Ülke profili: Kazakistan

Orta Asya cumhuriyetlerinin en büyüğü olan ve 2 milyon 717 bin 300 kilometre kare yüzölçümü bulunan Kazakistan’da 100’den fazla etnik grup yaşıyor.

2012 verilerine göre 16 milyon 800 bin nüfuslu Kazakistan’da nüfusun yüzde 63'ünü Kazaklar, yüzde 23,7'sini Ruslar, yüzde 2,8'ini Özbekler, yüzde 2,1'ini Ukraynalılar, yüzde 1,4'ünü Uygurlar, yüzde 1,3'ünü Tatarlar, yüzde 1,1'ini Almanlar ve yüzde 4,5'ini diğer gruplar oluşturuyor.

Ülke nüfusunun yüzde 47'si Müslüman, yüzde 44'ü Ortodoks, yüzde 2'si ise Protestan.

Kuzeybatısında Rusya ile 5 bin kilometrelik ve Çin ile 17 bin kilometrelik sınırı bulunan Kazakistan, Tacikistan dışında tüm diğer Orta Asya cumhuriyetleriyle komşu. Kazakistan’ın Hazar Denizi’ne ve Aral Gölü’ne kıyısı bulunuyor.

Nükleer güç

Aralık 1991'de Sovyetler Birliği’nden en son ayrılan Orta Asya cumhuriyet olan Kazakistan, Müslüman dünyasının nükleer enerjiye sahip ilk ülkesi.

Nükleer enerjinin yanı sıra kuzeydeki bozkırlarda kurulu bir uzay üssüne de sahip. Uzaya çıkan ilk insan Yuri Gagarin 12 Nisan 1961'de Vostok uzay aracıyla Baykonur uzay üssünden uzaya fırlatılmıştı.

Kuzey'deki Semipalatinsk'te nükleer deneme alanları bulunuyor. Buradaki radyasyon kirlenmesi 20. yüzyılın en büyük çevre felaketlerinden birine neden olmuştu.

Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) üyesi olan Kazakistan, üye ülkeler içinde geniş çapta piyasa reformları uygulayan ilk cumhuriyet. Ana özelleştirme yasası Aralık 1991'de çıkarıldı.

Yurttaşların konut veya işyeri alarak gayrımenkul edinmesini sağlayan sistem Rusya'dan bir yıl önce yürürlüğe sokuldu. Aynı sistemle sanayi tesislerinin hisselerini almak da mümkün oldu.

Gıda maddesi kıtlığını gidermek isteyen hükümet, Mart 1993'e kadar tüm gıda maddesi işleyen fabrikaları özelleştirdi.

Üç yönlü strateji

Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, ülkenin ayrılmasının ardından üç yönlü bir strateji izledi. Yerel Rus nüfusu gözeterek Rusya'yla yakın ilişkileri korumak, Kazak milliyetçiliğini kontrol altında tutmak ve diğer Orta Asya ülkeleriyle ilişkileri güçlendirmek.

Azat Partisi ve Alaş Partisi, Kazakistan'ın milliyetçi partileri. Bu partiler Büyük Türkistan'ın kurulması, Türkiye'yle daha yakın ilişkilere girilmesi ve İslami köktendincilik gibi gibi görüşlerin bir karışımını yayıyor.

Kazaklar tarihsel olarak Orta Asya halklarının en az İslamlaşmış olanı ve büyük çapta bir Ruslaştırma sürecine tabi tutuldular. Kazaklar arasında kökten dincilik yok denecek kadar az. Yine de Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından, bölgede Müslüman nüfusun yoğunlukta olduğu tüm yerler gibi Kazakistan'da da İslami etkinlikler hız kazandı.

GSYH'da 10 katlık artış

Ülke petrol, doğalgaz bakımından zengin olmasının yanı sıra, uranyum, bakır, çinko, altın, kurşun, demir yatakları bakımından da zengin.

Hazar Denizi petrollerine yapılan yatırımlar sayesinde ekonomik büyüme yılda ortalama yüzde 9’u geçiyor. 2010 yılından itibaren kişi başına düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 90’lı yıllara oranla 10 kat arttı.

2010 yılı verilerine göre 1,61 milyon varil petrol üretilen ülke, günde 1,501 milyon varil petrol ihracatı yapıyor ve kanıtlanmış 30 milyar varillik petrol rezerviyle dünyada 11. sırada yer alıyor. 2009 verilerine göre Kazakistan, 2,407 trilyon metreküp kanıtlanmış doğalgaz rezerviyle dünyada 15. sırada.

Kaynak: Al Jazeera ve ajanslar