Engelli Bireylere Kim Sahip Çıkacak!
Engelli bireylerin eğitim-öğretimlerinin devlet tarafından ücretsiz olarak sağlanması yasal güvence altındadır.
Zihinsel ve bedensel engelli eğitim çağına gelen her Türk vatandaşının devlet tarafından 23 yaşına kadar eğitim ve öğrenimlerinin devamı sağlanmaktadır. Ya daha sonra?
Milli Eğitim Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlıklarının koordineli bir şekilde çalışmalarını gerektiren engelli bireylerin eğitimden sosyal hayata, mesleki ve bireysel gelişimlerinin sağlanması alanında yapılan çalışmalar devam etmekle birlikte henüz istenilen seviyeye ulaşamamış görünmektedir!
Doğumdan ölüme kadar devam eden engelli, özürlü olma durumu bireyin tercihi değildir! Engelli, bireylerini topluma kazandıramayan, temel vatandaşlık haklarını güvence altına alamayan devletlerin sosyal devlet olmaları beklenemez!
Sosyal devlet olmanın temel koşulu öncelikle engelli vatandaş ve ailelerinin sosyo- ekonomik, eğitim ve moral değerlerini gözeterek hareket etmek ve engellilerle ailelerin hayatlarını kolaylaştıracak çalışmalar yapmaktan geçer! Aksi halde sağlıklı bireylerin hakim olduğu bir dünyada engellilerin hayata katılma hakkı tesadüflere; kişi ve kurumların inisiyatifine kalmış demektir!
Resmi rakamlara göre Türkiye’de nüfusun yüzde 12.29’unun engelli olduğu düşünülürse Türkiye’nin engellilerle ilgili politikalarını bir devlet politikası haline getirmesi gerekmektedir. 8.5 ila 10 milyon vatandaşı engelli, özürlü olan bir ülkenin aile ve çevresiyle birlikte yarıya yakını bir bakıma engelli sayılır!
Devletin engelli bireylerini doğumlarından itibaren ulusal veri tabanlarında kayıt altına alması ve bu veri tabanının ilgili tüm kurumlar tarafından koordinasyonlu biçimde kullanılması gerekmektedir. Böylece engelli bireyin hayatı boyunca sağlık, eğitim ve mesleki gelişimi izlenebilmeli ve gerekli destek kendisi ve ailesi daha talep etmeden her aşamada verilmelidir! Ancak Türkiye’de bu konuda yeterince çalışma yapılmamış, yapılsa bile destek ve takip işlemleri sistemli hale gelememiştir!
***
Türkiye’de özellikle engelli bireylerin, eğitim, iş ve sosyal hayata kazandırılması konularında birçok sıkıntı yaşanmaya devam ediyor.
Yıllardır devam eden engelli birey ve ailelerini çileden çıkaran çarpıcı bir örnek verecek olursak mesele daha iyi anlaşılacaktır:
Türkiye’de engelli, özürlü bireyler için hayata geçirilmiş lise diploması verebilecek statüde kurulan Özel Eğitim İş Uygulama Merkezleri var. Bu mesleki okulların yönetmeliği şöyledir:
21 Temmuz 2012 CUMARTESİ tarihli resmi gazetenin 2836 sayılı “ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK” 30.Maddenin 3. Fıkrasına göre: “Ortaokulları tamamlayan öğrenciler genel, mesleki ve teknik ortaöğretim okullarına, özel eğitim programı uygulayan özel eğitim okul/kurumlarını tamamlayan öğrenciler özelliklerine uygun okul ve kurumlara yönlendirilirler.” Denilmektedir.
Yönetmelikte de ifade edildiği üzere devletin lise düzeyine kadar engelli, özürlü bireyleri okutacağı kayıt atına alınmıştır! Özel Eğitim İş Uygulama Merkezlerinden mezun olan ve 23 yaşını doldurmuş yetişkin engellilerin durumu hakkında herhangi bir açıklama yapılmamış ve mevzuatta yer verilmemiştir!
Sizin anlayacağınız 23 yaş ve üstü engelliler kaderlerine terk edilmekte, devlet engelli birey ve aileleri sorunlarıyla birlikte kendi hallerine bırakmaktadır!
Meselenin can alıcı noktası 23 yaşını dolduran ve hayata katılmak, iş ve sosyal hayata tutunma gayreti içinde bulunan engelli birey ve ailelerin içinde bulunduğu sıkıntılar giderilmeden engelli bireylerin hayata tutunabileceklerini söylemek mümkün değildir. Hatta tirajı komik bir gerçekliktir!
Hâlbuki engelli bireylerin üretken ve gelir elde edecek şekilde çalışma hayatına katılması durumunda verimlilikleri, hayata tutunmaları daha da kolaylaşacaktır.
Engelli bireyler, engel türüne göre farklılaşmakla birlikte hemen her alanda kendine uygun meslekler edinebilirler.
Türkiye’de var olan önyargılar ve mevzuatın tam olarak hayata geçirilememesi nedeniyle iş ve meslek yaşamına katılmalarının adeta önü kesilmektedir!
Gelişmiş ülkeler, özel gereksinimli bireylerin eğitim ve sosyal ihtiyaçlarının düzenlenmesi ile ilgili yasal düzenlemeleri tamamlamış ve bu düzenlemelerin yaşama geçirilmesine dönük kritik önlemleri uygulamaktadırlar! O halde yapılması gereken şey engellilerle ilgili düzenlemeler yapan ülkeleri örnek alarak 23 yaş ve üstü engelli bireylerin yaşamlarını kolaylaştıracak çalışmalar yapmaktır!
23 yaş üstü yetişkin engellilerin haftada birkaç saat oyalamak amacıyla Halk Eğitim Merkezleri, Rehabilitasyon Merkezleri ya da ailelerin engelli bireyleri evlerine kapatmaları engelliler sorunu çözmeyecek aksine kanayan yarayı kangrene dönüştürecektir!
İşin daha da facia tarafı da şudur: Özel Eğitim İş Uygulama Merkezlerinde eğitim gören 23 yaşını doldurmuş engellilerin bu okullardan ilişkileri kesilmektedir! Okulla ilişkisi kesilen engellilerin Milli Eğitimin Temel Mevzuatına göre Halk Eğitim Merkezleri tarafından eğitim ve faaliyetlerinin devam ettirilmesi gerekmektedir. Ancak bu durum çok sıkıntılı, çok karmaşık ve mevzuattan bi haber görevlilerin elinde arap saçına dönmekte işin içinden çıkılamamaktadır!
Sözün özü, olan yine engelli bireylere olmakta ve 23 yaş üstü engelliler Milli Eğitim ve Aile Sosyal Politikalar Bakanlıklarından kendilerine uzanacak eli beklemektedirler!