MANİSA'DA SİNAN ÇELEBİ MUALLİMHANESİ

MANİSA’DA SİNAN ÇELEBİ MUALLİMHANESİ
(NOT: Basılmamış eserimden ayrıntılarından aklanarak aktarılmıştır.)

BELGE – 1 (Şer’iyye Sicili):Sinan Çelebi Muallimhanesi’nin Vakfiyesi Özeti;¹
Vakfeden: Sinan Çelebi İbn-i Bali Biğ.
Vakıf Müessese: İbn-i Nazlı (Vakfiyenin başında, Niflizade Mahallesi’nde yaptırdığı muallimhane diye yazılıdır) Mahallesi’nde yaptırdığı muallimhane.
 Gelir kaynakları: Nalbantlar Sokağında dört bab dükkân, Bezzazlar Sokağında dokuz bab dükkân, Başmakcılar Sokağında on üç bab, ayrıca üç bab dükkân, Hamza Biğ Vakıf Yeri’nde dört bab dükkân. Göktaşlı (Vakfiyede Gökbaşlı olarak yazılıdır) Mahallesi’nde bir bab dükkân, cem’an otuz dört bab dükkân.
Hizmet Şartları: Bu dükkânların mahsulü, vazifedarlılara şöyle taksim edilecektir: Muallime günde iki akçe, halifeye günde iki akçe, (Kur’an okumak ve dua etmek şartdır.) Tahsildara yılda yüz akçe, haasılı öşür, tevliyyet hakkıdır. Baki kalan, dükkânların tamiri ile muallimhanenin murakabesine vesair harçlarına sarfulunmak üzere mütevelli yanında hıfzedilecektir.
Tevliyet, hayatta oldukça, Vaakıfındır. Ölünce evladına meşrutadır. Evladının inkırazında, hakim, uygun gördüğü bir şahsı, mütevelli yapacaktır. Tarih: 940/1533-1534
Bu vakfiye aslına uygun olarak 16 Ramazan 1004/14 Mayıs 1596 Tarihinde Manisa Kadısı Abdülcemil tarafından çıkarılmış bir surettir. (Manisa Şer’iyye Sicil Defteri No:89,Sf:174)

YUKARIDAKİ BELGEYİ BÜTÜNLEYİCİ EK BİLGİ VE BELGELER
Sinan Halife’nin Babası Balı Bey’dir. Sinan Çelebi’nin Manisa’nın Zeytincik Mahallesi’nde bir mescidi ve Niflizade Mahallesinde de bir muallimhanesi vardı. (Şer’iyye Sicili Defter:63/4 ve 57/4) Zeytincik Mahallesi’nin bir adı da “İlyas-ı Kebir”dir. Karaköy Mezarlığı yanından Tevfikiye Mahallesi’ne inen sokağın sonunda 1946 Yılı öncesinde küçük bir mescid arsası vardı. Bu arsanın yanında aynı yıllarda bir de kadim Piri Kadı çeşmesi vardı. Sinan Halife’nin mescidi burada idi.²
Bahse konu muallimhanenin hem Niflizade Mahallesinde, hem de İbn-i Nazlı Mahallesinde diye yazılması bir hata değildir. Çünkü her iki mahalle birbirine bitişiktir. Niflizade Vakıfları kayıtlarına göre Sinan Çelebi Niflizadelerdendir.
 Bu vakfın, Cumhuriyet Dönemine ulaşmış herhangi bir taşınmaz kaydı yoktur. Osmanlıca Tapu Kütük Defterlerinde de vakfından ilişikli taşınmaz kaydına rastlanamamıştır.
             

Bakarken; Solda: Niflizade Mescidi ve Çeşmesinin boş duran yeri. (Halk arasında buraya Mescit Meydanı denilmektedir.) Sağda ise Sinan Çelebi Muallimhanesi’nin temel duvarları üzerine yapılmış derme çatma küçük evler görülmektedir. 2014 Yılında kuzey doğusundan.                         

Manisa Kent Rehberinden alınan imar paftaları üzerinde Tapunun 614 ada, 1 ve 11 parselleri üzerinde Sinan Çelebi Muallimhanesi’nin yeri kırmızı renk ile işaretlidir. Kuzey doğu bitişiğinde de Niflizade Mescidi ve Çeşmesinin yeri 627 ada, 1,2 ve 3 parseldi.          

Önce Ulucami çevresinin arındırılması ve takiben de kentsel dönüşüm amacıyla kamulaştırılarak yıkılan yamaç evler arasında Mescit Meydanı ve Sinan Çelebi Muallimhanesi’nin temel duvarlarının 15.04. 2023 Günü kuzeyinden görünümü.  

Nurullah Ertuğrul  
            
1 -) İbrahim Gökçen, Manisa Tarihinde Vakıflar ve Hayırlar-1,İstanbul 1946,sf:258-261
2 -) İbrahim Gökçen, Manisa Tarihinde Vakıflar ve Hayırlar-1,İstanbul 1946,sf:257