MANİSA REDİF TABURU KIŞLASI
NACİ YENGİN
Yaşadığımız şehirlerin anlatacağı o kadar çok hikâyesi vardır ki yeter ki dinlemesini bilin.
Şehri dinlemesini binleler insanına, mimariye, cadde ve sokaklarına bakmasın bilenler şehrin anlatacağı hikâyeleri saymakla bitiremezler!
Bazen bir köşe başında yapyalnız kalmış, kolu kanadı kırılmış yıkılmaya yüz tutmuş haliyle bir çeşme, bazen bir mezar taşının boynu bükük hali, bazen mecnun gibi dolaşan bir sahipsiz, bazen de sararmış solmuş bir kartpostalın anlatacağı hikâyeleri dinlemesini bilmek gerekir.
Manisa aşığı Levent Canıtok Beyefendi sayesinde gördüğüm “Manisa Redif Taburu Kışlası” fotoğrafı mümkün olsa da dile gelip konuşabilse. Anlatacağı şeyler birçoklarımızın yüzünü kızartır herhalde!
Çoğu zaman nerede o eski Manisa deyip hayıflanırız. İşte öyle fotoğraflardan birisi bahsini edeceğim fotoğraf.
Manisa “Redif Tabur-u Kışla-i Hümayunu” binası Murat Germen İlkokulunun bulunduğu yerdeydi. Yeşillikler içindeki askeri kışla yedek askerlerin konakladığı, talimlerini yaptığı yerdi.
Şimdilerde Murat Germen ilkokulunun bulunduğu binanın tarihçesi her nedense Manisa’nın o yıllarda valisi olan Murat Germen’le başlatıla gelmiştir!
1933 yılında Manisa’ya vali olarak atanan Murat Germen 22.000 TL’ye 1935-1936’da hizmete giren15 derslikli kendi adıyla yaptırdığı okul sayesinde ölümsüzleşmek istemiş olmalıdır! Ancak vali Murat Germen döneminde Manisa’da hangi tarihi eserlerin yıkıldığını bilmek herkesin hakkıdır. Bu tarihi eserlerden birisi bahsini edeceğimiz Manisa Redif Taburu Kışlasıdır.
***
25 Ekim 1313’te Saruhan beyliği ile birlikte Türk şehri olan Manisa Osmanlı devletinin üzerinde titrediği şehzadelerinin gönderildiği 1410-1595 yılları arasında Şehzadeler Şehri olarak benimsenmiştir. Ancak eski ihtişamlı günlerini mumla arayan Manisa’da gün geçmiyor ki bir bu günlere gelme şansı bulamayan tarihi eserlerin yeri tespit edilmesin.
Her taşın altında tarihi eserin çıktığı Manisa’da Osmanlı döneminde; özellikle şehzadelerin 1595’ten itibaren sancaklara gönderilmediği günden itibaren bakımsızlığa, kaderine terk edilmişlik hâkimdir. Ancak yunan işgali ve yunan yangınıyla adeta yer bir olan şehirde ayakta kalan nadir eserlerden bazıları da maalesef modern mimari, modern kentleşme adı altında yıkılmıştır!
Redif Taburu Kışlası
II. Mahmut tarafından 1835 yılında kurulan redif askerliği(yedek askerlik) normal ekserlik süresini tamamlayanlardan(5 yıl), zorunlu hallerde 7 yıl da yedek(redif)askerlik hizmetinde bulunmaları esası kabul edilmiştir. 1869'da zorunlu askerlik süresi altı yıl, yedek askerlik süresi de 14 yıl olarak belirlendi. 1916'da, Osmanlı uyruğundaki herkesin askere alınması zorunluluğu getirildi. 45 yaşına kadar herkes yedek asker sayıldı. Ancak yedek askerlik yılda bir ay, zorunlu hallerde ise daha da uzayabilirdi.
***
26 Mayıs 1919- 8 Eylül 1922 tarihleri arasında Yunan İşgali altında kalan Manisa’daki tarihi binaların pek çoğu Yunan ve Ermeniler tarafından yakılmıştır.
5 Eylül’de Malta, Alaybey, 6 Eylül’de Çarsı… Yanıyordu.
Rum ve Ermeni çetelerinin planlı olarak Malta’dan, Türk mahallelerinden başlattığı yangın söndüğünde eski Çarşı ve Eski Garaj diye tabir edilen şimdilerde Emekliler Parkı yakınlarında bulunan Redif Taburu binası da yakılmış ve böylece Manisa’nın pek çok yerine sıçrayan yangın tarihi eserleri yok etmiştir.
Şehir neredeyse tamamen yangında silinmiştir.10.300 ev, 15 cami, 2 hamam, 2.278 dükkân, 19 otel, 26 villa imha edilmiştir. Şehit sayısı ise 4355’tir.
Dedim ya sararmış bir kartpostaldan daha fazlasıdır elimizdeki Manisa Redif Taburu Kışlasının fotoğrafı.
Buradan yetkililere çağrıda bulunmak istiyorum:
Manisa’nın fotoğraf, resim, kartpostal, sözlü ve yazılı anlatımlarından oluşan bir arşive acilen ihtiyacı vardır. Yazılı, sözlü, görsel arşiv yol yakınken oluşturulmalı ve şehrin geçmişi ile bu günü ortaya çıkarılmalıdır. Çağrımıza ses vermek isteyenlerle görüşmek isteriz.
Yanan Manisa Redif Taburu Kışlası binasının yerine yapılan Murat Germen İlkokuluna ismini veren dönemin valisi Murat Germenin en azından Sultan Camisinin arkasından Karaköy’e doğru uzanan cadde üstündeki tarihi mekânları neden yıktırdığını sormamız gerekiyor?
Sultan Camii Külliyesinin Saruhan Bey Türbesine kadar uzandığını ve oradaki tarihi eserlerin akıbetinin ne olduğunu sorarsam ne demek istediğimiz daha iyi anlaşılacaktır.
Yunan yangınından kurtulabilen ve çok az kalan nadir tarihi eserlerin kimler tarafından ve hangi amaçlarla yıkıldığını bilmemiz gerekiyor?
Murat Germen Kimdir?
1881 yılında Aydın’da doğdu. İzmir ve Aydın liselerinde okuduktan sonra İstanbul Hukuk Fakültesini bitirdi. İlk memuriyeti Manastır ili Vilayet Mahkemesi üyeliğidir. 1923-1928 yılları arasında Ankara Valiliği yaptı. 1928-1933 yılları arasında Kastamonu Valiliği görevinde bulunmuştur. 1933 yılında Manisa’ya atanmıştır. Manisa Valisi iken hastalanmış, 27.07.1936 tarihinde Manisa Moris Şinasi Hastanesinde geçirdiği ameliyattan sonra vefat etmiştir. www.tarihistan.org/21 Mart 2017
Not: Her hakkı mahfuzdur. İzinsiz kullanılamaz!