SARUHANLI'DA ŞEYH SİNAN ZAVİYESİ
07 Kasım 2023 - 16:57
SARUHANLI’NIN ÇUKA DAĞINDA ŞEYH SİNAN ZAVİYESİ
(NOT: Basılmamış eserimden ayrıntılardan aklanarak aktarılmıştır.)
Nurullah ERTUĞRUL
BELGE -1: 984/1577 (01 Muharrem 983/ 12 Nisan 1575) Tarihli 236(544)Numaralı “Defter-i Evkaf-ı Livai Saruhan”dan naklen;1
(24 B) Kazâ-i Mağnisa tevâbiinden Belen Nâhiyesinde Çuka Dağı nam mevzide Şeyh Sinan nam azizin evlâdından Şeyh Mehmed ve Süleyman oğulları ile Mustafa nam kimesne mahall-i mezburda rızaen li’llâh-i teâlâ bir zaviye bina edüb ve meşihat hizmetinde olub ayende ve revendeye hizmet edegelüb ve kimesnenin raiyyet ve raiyyeti oğulları olmadıklarına ellerinde müteaddid ahkâm-ı şerifeleri vardır.
BELGE -2: (Şer’i Seciye) MERHUM DEDE EVLADLARININ ZAVİYEDARI DARB ETTİĞİ İDDİASI2
Mahmiyye-i Manisa muzafatından Belen Nam kariye kurbunda Çağa Dağı namı cebelde Çağa Dede Zaviyedarlarından Sinan Bin Muslu Mustafa Çelebi, meclis-i şer’i hatiri lazimüt tevkirde, Merhum Dede evladından Abdi Çelebi İbn-i Halil ve Yusuf Çelebi İbn-i Fazlı Çelebi ve merkum Abdi’nin sulbi kebir oğlu Halil mahzarlarında üzerlerine takriri dâva idüb ve tarihi kitabeden otuz gün mukaddem Ramazan-ı Şerif’de merkum Abdi beni bi veçhi şer’i darbü let idüb merkum Yusuf emreyleyüb mezburu darbeyle deyü ve zevcem olub gayibi anil meclis olan Usûle Binti Hasan nam hatunumu dahi mezbur abdi’nin oğlu Halil tutub babası merkume darbedüb tarihi merkumdan vaz’ı hamleyledi. Sual olunub ihkakı hak olunması matlubumdur, dedikde, gibbes sual mezburların her biri cevablarında merkum Sinan’ı ben darb eylemedim. Ve darbeyleyin deyu emretmedim. Ve hatunu olub gayib anil meclis olan Usûle Hatunu tutmadım, deyu, her biri inkâr idicek müddei merkum Sinan’dan takririne muvafık beyyine taleb olundukda ityanı beyyineden izharcı acz iylemeğin mezburunun istihlaf olunması matlubumdur, dedikde, âla vekfil mes’ul her birleri halfüllahil Aliyyil âla iylediklerinden sonra mahuvel vaki bittaleb ketbolundu. Tahriren fi 27 Şevval il mükerrem sene 1058/13 Kasım 1648
ŞÜHUD’ÛL HÂL
-Hatib Elhac Mahmud Efendi İbni Abdülkerim, -Mustafa Bin Halil, -Mahmud Bin Şaban, -Mehmed Bin Emrullah, -Elhac Veli Bin İsa, -Elhac Mahmud Bin Nasuh ve gayrühüm.
BELGE-3: (26 Muharrem 1176/18.08.1762 Tarihli Mahkame Duruşmasından)3
Belen Nahiyesi dahîlinde Çağa Dağında vaki Akca Kilise ve Ören demekle arif münaziün fih olan arazinin üzerine varılıb, Salif üz-zikir Çağa Dağında medfun kutb ul arifin umde tül-va’silin Şeyh Sinan Zaviyesinin…
SONUÇ:
Bilindiği üzere; Saruhanoğulları Beyliği’nin Demirci Yöresi Kolu Komutanı ve Manisa Fatihi Saruhan Bey’in kardeşi “Çuğa Bey”dir. Anılan Çuğa Dağı ve belgelerde adı geçen Çuğa Yörükleri ile Çuğa Bey arasında bir ilinti olması ihtimali vardır. Dolayısıyla Şeyh Sinan’ın Saruhanoğulları Devrinde yaşamış olması ve yörenin Türkleşmesinde etkin olduğu savı akla yatkındır.
Merhum Mustafa Çağatay Uluçay, yayımladığı yukarıdaki Belge:2’nin dipnotunda: “Belen Köyü’nün batı güneyinde altı- yedi kilometre uzakta Çağ Dağında mezar gibi bir türbe vardır. Yanında üç oluklu bir de çeşme mevcuttur. Yirmi dönüm kadar düzlük ortasındadır. Etrafı da ağaçlıktır. Zaviye yoktur.” Diye yazmıştır.
Merhum Uluçay’ın belirttiği bu yerde kiraz tarlası olan ve bu tarlanın atalarından mülk miras kaldığını söyleyen, bu nedenle orayı iyi bilen, Büyük Belen Beldesinde oturan Osman Erselvi adındaki yaşlı kişi ile 05.11.2016 Günü, yanımdaki Çobanisalı İzzet Bilge ile anılan beldede tanıştık. Ve ondan Çağa (Çuka) Dedesi (Şeyh Sinan) Zaviyesinin olduğu yere gidebilmemiz için kılavuzumuz olmasını istedik. Kabul etti. Aşağıdaki fotoğrafların altındaki notlar onun bilgisine göre yazıldı.
Çağa (Çuka) Dedesi (Şeyh Sinan) Zaviyesi Vakfına ait hiçbir taşınmaz Cumhuriyet Dönemine ulaşmamıştır. Osmanlıca Tapu Kütük Defterlerinde de vakfından ilişikli taşınmaz kaydına rastlanamadı.
DEĞERLENDİRME
Yayladaki bu yere bozuk da olsa yol var. Yolu düzeltilir ve mezarlar bilenlerin tarifine göre özgün bir şekilde aynı yerine yapılırsa yörenin nefes olma yeri olabilir.
1-) 984/1577(01 Muharrem 983/ 12 Nisan 1575) Tarihli 236(544)Numaralı “Defter-i Evkaf-ı Livai Saruhan” Tıpkı Basım ve Aktarım-İnceleme, Prof. Dr. M. Akif Erdoğru - Dr. Ömer Bıyık, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Arşiv Daire Başkanlığı, Yayın No:7,Yıl: 2014 Ankara
2 -) Mustafa Çağatay Uluçay, Saruhanoğulları ve Eserlerine Dair Vesikalar-1, 1940 İstanbul, Sf:115-116 da Vesika:77
3 -) Mustafa Çağatay Uluçay, Saruhanoğulları ve Eserlerine Dair Vesikalar-2, 1946 İstanbul Sf:24 de “Manisa Mahkemesi Şer’i Sicil No:213,sf:147”den aktarım.
Çağa (Çuka)Dedesi Şeyh Sinan’ın yatırı, görülen ulu karaağaç dibinde bu iki insan (Resme bakarken; Soldaki Büyük Belen Beldesinden Osman Erselvi sağdaki ise Çobanisa Beldesinden İzzet Bilge) arasındaydı. Mezarın başucu Erselvi’nin olduğu yerdeydi. Mezar kazıcıları bu hale getirmişler. (Fotoğraf 05.11.2016 Günü çekildi)
Define avcılarının kazdığı çukurda Çağa (Çuka) Dedesi Şeyh Sinan’ın yatırına ait parçalanmış temel duvarları görülüyor. (Fotoğraf, 05.11.2016 Günü çekildi.)
Çağa (Çuka) Dedesi Şeyh Sinan’ın yatırının çevresinde define avcılarının kazdığı çukurlar görülüyor. (Fotoğraflar 05.11.2016 Günü çekildi.)
(NOT: Basılmamış eserimden ayrıntılardan aklanarak aktarılmıştır.)
Nurullah ERTUĞRUL
BELGE -1: 984/1577 (01 Muharrem 983/ 12 Nisan 1575) Tarihli 236(544)Numaralı “Defter-i Evkaf-ı Livai Saruhan”dan naklen;1
(24 B) Kazâ-i Mağnisa tevâbiinden Belen Nâhiyesinde Çuka Dağı nam mevzide Şeyh Sinan nam azizin evlâdından Şeyh Mehmed ve Süleyman oğulları ile Mustafa nam kimesne mahall-i mezburda rızaen li’llâh-i teâlâ bir zaviye bina edüb ve meşihat hizmetinde olub ayende ve revendeye hizmet edegelüb ve kimesnenin raiyyet ve raiyyeti oğulları olmadıklarına ellerinde müteaddid ahkâm-ı şerifeleri vardır.
BELGE -2: (Şer’i Seciye) MERHUM DEDE EVLADLARININ ZAVİYEDARI DARB ETTİĞİ İDDİASI2
Mahmiyye-i Manisa muzafatından Belen Nam kariye kurbunda Çağa Dağı namı cebelde Çağa Dede Zaviyedarlarından Sinan Bin Muslu Mustafa Çelebi, meclis-i şer’i hatiri lazimüt tevkirde, Merhum Dede evladından Abdi Çelebi İbn-i Halil ve Yusuf Çelebi İbn-i Fazlı Çelebi ve merkum Abdi’nin sulbi kebir oğlu Halil mahzarlarında üzerlerine takriri dâva idüb ve tarihi kitabeden otuz gün mukaddem Ramazan-ı Şerif’de merkum Abdi beni bi veçhi şer’i darbü let idüb merkum Yusuf emreyleyüb mezburu darbeyle deyü ve zevcem olub gayibi anil meclis olan Usûle Binti Hasan nam hatunumu dahi mezbur abdi’nin oğlu Halil tutub babası merkume darbedüb tarihi merkumdan vaz’ı hamleyledi. Sual olunub ihkakı hak olunması matlubumdur, dedikde, gibbes sual mezburların her biri cevablarında merkum Sinan’ı ben darb eylemedim. Ve darbeyleyin deyu emretmedim. Ve hatunu olub gayib anil meclis olan Usûle Hatunu tutmadım, deyu, her biri inkâr idicek müddei merkum Sinan’dan takririne muvafık beyyine taleb olundukda ityanı beyyineden izharcı acz iylemeğin mezburunun istihlaf olunması matlubumdur, dedikde, âla vekfil mes’ul her birleri halfüllahil Aliyyil âla iylediklerinden sonra mahuvel vaki bittaleb ketbolundu. Tahriren fi 27 Şevval il mükerrem sene 1058/13 Kasım 1648
ŞÜHUD’ÛL HÂL
-Hatib Elhac Mahmud Efendi İbni Abdülkerim, -Mustafa Bin Halil, -Mahmud Bin Şaban, -Mehmed Bin Emrullah, -Elhac Veli Bin İsa, -Elhac Mahmud Bin Nasuh ve gayrühüm.
BELGE-3: (26 Muharrem 1176/18.08.1762 Tarihli Mahkame Duruşmasından)3
Belen Nahiyesi dahîlinde Çağa Dağında vaki Akca Kilise ve Ören demekle arif münaziün fih olan arazinin üzerine varılıb, Salif üz-zikir Çağa Dağında medfun kutb ul arifin umde tül-va’silin Şeyh Sinan Zaviyesinin…
SONUÇ:
Bilindiği üzere; Saruhanoğulları Beyliği’nin Demirci Yöresi Kolu Komutanı ve Manisa Fatihi Saruhan Bey’in kardeşi “Çuğa Bey”dir. Anılan Çuğa Dağı ve belgelerde adı geçen Çuğa Yörükleri ile Çuğa Bey arasında bir ilinti olması ihtimali vardır. Dolayısıyla Şeyh Sinan’ın Saruhanoğulları Devrinde yaşamış olması ve yörenin Türkleşmesinde etkin olduğu savı akla yatkındır.
Merhum Mustafa Çağatay Uluçay, yayımladığı yukarıdaki Belge:2’nin dipnotunda: “Belen Köyü’nün batı güneyinde altı- yedi kilometre uzakta Çağ Dağında mezar gibi bir türbe vardır. Yanında üç oluklu bir de çeşme mevcuttur. Yirmi dönüm kadar düzlük ortasındadır. Etrafı da ağaçlıktır. Zaviye yoktur.” Diye yazmıştır.
Merhum Uluçay’ın belirttiği bu yerde kiraz tarlası olan ve bu tarlanın atalarından mülk miras kaldığını söyleyen, bu nedenle orayı iyi bilen, Büyük Belen Beldesinde oturan Osman Erselvi adındaki yaşlı kişi ile 05.11.2016 Günü, yanımdaki Çobanisalı İzzet Bilge ile anılan beldede tanıştık. Ve ondan Çağa (Çuka) Dedesi (Şeyh Sinan) Zaviyesinin olduğu yere gidebilmemiz için kılavuzumuz olmasını istedik. Kabul etti. Aşağıdaki fotoğrafların altındaki notlar onun bilgisine göre yazıldı.
Çağa (Çuka) Dedesi (Şeyh Sinan) Zaviyesi Vakfına ait hiçbir taşınmaz Cumhuriyet Dönemine ulaşmamıştır. Osmanlıca Tapu Kütük Defterlerinde de vakfından ilişikli taşınmaz kaydına rastlanamadı.
DEĞERLENDİRME
Yayladaki bu yere bozuk da olsa yol var. Yolu düzeltilir ve mezarlar bilenlerin tarifine göre özgün bir şekilde aynı yerine yapılırsa yörenin nefes olma yeri olabilir.
1-) 984/1577(01 Muharrem 983/ 12 Nisan 1575) Tarihli 236(544)Numaralı “Defter-i Evkaf-ı Livai Saruhan” Tıpkı Basım ve Aktarım-İnceleme, Prof. Dr. M. Akif Erdoğru - Dr. Ömer Bıyık, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Arşiv Daire Başkanlığı, Yayın No:7,Yıl: 2014 Ankara
2 -) Mustafa Çağatay Uluçay, Saruhanoğulları ve Eserlerine Dair Vesikalar-1, 1940 İstanbul, Sf:115-116 da Vesika:77
3 -) Mustafa Çağatay Uluçay, Saruhanoğulları ve Eserlerine Dair Vesikalar-2, 1946 İstanbul Sf:24 de “Manisa Mahkemesi Şer’i Sicil No:213,sf:147”den aktarım.
Çağa (Çuka)Dedesi Şeyh Sinan’ın yatırı, görülen ulu karaağaç dibinde bu iki insan (Resme bakarken; Soldaki Büyük Belen Beldesinden Osman Erselvi sağdaki ise Çobanisa Beldesinden İzzet Bilge) arasındaydı. Mezarın başucu Erselvi’nin olduğu yerdeydi. Mezar kazıcıları bu hale getirmişler. (Fotoğraf 05.11.2016 Günü çekildi)
Define avcılarının kazdığı çukurda Çağa (Çuka) Dedesi Şeyh Sinan’ın yatırına ait parçalanmış temel duvarları görülüyor. (Fotoğraf, 05.11.2016 Günü çekildi.)
Çağa (Çuka) Dedesi Şeyh Sinan’ın yatırının çevresinde define avcılarının kazdığı çukurlar görülüyor. (Fotoğraflar 05.11.2016 Günü çekildi.)
FACEBOOK YORUMLAR