GÖRDES GAZANFER AĞA CAMİSİ
BELGE-1(Berat): GAZANFER AĞA’NIN ÖDEV VE KİMLİĞİNE DAİR;
Nişân-ı şerîf-i ‘âli’ş-şânî sultânî hükmü oldur ki;
İftihârü’l- havâss ve’l-mukarrîn mümtâzü’l-‘izz ve’l-mütemekkin Bâb-ı Sa‘âdetim Ağası Gazanfer Ağa dâme ‘ulûm arz gönderüb merhûm ve mağfûrü’l-leh Sultân Süleyman Han tâbe sırrehu vâlidesinin nefs-i Manisada vâki Sultaniye demekle ma‘rûf câmi-i şerîfi imâretinden bundan akdem yevmi on akçe vazîfe ile pirinç bakkalı olub Hızır’ın ber-vechle azli icâb-ı husûs olmayub her vechile hizmetinde mücedded ve sâî iken Hasan nam kimesne bir tarîkle alub mezbûre gadr eylemekle merkûm Hasan ref‘ olunub zikr olunan tekâllik-i mesfûr Hızır’a ibkâ ve mukarrer kılınub berât-ı şerîf verilmek ricasına ilâm eylemeğin işbu dârende-i fermân-ı hümâyûn meserret makrûn-ı hâkânî mezbûr Hızır hakkında mezîd-i i‘nâyetim zuhûra getürüb Ağa-yı mûmâ-ileyhin arz-ı mûcebince bilâ-sebeb alub dahl edüb ref‘ olunan mezbûr Hasan yerine binkırkdokuz recebü’l-müreccebinin ikinci gününden ibkâ ve mukarrer edüb verdim ve buyurdum ki varub hizmet-i lazımesin mer‘î ve müeddi kılındıkdan sonra tayin olunan yevmi üç akçe vazife evkâf-ı mezbûre mahsûlünden mâh be-mâh alub kemâ-kân mutasarrıf olub olbabda himem-i ahd mâni ve dâfi ve mezâhim olmaya şöyle bileler alâmet-i şerîfe itimâd kılalar. Tahrîren fil-yevmü’l- aşere şehr-i Recebü’l-mürecceb li-sene tis‘a ve erb‘âin ve elf.
Kayd fi’l-Rebülevvel li-sene 1050(1640)
Be-Mâkâm-ı Kostantiniyye El-Mahrûse1
BELGE-2: ANADOLU VALİSİNE HÜKÜM Kİ;
Bilfiil Babüssadetim Ağası olan Hasan Ağa südde-i saadetime arz gönderüp müşarünileyhin tahtı nezaretinde olup Gazanfer Ağa'nın kasaba-i Gördes'te bina eylediği cami-i şerif mürur-ı eyyam ile harabe müşrif olmakla ta'mir ve termim olunması eşeddi ihtiyaç ile muhtaç olduğu kasaba-i mezbure ahaüsi îlam etmekle vakf-ı mezburun külliyetli ta'mire müsaadesi olmayup ancak ta'mirinin ehemmi lüzumu olan mevzi'lerin bu senelik ta'mir olunmak için halâ evlâdiyet ve meşrutiyet üzere evkaf-ı merkumun mütevellisi olan Mustafa Bin Nefs Kemali istikamet üzre ta'mirine ta'yin ve irsal olunmakla vüsulünde bir ferd ta'mir ve termim'i ümur-ı vakfa müdahale ve muaraza ittirilmemek babından sen ki vezir-i müşarünileyhsin, sana hitaben emr-i şerifim verilmek ricasına arzetmeğin vech-i meşruh üzere amel olunmak için yazılmıştır. Evastt-ı Cemaziyüelevvel 1132/Mart Ayı sonları 1720
Anadolu Eyaletine yazılan yukarıdaki hüküm suretinden anlaşılacağı üzere bu cami 1720 Yılında onarılmıştır. (Um. Şk. Ahk. Df. Başbakanlık Arşivi No: 85, Sf: 99)2
Yunanlıların, top atışları ile yıkıp 21 Mayıs 1921 Günü de yaktıkları bu camiyi Gördesliler “Dersik=Terslik Başı” ve “Nakıb Ağa” ve “Çatal Oluk” adlarıyla anıyorlar. Günümüzde (Yıl:2018) Cami yapısına ait moloz taş yığını durumunda minaresi çevresindedir. Duvar temelleri izlenebilmektedir. Minarenin tabanı genelde kesme taş ve azıcık da tuğla ile yapılmıştır. Diğer kısımları tuğladan yapılmıştır. Tapunun 223 ada, 1 parselinde kayıtlı 150 M2 yüzölçümlü taşınmazı üzerindeydi. Anılan taşınmazı Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyetindedir. 
Yıkık Gazanfer Ağa Camisi Minaresinin 2004 Yılında güneyinden görünümü. Ve aynı minaresinin kuzey batı bitişiğinde camiye ait temel duvarların 21.01.2018 Günü görünümü.
Minarenin doğu yüzündeki devşirme taşında Hz.Davut Yıldızı-Hz.Süleyman Mührü olması dikkat çekicidir. Bu taşın Gördes’te daha önce var olup yıkılan bir Müslüman Türk(Muhtemelen Saruhanoğulları) mabedinden geldiği anlaşılıyor. Minareye giriş kapısı üstünde de küçük bir devşirme malzeme görülmektedir.
Gazanfer Ağa Camisi’ne halk arasında “Çatal Oluk Camisi” deniyor. Bu Deyime neden olan, Gazanfer Ağa Camisi’nin kıble duvarı dibinde iki oluklu çeşmesinin var olmasıydı. Bu resimde anılan yerdeki çeşmenin iki ayna taşı halen görülmektedir. Görülen ayna taşlarında oluk delikleri de görülüyor. Yazısı yoktur. Haznesi de çökmüştür. Su izi de yoktur. 21.01.2018-Güney batısından.
Gazanfer Ağa ile kardeşi Cafer Ağa, Cerrah Başı Abdülgani tarafından ikisi de hadım edilmişken Cafer Ağa bundan sonra yaşamayarak vefat etmiştir. Gazanfer Ağa ise 2.Selim, 3.Murat ve 3. Mehmet Devirlerinde 30 yıl kadar Babüssaade Ağalığı ve 20 yıl kadar Hasodabaşılığı yapmıştır. Hoca Saadeddin Efendi ile anlaşarak Cığalazade Sinan Paşa’nın Sadrazam olmasını sağladı. Sonradan birtakım dedi kodulara adı karıştığı için Güzelce Mehmet Paşa’nın kışkırtmaları sonucu Kapı Ağası Osman Ağa ile birlikte 1011/1602-1603 Yılında boynu vuruldu. Mezarı medresesi yanındaki türbesindedir. İstanbul Saraçhane’den Un Kapanına doğru giden yolun solunda ve su kemerlerinin dibindeki medresesi; 17 hücre, bir dershane, türbe ve sebilden oluşmaktadır. Eserin 1000/1591-1592 Yılında Davut Ağa tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir. Ancak, Seyfi-Zade Vuhuk Ahmet Efendi’nin 999/1590-1591 Yılında burada müderris olduğu dikkate alınırsa medresenin daha önce tamamlanmış olduğu anlaşılmaktadır. 1944 Yılında onarımı tamamlanan medrese Belediye Müzesi olarak kullanılmaktadır. Gazanfer Ağa’nın bu medreseden başka memleketi Gediz’de 998/1590 yılında yaptırdığı camisi ve imaret, han, medrese, sıbyan mektebi, çeşme ve kâgir dükkânlardan oluşan çok sayıda hayratı bulunmaktadır. Üsküdar’ İbrahim Ağa Zaviyesi yanında ve yine Üsküdar’da çeşmeleri vardır.3 Manisa İlinde, Vakfının Gördes’teki yıkık camisinden başka hiçbir taşınmazı Cumhuriyet Dönemine ulaşmamıştır. Yine Manisa İli Osmanlıca Tapu Kütük Defterlerinde de vakfından ilişikli taşınmaz kaydına rastlanamamıştır.
Nurullah ERTUĞRUL
Halil Atabey’in “Manisa’nın 79 Numaralı Şer’iyye Sicil Defteri (Hicri:1049-1050) Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi” adlı Yüksek Lisans Tezinden, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih (Genel Türk Tarihi) Anabilim Dalı-2014-ANKARA
Muzaffer Erdoğan’ın “Osmanlı Devrinde Anadolu Câmilerinde Restorasyon Faaliyetleri” adlı makalesi, Vakıflar Dergisi-7, 1968 Baha Matbaası-İstanbul, sf:188,157
Dr. Cahid Baltacı, 15-16 Asırlarda Osmanlı Medreseleri,1976- İstanbul, sf:206; Meydan Larousse, 5.Cilt, sf:31, “Gazanfer Ağa” maddesi; Yrd. Doç. Dr. Meltem Aydın’ın “17. Yüzyılda Gediz’in Sosyo-Ekonomik Yapısı” adlı makalesi, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi KAÜİİBFD Cilt, 7, Sayı 12, 2016.
FACEBOOK YORUMLAR