KERKÜK SEVGİSİ İMANDANDIR!
NACİ YENGİN
www.tarihistan.org
Halide Nusret Zorlutuna’nın “Bir devrin romanı” adıyla yayımladığı hatıralarını son yıllarda birkaç kez okudum. Her okuduğumda boğazımda düğümlenen cümleler, isyan, haykırış ve üzüntüme rağmen okudum!
1905’te başlayan hatırlar Osmanlı son dönemiyle Cumhuriyetin ilk yıllarına dair geniş bir fotoğraf çekiyor gibidir Halide Nusret Zorlutuna’nın.
Hatıraların insanı kendisine çeken bir büyüsü olsa gerektir. Özellikle Osmanlı coğrafyasına dair hatıraları okurken bazen isyan, bazen hüzün ve bazen de tatlı bir tebessüm oluşur insanda.
Hatıralar, bir devrin tanıklığını yapan insanlara dair hayatta kalma ve tarihe not düşme ihtiyacından kaynaklanıyor olsa ve genellikle subjektif olarak kabul edilir. Ancak yine de okunmadan geçilmemesi gereken önemli bilgiler içeren ve adeta dün ne idiğümüzü, bugün ne durumda olduğumuzu ve yarın nasıl olmak isteyebileceğimizin ipuçlarını çıkarabileceğimiz önemli ipuçlarıyla doludur.
Halide Nusret Zorlutuna’nın babası II. Abdülhamit’in tahtan indirilmesi sırasında İttihatçıların önde gelenlerinden olan gazeteci Mehmet Selim, daha sonraki adı ile Avnullah Kâzımî Beydir. II. Meşrutiyet sonrası Kerkük sancağı mutasarrıflığına tayin edilen ve paşalık payesi verilen Avnullah Kâzımî ve ailesinin İstanbul’dan Kerkük’e oradan Cidde, Bağdat ve yine İstanbul’a uzanan hayat yolculuğunda birçoğu Türkiye toprakları içinde yer almayan Türk bölgelerinde yaşanan hayatlar hakkında önemli bilgiler verir yazar.
…
Osmanlı coğrafyası hala huzura kavuşabilmiş değildir. Elimizden çıkan topraklarda yaşanan dram, gözyaşı ve kan hala sona ermiş değil! Osmanlıya karşı Batı ve onların yerel işbirlikçileri tarafından açıkça desteklenen Türk-İslam dünyasını bölme, birbirine düşürme ve hatta yok etme politikaları sonucu Osmanlı yılıkmış ve kültür coğrafyamızda kan ve gözyaşı o gün bu gündür durmamıştır.
Halide Nusret Zorlutuna’nın babası Mehmet Selim’in Kerkük mutasarrıflığı görevi ile ailesiyle yaşadığı Kerkük’ün bu günkü haliyle Osmanlı zamanındaki durumu arasında derin farklar vardır. Huzurun, güzelliğinin hâkim olduğu bölgeler şimdilerde o huzur iklimini özlemle yâd ediyor.
İstanbul, İzmir, Antakya, Halep, Kerkük, Cidde, Bağdat ve yeniden İstanbul’a uzanan coğrafya’da dolaşan Halide Nusret Zorlutuna’nın “Bir devrin romanı” kitabı bir hatıralar yumağı. Özellikle 1926 Ankara antlaşmasıyla elimizden çıkan Kerkük hakkındaki satırlar insanı derinden etkiliyor. Huzur ve Türk diyarı Kerkük bir zamanlar mutasarrıflık tarafından yönetilirken ve halkının tamamı Türklerden oluşurken bugün gelinen noktada durumun içler acısı hali bizleri perişan ediyor!
Kerkük
“Limon çiçekleri bir acayip beyazlıkta,/Yıldız kokarlardı, ay kokarlardı.
Tatlıların en tatlısı o hurmalarda/Dereler bir içli ahenk…
Kuşlarda nağme… Kuşlarda renk…/Şafaklar konuşurdu şiir şiir…
Ey çocukluğumun cenneti, masal şehir,/Kulaklarımda hep senin sesin,
Gözümde, gönlümdesin…”[1]
Kerkük gibi Türk şehirlerinin elden çıkması kadar insanı derinden yaralayan başka bir facia düşünülemez. Yahya Kemal’in Rumeli toprakları için taşıdığı hisler Musul, Kerkük, Kırım, Süleymaniye, Suriye, Güney Azerbaycan, Doğu Türkistan ya da yüzyıllarca mayamızla şekillenen, ruh ve bedenen Türkleşen şehirlerin kaybında, insanların başka coğrafya ve memleketlerde kalmasında yaşarız. Kerkük mayamızın hiçbir zaman bozulmadan bu günlere kadar geldiği ancak son yıllarda Türk şehri olmaması için yoğun çaba harcanan güzide şehirlerimizden birisidir.
Kerkük’e hasret yaşayan Anadolu insanı ve coğrafyası Kerkükten yükselecek bir çığlığı duymak için beklerken Kerkük insanı da Türkiye’den esecek bir bahar iklimini, rüzgârı gözleyerek 1926’dan bu yana o rüyayı örmeye, yaşamaya, direnmeye devam ediyor.
“ Altın köprüye doğru yol almaya başladık.
Ben hüngür hüngür ağlıyordum. Çocukluğum orada kalmıştı. Limon, portakal çiçekleri, güller… Ve sonra biricik kardeşimin Kal’a da Danyal Peygaber Türbesi’ne sığınmış mezarı.”[2]
Kerkük’e olan hasretimiz, özlemimiz hiçbir zaman azalmadı. Üsküp’e, Doğu Türkistan’a Bahçesaray’a, Batum’a olan özlemlerimiz gibi her zaman arttı. Bölgede yaşanan gelişmelere bakılırsa artmaya da devam edecek gibi görünüyor! 13 Haziran 2017/ www.tarihistan.org