***

Halbuki :

Yetmiş iki millete bir göz ile bakmayan

Halka müderris olsa hakîkatta âsîdür.

Diyen Yûnus Emre’nin inandığı Tanrı, hiç de böyle değildi. O, insanları birbirine yaklaştırmış, birbirine kardeş yapmıştı. O çağlarda insanların, birbirlerini hatta insan gibi değil de Allah gibi sevdikleri olmuştu. Yeryüzü, hayatlarını beşer hayırı için sarfeden “büyük vicdanlar”la dolmuştu.

Münevverler, kendileri inanmasalar bile, büyük halk kütlelerinin vicdânındaki Tanrı’yı hoyratça söküp atmaktan çekinmelidirler. İnsanları inanmak ihtiyaçları ile baş başa bırakmalı ve “tefekkür”e içtimâî bir şeytanlık vazîfesi gördürmekten korkulmalıdır.

***

İnanan insanlar belki daha saf fakat daha mesut ve bilhassa daha iyi insanlardır. İyi insanlar ve iyi insanlardan mürekkep cemiyetler ise fenâ işler göremezler. Herhalde yeryüzündeki bu müthiş çatırtılarda “Tanrı fikri”nin yıkılışındaki tarrakalardan da bir parça ses vardır; çünkü târih boyunca görülen bütün maddî çöküntüler, onları sonsuz bir ustalıkla hazırlayan mânevî yıkılışların eseridir.

Nihad Sâmi BANARLI, Devlet ve Devlet Terbiyesi, 2. baskı, sayfa 67-68.