HANGİ SINIF ARAÇ BANA UYGUN?
Dr. Ceyhun Demirkollu
Araç Üretimi/Seçimi Üzerine Genel Bilgiler
Her gün farklı türden seçimler yapmaktayız. Bu seçimler yaşamımızı şekillendirmektedir. Anonim bir söze göre, insanların temel seçimleri arasında; İş-Eş-Ev-Araba yer almaktadır. Bu yazımızda araba seçimleri konusundan bahsedeceğiz.
İlk başlarda ABD’de üretim bantlarında yapılan bir düzenlemeyle Ford firması çok sayıda araç üretmeye başlamıştır. Avrupa’da ise zengin sınıfı kendi adıyla araç ürettirmekteydiler. Buharlı araçlarını yürütüp kullanmak için, onları yakıp ısıtacak “ısıtıcı” anlamına gelen “şoförler” tutmaktaydılar. O zamanlar “sürücü-driver” kavramı yerine “ısıtıcı-chauffeur” deyimi geçerliydi.. Günümüzde bu konu az bilinmektedir. Bazı üretici meraklı zenginler hariç. Onlar, bizzat yarışlara da girmekteydiler. Ferrari, Bugatti, Lamborghini firmalarının kurucuları bu türden insanlardı.
Ardından araç üretimi, gelişmiş ülkeler için “saygınlık yarışı” durumuna dönüşmüştür. Bunun en bariz örnekleri Mercedes, VW, Renault, Detroit’teki Ford, Chrysler, GMC markalarıdır. Bu ülkeler, firmalarının batmasını adeta yasaklamışlardır. Örneğin Almanya ikinci Dünya Savaşı’nda hava soğutmalı motora sahip, ucuz halk arabası ideolojisi temelinde (“halk arabası” anlamına gelen) VW aracını desteklemiştir. Savaş esnasındaki araç üretimi ve teknolojisindeki gelişmeler, savaş sonrası sivil piyasada kendini göstermiştir. Ancak savaştan geri dönenlerin talepleri artık çok farklıydı.
İşte bu yüzden, Detroit otomobil üreticileri Amerikan ev erkeğinin hem aile hem de spor araça olan düşkünlüğünü yakalayabilmek için “spor-sedan” birleşimini oluşturmuşlardır. Sonuç? Ford Mustang! Bu araç şimdi bile aranan klasik gözde arabaların öncü geleneğini temsil etmektedir. Tabi yüksek bir satış grafiğinden söz etmiyoruz bile..Böylece sınıflandırma ihtiyacı anlam kazanmaya başlamıştır demek yanlış olmaz.
Otomobil Segmentleri (Sınıfları) A-B-C-D-E-F-S-M-J
Araçların kolayca ayırt edilip, karşılaştırılabilmesi için kullanılır. Sınıflandırılmada otomobillerin boyutları, iç hacimleri, fiyatları, performansları gibi ölçüler göz önüne alınmaktadır.
Araç sınıfları arasında, markalara göre bazı farklılıklar olabilmektedir. Bu konu her firmanın bu sınıflandırmadaki rekabet için yaptığı kurumsal tutum/değişiklik veya üretim bakımından ileride/geride kalmasıyla açıklanabilir.
Aşağıdaki sınıflandırma 1999 yılında AB (Commıssıon Of The European Communıtıes), Brussels, 17.03.1999 SG (99) D/ 2039 tarafından oluşturulan sınıflandırma kararını içermektedir.
A: mini cars, B: small cars, C: medium cars, D: large cars, E: executive cars, F: luxury cars, S: sport coupès, M: multi purpose cars, J: sport utility cars (including off-road vehicles),
Ayrıca ticari pick-up, minibüs, otobüs dışında; klasik-retro, konsept, hız için tasarlanan drag tipi araçlar, özel yapım ve butik üretim araçlar ile drone tipi araçların sınıflanması süregelen bir gelişmedir.
A Segmenti Araçlar
Bu segmentteki araçlar küçük, şehir içi kullanımda tercih edilen, park ve yakıt sorunu olmayan araçlardır. Örnek: Fiat Panda, Hyundai İ10, Citroen C1, Kia Picanto.
B Segmenti Araçlar
A segmenti araçlara göre, görece büyük olan bu araçlar yine de küçük araç sınıfına girmektedir. Bu segmentte hatchback, sedan, station wagon, coupe, cabriolet, suv türü araçlar yoğun olarak yer almaktadır. Örnek: Hyundai İ20, Toyota Yaris, Renault Clio, Volkswagen Polo, Dacia Sandero, Opel Corsa, Nissan Micra, Ford Fiesta, Mazda 2, Honda Jazz, Mini, Cooper, Audi A1, Seat İbiza.
C Segmenti Araçlar
Alt-orta sınıfın aile aracıdır. Çok üretildiğinden model çeşitliliği de çok fazladır. Uzun yolculuklar için ideal araç olarak tercih edilmektedir. Örnek: VW Golf, Hyundai İ30, Renault Fluence-Megane, Ford Focus, Honda Civic, Citroen C4, Mazda 3, Toyota Auris-Prius, Fiat Linea, Kia Cee’d, Peugeot 308, Seat Leon, Subarı İmpreza, Audi A3, Skoda Octavia, Volvo V40, Bmw 1, Opel Astra, Chevrolet Cruze, Mitsubishi Lancer, Toyota Corolla.
D Segmenti Araçlar
Büyük aile araçlarıdır. Üst ve orta sınıfın tercihidir. Lüks ve geniş atmosfere sahip araçlardır. Motorlu taşıtlar vergisi yüksektir. Örnek: Volkswagen Passat, Skoda Superb, Volvo S60, BMW 3 Serisi, Audi A4, Mercedes C Serisi, Nissan Primera, Ford Mondeo.
E Segmenti Araçlar
Üst Sınıf Otomobillerdir. 2.0 cc motor hacimleri tercih edilmeye çalışılır. Oldukça pahalı ve vergileri yüksektir. Statü göstergesi olarak kullanılan seçkin araçlardır. İş adamlarının ilk tercihleri arasındadır. Geniş iç hacme ve yakıt tüketim değerlerine sahiptir. Örnek: Audi A6, Mercedes E Serisi, BMW E Serisi, Volvo S80, Maserati Ghibli, BMW 5 Serisi, Audi A7, Jaguar XF.
F Segmenti Araçlar
Yüksek lükse sahip, sınırlı sayıdaki tüketiciye hitap eden sınıftaki araçlardır. Örnek: Audi A8, BMW 7 Serisi, Mercedes S Serisi, Porsche Panamera, Bentley Mulsanne, Rolls Royce Ghost, Rolls Royce Phantom örnek olarak gösterilebilir.
S Segmenti Araçlar
Yüksek beygir gücüne sahip Lüks Spor Otomobillerdir. Butik üretim olarak ve bazen de sipariş üzerine üretilirler. Yüksek performanslı otomobillerdir. Örnek: Porsche 911 Gt3, Aston Martin DB7, Audi S5, BMW İ8, Bugatti Chiron, Ferrari F 12, Jaguar XK, Lamborghini, Maserati, Mercedes 300sl.
M MPV (Multi Purpose Vehicle)-Minivan Segmenti Araçlar
Çok maksatlı kullanılan, daha fazla koltuk ve yaşam alanı sunan araçlardır. Kalabalık ailelerin tercihidir. Ülkemize kıyasla, Avrupa ülkelerinde sıklıkla tercih edilmektedir. Örnek: Ford C-Max, Opel Zafira, Toyota Verso, Citroen C3 Picasso, Skoda Roomster.
J Segmenti Araçlar: SUV (Sport Utility Vehicles), CUV (Crossover Utility Vehicles) sınıfı 4x4 çekiş sistemine sahiptirler. Off-road kapasitesi yüksek araçlardır. Ayrıca konforları son derece yüksektir. Crossover sınıfı araçlar aslında otomobil platformu üzerine oluşturulmuşlardır. Arazi yetenekleri sınırlı olan araçlardır. Bunlara bir beden küçük SUV demek yanlış olmaz. Kompakt SUV ifadesine de rastlanmaktdır. CUV ifadesi henüz kanıksanarak söylenmemektedir. Jeep markası başlangıçta bu tür araçlar ürettiği için bu araçlara kısaca “Jeep” de denilmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki Jeep bir üretici marka adıdır. Her motorsiklete “Harley” diyemeyeceğimiz gibi..
Bazı J Sınıfı SUV Araçlar: Audi Q7, Land Rover Discovery, Jeep Grand Cherokee, Porsche Cayenne, BMW X5/6. Bazı J Sınıfı CUV Araçlar: BMW X1/2/3, Audi Q2/3, VW Polo Crossover (üretim aşamasında), Mercedes GLA.
Ancak günümüzde, J segmenti araçların rekabet kaynaklı bir değişimden geçtiğine tanık olmaktayız. Unutulmamalıdır ki Hatchback, Sedan, Station Wagon, Coupe, Cabriolet araçlar sınıf değil, sınıf içerisindeki ayrı bir alt türü oluşturmaktadırlar.
Günümüzde otomobil üreticileri her sınıfın SUV ve CUV türünden aracını üretmeyi hedeflemişlerdir. Yine de her sınıfa uymayabilen araçlara rastlamamız mümkün olabilmektedir.
Araç Sınıflandırması Yapmadan Yola Çıkma!
İnsanlar araç satın alırken, statü ve özgürlük ya da hayatlarını kolaylaştırmak gibi tercihlerde bulunmaktadır.
Tüketici 0larak hangi marka? ve benzinli mi?, dizel mi?, hibrid mi? sorusundan ziyade “Hangi Sınıf Araba Tercih Etmeliyim”? Sorusuna cevap aranmalıdır. Araç sınıf seçimi yapılmadan, markalar/yakıt türü üzerinde araştırma yapmak bizi yanıltabilecektir. Öyle bir sınıf araç seçmeliyiz ki birinci sorunsal ortadan kalksın. Marka sonraki bir iş..
Eğer uzman tavsiyesi istenirse; sanılanın aksine bayanlara ve çocuklarımıza gücümüz ölçüsünde küçük sınıf araba değil, büyük sınıf araç almaya gayret göstermeliyiz. Küçük sınıf araç seçimi başlangıçta doğru gözükse de ileride anlaşılacaktır ki A segmenti araçları eş ve çocuklarımıza almak güvenlik bakımından bir yanılgıdır. Aslında “küçük” araç sürmek tecrübe ve yetenek ister. Şehir içinde kullanılacak, okula-işe gidip gelinecek, az yaksın da! Demek bir yanılgıdır. Gelişmiş ülkelerde Jeep/SUV ve Crossover türü araçlar, özellikle bayanlar tarafından sıklıkla tercih edilmektedir. Emniyet için, eş ve çocuklarımıza SUV ve Crossover sınıfı türündeki araçları gücümüz oranında tercih etmemiz doğru olacaktır. Bizden söylemesi..
“Araç Segmenti Seçim Tablosu”
ARAÇ SINIFLARI/SEÇİM KRİTERLERİ | A SINIFI | B SINIFI | C SINIFI | D SINIFI | E SINIFI | F SINIFI | S SINIFI | M (MPV) SINIFI | J SINIFI (SUV-CUV) |
YAKIT TÜKETİMİ | 9 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 |
FİYAT | 9 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 |
İKİNCİ EL DEĞERİ | 8 | 9 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 |
PERFORMANS (0-100 KM) | 1 | 2 | 3 | 4 | 6 | 8 | 9 | 5 | 7 |
KONFOR | 1 | 2 | 3 | 4 | 7 | 8 | 6 | 5 | 9 |
GÜVENLİK | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
MARKANIN SEGMENT SATIŞ BAŞARISI | 7 | 9 | 8 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 |
YAYGIN SERVİSİ VAR MI? | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 |
YILLIK MALİYET DURUMU (VERGİ-SİGORTA –BAKIM) | 9 | 8 | 7 | 6 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 |
TEK AİLE ARACI OLARAK KULLANILACAK/GEZİM İÇİN DE KULLANILACAK | 5 | 8 | 6 | 7 | 4 | 3 | 1 | 9 | 2 |
HANIM KULLANACAK | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 1 | 8 | 9 |
OĞLUM/KIZIM KULLANACAK | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 1 | 8 | 9 |
BEN KULLANACAĞIM | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
İŞ İÇİN DE KULLANACAĞIM | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 1 | 8 | 9 |
AİLENİN İKİNCİ ARACI OLACAK | 9 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 |
BU ARAÇ GEREKLİ Mİ? BÜTÇE NE DURUMDA? | 9 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 |
YILLIK YAPILAN KM (BENZİN-DİZEL TERCİHİ BAKIMINDAN) | 9 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 1 | 2 | 3 |
…………………..(sizin ilave kriterleriniz yazılacak) | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
TOPLAM PUAN | 87 | 99 | 96 | 95 | 91 | 92 | 62 | 87 | 82 |
Bu tablo yazar tarafından, 9 puan üzerinden puanlama esas alınarak araç seçiminde (eşi için) kullanılmıştır. Yazar aslında eşine SUV/CUV SINIFI bir araç almak istemektedir:).
Sonuç
Araç satın almaya karar verme aşamasında, öncelikle ilk yapmamız gereken araç sınıfı (vücudumuza uyacak elbise veya ayakkabının nerede kullanılacağına bakar gibi.. günlük mü?, davette mi? toplantıda mı) konusuna karar vermektir. Daha sonra marka ve model arayışına çıkmak ikincil bir durum olmalıdır. Yukarıdaki tabloda da örnek verildiği üzere zaten 9 sınıf araç seçimi şansımız var. Yarısının da bizimle ilgisi yok!
Ama tüm bunlara boş verin! Siz yine de kimselerin sözüne bakmayın. Yüreğinizin sesine kulak verin. En istediğiniz-beğendiğiniz otomobili seçiverin. Tüm mantığın ötesinde psikolojik etmenlerle seçtiğimiz araç, hiçbir doğruya sığmasa da “o” bizim için en doğru araçtır. Çünkü “o”, sevdiğimiz araçtır. Çünkü “o”, en azından bizimdir.
Ya da dursun yadigâr eski aracımız bizim yanımızda, sınıf atlamasak da olur! Kalın sağlıcakla..