DARDANEL KASABI
Milli mücadeleden önce Türk ordusunun; Emperyal güçlere karşı kazandığı en önemli zaferinin 105. yılını kutlarken Atatürk ve silah arkadaşlarına rahmetler diliyorum.
1914 Ağustos ve 1915 Şubat aylarında Rus cephesinde General Hindenburg çok akıllı manevralarla Tannenberg ve Mansurian gölü çevresinde 2 Rus ordusunu mağlup etti. Mühimmat ve malzeme sıkıntısı çeken Rus orduları yardım alamazlarsa Rus cephesi çökebilirdi. Bu durumda tek cephede savaşacak Almanya,İngiliz ve Fransızları felakete sürükleyebilirdi. 3 Ocak 1915 tarihinde yapılan İngiliz savaş konseyinde Marlborough soyundan gelen Donanma 1.Lordu Winston Churchill yalnızca yaşlı savaş gemileri ile Boğazı geçebileceğine herkesi ikna etti. Ateş gücünü artırmak için donanmanın en büyük gemisi Queen Elizabeth de dahil edildi. W. Churchill yanlızca deniz araçları ile Türk kıyı topçusunun menzili dışından kıyıyı döverek boğazı geçebileceklerini düşünmüştü.
Amiral Carden komutasında 14 İngiliz 4 Fransız Muharebe gemisi diğer yardımcı gemilerle 19 Şubat günü Boğaz girişini bombalamaya başladılar menzil dışında kaldıkları için rahatça görev yaptılar. Fakat tabyalarda pek etkisi olmadı. Rahatsızlanan Amiral Carden yerine yardımcısı Amiral De Robeck tayin edildi. 18 Mart sabahı başlayan saldırı sonucunda saat 17.00 sıralarında Amiral De Robeck donanmaya geri çekilmeyi emretti. Nusret mayın gemisinin alışılmışın dışında Asya kıyısına paralel dizdiği mayınlara takılan ve topçu ateşine hedef olan 3 savaş gemisi batmış 3 savaş gemisi çok ağır hasar almış diğer 4 gemide görev yapamayacak duruma gelmiş 800 asker ölmüştü. Churchill’in fikir babası olduğu Çanakkale Boğazını denizden kolayca geçme hayali bozguna dönüşmüştü. Deniz bozgunundan sonra kara kuvvetlerinin de kıyıya çıkarak geçişi engelleyecek unsurları bertaraf etmesine karar verildi. İngiliz, İrlandalı, Avustralyalı, Yeni Zelandalı, Hintli 75.000 kişiden oluşan müttefik kuvvetlerle 25 Nisan 1915 günü Gelibolu Yarımadasına çeşitli kıyılardan çıkarma yapılmaya başlandı. Çanakkale cephe komutanı General Liman Von Sanders’in komutasındaki 5.Ordu 3.ve 15. Olmak üzere 2 kolordudan oluşmaktaydı.5. Orduya bağlı yarımadayı savunmakla görevli 19.Tümenin komutanı 34 yaşındaki Kurmay Yarbay Mustafa Kemaldi.
28 Nisan-6 Haziran tarihlerine kadar Seddülbahir cephesinde taraflar çok büyük kayıplar verdi. Bu tarihten itibaren harekat savaşı sona ermiş cephe savaşı başlamıştır. 16 Haziran-7 Ağustos tarihlerinde Anafartalar Çıkarması başladı. L.V.Sanders’den rütbesine göre büyük komuta yetkisi isteyen M.Kemal Komutasında Mehmetçik Dünya kahramanlık tarihine adını yazdırmıştır.25 Nisanda başlattıkları kara savaşları, dört ay sonra Ağustos ayının sonlarına gelindiğinde, müttefikler çaresizlik içinde Gelibolu Yarımadasının daracık kıyılarına çakılıp kalmışlar, yine büyük bir hüsrana uğramışlar, yine hiçbir şey elde edememişler ve büyük bir çıkmazın içine düşmüşlerdi. Ekim Kasım aylarına gelindiğinde her cephede başarısız görülen General Hamilton görevden alınmış yerine İngiliz Orgeneral Monro getirilmiştir. Hemen cepheyi gezen Monro “Gelibolu tahliye edilmeli” diye Londra’ya görüş bildirdi.7 Aralıkta İngiltere’den çekilme emri geldi.
Çanakkale savaşlarının stratejik büyük hata olduğu yaşanarak anlaşıldı. Bu fikri ortaya atan Churchill İngiltere’nin prestijini sarstığı ;45.000 Ölü esir ve kayıp verilmesine sebep olduğu için istifa etmek zorunda kaldı. “Dardanel kasabı” lakabı takılan Churchill iyice gözden düştü. Savunma konseyinde görev verilmedi Londra dışında bir evine kapandı ve yalnızlığa itildi. Parlamentodaki ve Kraliyet çevresindeki arkadaşlarına yazdığı mektuplara cevap alamadı. Fransa’da Tugay seviyesinde bir birliğin komutasını istedi fakat ancak bir taburu yönetebileceği söylenerek binbaşı olarak görev verildi. (Donanma 1.Lordu (Donanma Nazırı-Amiral) iken Binbaşılığa tenzili rütbe oldu.) Daha sonra Albay rütbesine terfi ettirildi. İngiltereye döndükten bir müddet sonra savunma bakanlığına getirilen W. Churchill İleriki yıllarda İngiltere Başbakanı olarakta görev yaptı. İlk olarak 1947 de aday gösterildiği Nobel edebiyat ödülü 1953 siyasi sebeplerle kendisine verildi.43 adet kitabı vardır.
İngilterenin müttefikleri ve Winston Churchill’i rezil eden Çanakkale savaşları; gösterdiği askeri deha ile Mustafa Kemal’i “Anafartalar kahramanı”ve daha sonra General yapmıştır. Gümüş İmtiyaz madalyası ve Altın-Gümüş Liyakat madalyaları ile taltif edilmiştir.Askeri açıdan önemi Dünyada taarruz eden çok güçlü orduya karşı savunma yapılarak alınan tek galibiyettir.
MEHMET TAYFUN MOĞOL
18.03.2020