Özbek Atlası - Yazar: Ruhsara Yusupova

Her bir milletin kendine öz örf-adetleri olduğu gibi Özbek Türklerinin de binlerce asırlara dayalı örf-adetleri vardır. Geleneksel kıyafetlerini günlük yaşamda da giyerek milliliğini günümüze kadar sürdüren bir millet olabilmektedirler.

Özbeklerin bu kumaşı halkının milli simgesi haline gelmiştir. Bu ipek kumaşın ismi ‘Atlas’tır. Atlas kelimesi Arapça kökenli olup düz ve pürüzsüz anlamına gelmektedir. Atlas kumaşının tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Kökeni Özbekistan’ın Marg’ilon ilinde atılmış, orda geliştirilmiştir. Daha sonra da bu desenli ipek kumaşı sanatı başka yerlere de dağıtılmıştır.

Atlas ipek kumaşlar arasında en kalitelisi Honatlas’tır. Özelliği ise, desenler ve motifler kumaşa değil 8 pedallı kamçılı tezgahlardaki dokuma iplerine çizilmiş olmasıdır. Örneğin, uzunluğu 200 metre, genişliği 40 santim atlası dokumak için 3600 ipek elyafı birbiriyle uyumlaştırılması lazım. Bir elyaf kopsa bile ürünün kalite düzeyi düşer.

En önemlisi, kumaş renkleri doğal yöntemle boyanmakta ve bu renk veren bitkilerle gerçekleştirilmektedir. Bundan dolayı kumaş kendi kalitesini yitirmez ve renkler birbirine atmaz. Bu kumaş geçmişten günümüze kadar Özbeklerin gururla dünyaya sundukları nimetlerindendir.

UNESCO’nun 4-9 Aralık 2017 tarihlerinde Güney Kore’de yapılan toplantısında atlas ve adras kumaşları dokuma geleneği Somut Olmayan Kültürel Miraslar arasına dahil edildi.

Atlas kumaşı Özbek kadın ve kızlarının vazgeçilmez kumaşıdır. Hemen hemen her evin sandığında bir elbise çıkacak kadar atlas kumaşı bulunmaktadır.

Özbek kadınının atlas ve adras kumaşlarına ayrı bir düşkünlüğü vardır. Günlük hayatlarında da çok kullandıkları için günümüzün moda tasarımcıları geleneksel kumaşları döneme ait şık kıyafetlerde, çantalarda, baş giyim ve hattaki ayakkabılarda da kullanmaktadırlar ve bu büyük defilelerde sunulmaktadır.

Artık Özbek kadınları şıklığı ve milliliği bir arada tutabiliyorlar.