YENİLENEBİLİR ENERJİ NE DURUMDA?

            YENİLENEBİLİR ENERJİ NE DURUMDA?

                                                                  Dr. Ceyhun Demirkollu

                                                       Mak. Müh.

Enerji sorunsalı, fosil yakıt türlerinin (kömür, petrol, doğalgaz, nükleer) zararlarının artık kesin olarak kanıksandığı bir noktaya gelmiştir. Şüphesiz bu bilinç, ilk ve önemli bir aydınlanma eşiğidir. Elbette çevre bakımından da bu eşiği önemsemekteyiz..

İkinci olarak, fosil yakıtların yenilenebilir enerji (Güneş, rüzgâr, jeotermal, hidrolik, biokütle, okyanus enerjisi, hidrojen, depolama) türlerinin ikame bakımından dönüşümünü gözlemekteyiz.

Hedef bakımından, % 100 yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik ve ulaşım için tek başına birincil enerji kaynağı olarak temel dönüşümünün tamamlanması beklenmektedir. % 100 yenilenebilir enerji kullanımının küresel ısınma açısından ve diğer çevreyle ilgili ekonomik faydaları anlamında yaşam kalitemizi doğrudan ilgilendirmektedir.

Doğaldır ki bu hedefin alt yordamı olan depolama ise gelecekteki farklı türden enerji türlerini keşfetmeden önceki en önemli aşama olarak şimdilik önümüzde durmaktadır. Hemen aynı zaman sürecinde ise; tüketilemeyen enerjinin (üretim fazlası) depolanması ciddi bir teknolojik uğraş alanıdır.

Ama doğaldır ki esasen bilimde “son hedef” diye bir kavram yoktur. Bilim “olanı” tarif eder. “Olması gereken” bilimin uğraş alanı içerisinde yer almamaktadır.

Bu sebeple fosil yakıtların ya da çeşitli hibrid sistemlerin birleşiminin bir zaman daha yaşamımızdaki yerini koruyacağını düşünmekteyiz.

Dünya ölçeğinde, yenilenebilir enerji yatırımları gelecek nesillere bırakacağımız en önemli “miras” olarak tanımlanmaktadır.

Yenilenebilir Enerji Alanındaki Çalışmalar

Uzay Konumlu Güneş Enerjisi

Dünya atmosferi Güneşten gelen ışığı dış uzaya geri göndermektedir. Güneş kaynağına dış uzaydan yaklaşılabildiğinde verim oldukça artabilecektir. Hatırlanacağı üzere, Hubble teleskopu da aynı sıkıntıdan dolayı dış uzayda konumlandırılmıştır. Sisli havalarda gözlem yapılmasına olanak tanımayan Yeryüzü gözlem istasyonları, Hubble sayesinde diğer galaksilerin uzaklık ve ömürleri konusunda daha keskin renklendirme çizelgesi elde edilmiştir. Aynı mantıkla Dünya atmosferinin dışına gönderilecek bir uydu yolu ile Güneş ışınları dünyaya daha verimli ve kesintisiz olarak iletilebilir[1]. Elde edilen enerji kesintisiz olarak Dünyadaki istasyonlara-noktalara çeşitli ölçek ve güçte gönderilebilecektir. Doğaldır ki bu yöntemin de yarar ve zararları ayrıca ele alınacaktır.

Uçan-Mobil Rüzgâr Türbini

Coğrafi şartların elverişsizliğinden dolayı, rüzgâr bakımından fakir alanlarda atmosfere salınan bu türbinlerin yüksek rakımlarda çok daha verimli çalışması hedeflenmiştir. Aslında akıllı hale getirilen yapısı ile bir tür rüzgâr avı yapabilecektir[2]. Önemli bir yaklaşım temeline sahip olan bu fikir, esasen araştırmacı gruplar ile askeri ve istihbarat alanında sınırlı olarak kullanılabilir.

Alg Enerjisi

Alglerden elektrik üretimi konusunda çok çeşitli araştırmalar yapılmaktadır. İlk yatırım maliyeti oldukça yüksektir. Yosunlar bol miktarda elde edilebilmektedir. Alg denilen canlılar ise biyoyakıt olarak yüksek derecede enerji kullanımına cevap verebilmektedir[3]. Binalarda da uygulama alanı vardır.

İnsan Gücü Temelli Enerji (Piezoelektrik)

Piezo, basınç uygulamak anlamına gelen Yunanca bir kelimedir. Kristal, kemik veya seramik türü malzemelere basınç uygulanması yolu ile elde edilebilir. Piezoelektrik materyal denilen malzemelerden bolca üretilebilme olanağı vardır. Sıkıştırma malzemesi mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Yollarda, araba ve insanların üzerinden geçtiği çeşitli düzenek ve ray gibi şeritler bu malzemeden yapılırsa, rahatlıkla elektrik üretilebilir[4]. Ya da elektrikli araçlar bu şeritler ile şarj edilebilir. Kuartz (SiO₂), Turmalin, Baryum Titanat (BaTiO₃), Çinko Oksit (ZnO), PVDF (Poli-vinilidin-klorür) piezo malzemeler arasındadır.

Türkiye’nin Yenilenebilir Enerji Durumu

Türkiye, petrol ve doğalgaz ile nükleer enerji teknolojisi bakımından kendine yeterli değildir. Türkiye, hidro elektrik enerjisini diğer türlere göre görece yoğun kullanmaktadır. Ancak Türkiye’nin Güneş, rüzgâr, jeotermal, biokütle kaynak potansiyeli de yüksektir. Hidrojen enerjisi stratejik bir planlama ve teknolojik AR-GE ile önem kazanabilir. Yenilenebilir enerji konusunda, Türkiye’nin, %100’e yakın bir oranda enerji gereksinimini yenilenebilir enerji çeşitlemesi ile karşılamasından (yakın gelecekte maalesef) söz edemiyoruz. Türkiye, yenilenebilir enerji politikasını süratle sıçrama yapacak bir şekle dönüştürebilir.

Önümüzdeki dönemde Türkiye, Uzay konumlu Güneş enerjisi, Uçan-mobil rüzgâr türbini, Alg enerjisi, İnsan gücü temelli enerji (piezoelektrik), Hidrojen enerjisi, ile enerji üretimi konusunda pro-aktif olarak sıçramalar yapabilir. Bu ilerleme Türkiye’nin milli projelerini hayata geçirmesine olanak sağlayabilir. Hidrojen enerjisi konusunda, önceki yazılarımızda bilgi paylaştığımız için bu yazımızda diğer enerji türlerinden bahsetmek istiyoruz.

Sonuç

Enerji ihtiyacından kaynaklanan tüm sıkıntılar, başka zorlukları da tetikleyerek Dünya barışını tehdit etmeye uzun bir süre daha devam edecek gibi durmaktadır. Enerji, tarım alanları ile birlikte adil su paylaşımı, barınma ve çalışma hakkı gibi temel hakların yeryüzündeki savaş ve sosyo-ekonomik sorunlara yol açmaktadır. Bu durumun tersine çevrilmesi ile barış hemen yanı başımızda belirecektir.

Göçmenlerin, gelişmiş ülkelere doğru savaş ve göç yoluyla zorunlu olarak yönelmektedirler. Bu durumun, egemen güçlerin bu zayıf ülkelerdeki yenilenemeyen enerjilere göz dikip hak iddia etmelerinin sonucu olduğu iyice tartışılmalıdır.

Sarmal olarak, yenilenebilir enerji türlerinin en ücra toplumlardaki insanlara adil ve hızlı bakımından iletilmesinin mucizevî bir şekilde barışın garantisi olacağına dair inancımız sürmektedir...