Türk Dünyasının Nevruz Bayramı

Naci YENGİN

Nevruz farklı isimlerle yalnız Türk coğrafyalarında değil Türklerin kültürel etkileşim kurduğu coğrafyalarda da kutlanmaya devam ediyor.
Ortadoğu, Afrika, Asya, Orta ve Batı Avrupa…
Birçok ülkede kutlanmaya devam eden Nevruzla ilgili en güçlü sözlü, görsel ve yazılı gelenekler Türklerin yaşadığı, kültürlerinin hâkim olduğu ya da Türk kültürüyle etkileşim içinde bulunan coğrafya ve ülkelerde daha da belirgin olarak karşımıza çıkıyor.
Türklerin Ergenekon'dan demirden dağları eriterek bağımsızlığa çıkışının adı olduğu kabul edilen Nevruz binlerce yıldır kutlanıyor. 
Başka bir anlatımla baharı karşılayan bayram.
Nevruzun bayram olarak MÖ VIII. yüzyılda Hunlar tarafından kutlandığı ve daha sonraki yüzyıllarda bütün Türk toplulukları tarafından en önemli bayram olarak değerlendirildiği anlaşılmaktadır. 
...

1075’te tamamlanan Kaşgarlı Mahmut’un “Dîvânu Lugâti’t-Türk” adlı eserinde Nevruz için “Türkler, yılı dört eşit bölüme ayırırlar, her üç aya bir ad verirler. Yılın geçişini şu tarzda bildirirler. Nevruzdan sonraki ilk aya oğlak ayı derler ve o gün bayram yaparlar” ifadeleriyle anlatılır.

...
Türkistan, Kafkaslar, İran, Irak, Mısır, Anadolu, Balkanlar, Macaristan… Türk coğrafyalarında kurulan Türk devlet ve beylikler tarafından kutlana gelen Nevruz Osmanlıda da kutlanmaktadır.
Osmanlının kurucu aşireti olan Karakeçililer de II. Abdülhamit dönemine kadar Nevruz’u Söğüt’te, Ertuğrul Gazi’nin türbesinde kutlardı.

Cumhuriyetle birlikte Nevruz Türkiye Atatürk döneminde resmi bayram olarak kutlandı. Daha sonra bilinmeyen bir nedenle yasaklandı. Türk insanı baharın gelişini kutlamaya devam etti. Hatta Nevruz’u dini adlandırmalarla yüzyıllardır kutladığı gibi kutladı.
Nevruz’u “Sultan Nevruz Bayramı” adıyla çocukluğumuzda biz de kutlardık.
1980 ortalarından itibaren terör sebebiyle ara verildiyse de son yıllarda yeniden resmi olarak kutlanmaya başlandı.
Nevruz baharın karşılanması ve Türklerin zor şartlardan kurtularak özgürlüğe olan yürüyüşlerinin adıydı. 
Türk dünyası Sovyet zulmüne rağmen Nevruz’u kutlamayı hiçbir zaman bırakmadı.
1990’lı yıllara kadar her ne kadar resmî törenler yapılmasa da okullarda, halk arasında Sultan Nevruz Bayramı hep kutlandı. İnsanlar kırlara çıkar, tabiatı karşılar ve baharı karşılardı.
Türk Dünyasının ortak bayramı olan ve milli-dini kimlik haline gelen Sultan Nevruz Bayramının Türk Dünyasının kültür- milli birliğinin sağlanmasında çok önemli bir bağlayıcı unsur olarak değerlendirmek gerektiği anlaşılmaktadır.
Bektaşi babalarından Şükrü Baba'nın 'Sultan Nevruz' dörtlüğünde şöyle anlatılır:
“Akşamlar aşk olsun bayram gecesi
Bu ayın nurudur sultan-ı Nevruz
Fazl-ı şahın budur dilek gecesi
Ne mübarek gündür Sultan-Nevruz" 

Öneri
Türk Devletleri Teşkilatı Nevruz Bayramını Türk dünyasının ortak bayramı olarak kabul etmeli ve 21 Mart’ı Nevruz Bayramı olarak resmî tatil ilan etmelidir.
Nevruz'un Türk Devletleri Teşkilatının alacağı ortak karar çerçevesinde Türk Dünyası Nevruz Bayramı kutlamalarının ilk merkezi Söğüt olmalıdır.
Nevruz Bayramı her yıl farklı bir Türk Devleti tarafından organize edilmeli ve Türk dünyasında kültürel kaynaşmanın hızlanması teşvik edilmelidir.
Türk devlet, topluluk ve coğrafyaları arasında spor, müzik, folklor, kültür, sanat etkinlikleri, festivaller, çalıştaylar yapılmalı ortak çalışmalara ağırlık verilmelidir.
Not: Yazı ilk olarak 27 Mart 2023 tarihinde https://www.tarihistan.org sitesinde yayınlanmıştır.