Gamze Gülseven. Prof. Dr. Betül ERSOY ile DİYABET'i konuştuk

Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı Hastalıkları ve Pediatrik Endokrinoloji ve Metabolizma Anabilim Dalı Uzmanı Prof. Dr. Betül ERSOY ile  DİYABET'i konuştuk. İşte o ropörtaj: 

 

Gamze: Diyabet nedir?

Betül Ersoy: Diyabet şeker hastalığıdır.İnsanlar şekeri enerji kaynağı olarak kullanır.İnsanın yaşaması için glukoz yani şeker gereklidir.Şekerin kullanılması için ve şekerden enerji elde edilmesi için insülin gereklidir.Diyabet, insülinin eksik olduğu ya da insülinin normal ya da yüksek olupta etkisinin eksik olduğu durumdur.

İnsülinin eksik olduğu duruma Tip 1 Diyabet diyoruz,insülinin normal ya da yüksek olduğu ama etkisinin yetersiz olduğu duruma Tip 2 Diyabet diyoruz.

Gamze:Belirtileri nelerdir?

Betül Ersoy: Diyabet aslında kolay bir hastalık. Herkese anlatırken ben bunu söylüyorum yani herkes tarafından tanısının kolay konulabildiği bir hastalık.Çünkü en önemli belirtisi,çok su içme,sık idrara çıkma.Zaman zaman her hastada görülmesede çok yemek yeme ama buna rağmen kilo almama.

Gamze:Diyabeti önlemek için yapılabilecekler var mı?

Betül Ersoy: Tip 1 Diyabet için aslında bu konu da çalışmalar var nasıl önleyebiliriz nasıl koruyabiliriz diye. Ama Tip 1 Diyabeti önlemek için sonuçlanmış net birşey yok. Şunu yaparızda tip 1 diyabeti önleyebiliriz diyemiyoruz.Ama çok basit önlemler yüzde yüz kanıtlanmasada örneğin; çocuğa inek sütünü bir yaşından önce başlamamak.Enfeksiyonlardan mümkün olduğu kadar korunmak bu zor bir iş aslında.Güneşe maruz kalabilmek yani güneş enerjisinden,ışığından D vitamini alabilmek yani D vitamini yetersizliği oluşturmamak bunlar şu an da alınabilecek  basit önlemler ama net bir önlem yok. Tip 2 diyabet için var önlem. Tip 2 diyabet için de şişmanlamamız gerekiyor. Çünkü tip 2 diyabet daha çok şişman çocuklarda ortaya çıkan bir durum.

Gamze: Kaç tip diyabet vardır ve tedavisi nasıl olur?

Betül Ersoy:Aslında çok sayıda diyabet tipi var ama iki ana tipi var bunlardan birincisi ,Tip 1 diyabet insülin eksikliği ile ortaya çıkan diyabet mutlaka insülin tedavisi gerekiyor ama sadece insülin tedavisi yeterli olmuyor aynı zamanda diyete uymak ve egzersiz yapmak da gerekiyor.

 Tip 2 diyabette ise en önemlisi diyet tedavisi öncelikle diyete dikkat etmek gerekiyor. İlaç kullanabiliriz yani ilaç dediğimiz zaman ağızdan alınan bazı ilaçlar var tip 2 diyabet için bunları verebiliriz ama çok kan şekerini kontrol altına alamıyorsak Tip 2 diyabette de insülin tedavisi uygulayabiliriz.

Gamze:İnsülin ne işe yarar ve tedavide kullanılan insülin bağımlılık yapar mı?

Betül Ersoy: İnsülin tedavisini Tip 1 diyabette kullanıyoruz yani insülin tedavisinin esas kullanıldığı yer Tip 1 Diyabet onun nedenide insülin eksikliği,insülin eksik zaten ,insülin vererek olmayan insülini yerine koyuyoruz,onun için burda bağımlılık söz konusu değil. Zaten insülin eksik ve hayat boyu eksik olacak onun için bağımlılık diye birşey söz konusu değil.Başka türlü tedaviside yok,yaşam da mümkün değil zaten insülinsiz. Tip 2 diyabettede insülin kullanılabiliyor ama orada diyetle insülin azaltılabiliyor yani insülin bağımlılığı diye birşey yok aslında hiç kimse bağımlı olmaz insüline.

Gamze:Diyabette kan şekeri ölçümü ne kadar önemlidir?

Betül Ersoy:Diyabette insülin yapıyoruz tedavide ama tedavimizin nasıl gittiğini insülin ihtiyacımızın ne kadar olduğunu anlayabilmek için mutlak surette kan şekerlerimizi ölçüp ona göre insülin dozlarını ayarlamamız gerekiyor .Bunu hergün yapamasak bile  aslında hergün yapılması gerekiyor ama hergün yapamasak bile yine de arada yaparak insülin dozumuzu belirlemede bizim kan şekeri ölçümümüz çok önemli.

Gamze:Kan şekeri düzeyi ne olmalıdır?Kan şekeri yüksekliği(hiperglisemi), kan şekeridüşüklüğü(hipoglisemi) nedir?

Betül Ersoy:Kan şekeri yüksekliği,kan şekerinin normal sınırlar içinde olması gerekiyor.Normal sınırlarıda açlık hallerinde 50-100 mg arası, tokluk hallerinde bu 139lar civarına yükselebilir.Tabi tokluk deyince aklımıza gelen yemekten sonraki ikinci saatteki kan şekeri.

50nin altına düştüğü zaman hipoglisemi diyoruz ama bu hipoglisemi bulguları normal kişiler için geçerli. Diyabetli hastalarda kan şekeri 70in altına düştüğü zaman hipoglisemi belirtileri hissedilebilir.

Hiperglisemi diyebilmek içinde kan şekerinin tokluğun 140ın üzerinde,açlığında 100ün üzerinde olması gerekiyor.

Ama diyabet demek tokluğun 200ün üzerinde,açlığında 126nın üzerinde olması.

Gamze:Diyabet vücudumuzda hangi organlarda risk oluşturur?

Betül Ersoy:Diyabet vücudumuzda damarlarda risk oluşturur başta yani diyabettin korktuğumuz şeyi o.Çünkü diyabette şekerin yükselmesi,düşmesi o an bir takım belirtilere neden olur ama kişiyi hiçbir zaman öldürmez,zarar verir sadece o zarar da esas olarak damarlara olur.Küçük ve büyük damarlar etkilenir.Önce küçük damarlar etkilenir,küçük damarlar içinde ilk etkilenen göz damarlarıdır o nedenle gözde retinopati dediğimiz ve hiç görmemezliğe kadar giden bir duruma neden olabilir eğer kan şekeri iyi kontrol edilmezse.İlk olarak etkilediği göz damarları daha sonra böbrek damarları önemli ve böbrektede bozukluklar yaratarak böbrek yetmezliği oluşturur.Tabi böbrek yetmezliğide ölüme kadar götürebilir.Bunun dışında daha ileri yaşlarda kalp damarlarını tutar ve kalp hastalıkları yaratır.Beyin damarlarını tutar,beyin bozuklukları bunların başında alzheimer da olabilir onun dışında inmeler ve felçlere neden olur.Yani o şekilde hem yaşam kalitesini bozar hem de hayat süresini kısaltır.

Gamze:Diş çürüklerinde diyabetin etkisi var mıdır?

Betül Ersoy:Diyabette öncelikle cilt ve ağız bakımı önemli.Çünkü şeker yüksek olduğu için bu bölgelerde bakterilerin üremesi daha kolay oluyor ve enfeksiyonlar daha fazla oluyor dolayısıyla diş çürükleride daha fazla oluyor onun için kan şekeri yüksek olan hastaların cilt ve ağız bakımlarına daha fazla özen göstermesi gerekiyor.

Gamze:Günümüzde hala diyabetin bulaşıcı olduğunu,çok şeker yemekten kaynaklandığını sanan kitle var.Çok şeker yemekten şeker hastası olunur mu? Bu konu hakkındaki düşünceleriniz neler?

Betül Ersoy:Çok şeker yemekten şeker hastası olunmaz.Çok şeker yemeyle ilgisi şu şekilde olabilir çok şeker değilde çok tatlı yemeyle özellikle.Şişmanlatması açısından , insülin direnci oluşturması açısından önemli.Çok tatlı yememek gerekiyor.Çok tatlı yemek Tip 1 diyabete yol açmaz.Ya da Tip 1 diyabetli çocuklar çok tatlı yemez.Ama Tip 2 diyabet nedeni olabilir.Tip 2 diyabete zemin hazırlayabilir.Onun için çok tatlı yemeyi , insülin direncide oluşturduğu için hiçbir zaman önermiyoruz.

Gamze:Günümüzde diyabetin yaygınlaşmasının en büyük nedeni nedir?

Betül Ersoy:Bunu açıklamak zor aslında çünkü daha çok bilimsel  bir tartışma. Ama özellikle günümüzde 0-4 yaş gurubunda diyabetin artması önemli.Son yıllarda özellikle 2000li yıllardan sonra 0-4 yaş gurubu çok fazla oranda geldi ki bu yaş gurubunda artması çok daha fazla önem kazanıyor ama bununla ilgili çok fazla birşey söylemek mümkün değil çünkü daha çok bilimsel tarafı.

Gamze:Tıp hızla ilerliyor diyabetle ilgili yenilikler neler?

Betül Ersoy:Diyabetle ilgili çok yenilik var aslında yapılmaya çalışılan , diyabetin radikal tedavisi için yeni ilaçlar deneniyor ,ilk tanı koyulduktan sonra kesin tedavisini sağlamak için , insülin tedavisinden sonra pankreas nakilleri insülin salgılayan pankreasın adacık hücre nakilleri.

Bunlar deneniyor ama şu an da denemeler sonucunda bize çok fazla iyi sonuçlar gelmiyor.Bu konu da açıkçası yurt dışı kongrelerindede gittiğimiz kongrelerdede çok iyi sonuçlar verilmiyor onun için daha çok ilaç çalışmaları deneniyor.Yeni tamamen yani insülin dışında diyabeti tamamen ortadan kaldıracak ilaçlar deneniyor.