TÜRKMENİSTAN KARDEŞLİĞİ

Sovyetler Birliği'nin tarih sahnesindeki yerini aldığı günlerde, yani 1991 yılında, bağımsızlığına kavuşan Türk cumhuriyetlerinden biri olarak adı duyulduğunda, Anadolu'da yaşayan "kardeşleri" açısından çok farklı bir sembol hâline geldi Türkmenistan... Çünkü "Türkmen kültürü"nün en güçlü olduğu coğrafyalardan biri olarak kabul edilir Anadolu...

Güneyinde İran bulunan, Batı Türkistan'ı oluşturan 5 Türk cumhuriyetinden biri olarak kabul edilen Türkmenistan, bağımsızlığının ilk günlerinde Sovyet merkezî planlaması tarafından geri "bıraktırılmış", doğal kaynakları ise sürekli "merkeze aktarılmış" fakir bir ülke olarak görüldü. Yüzde 80'i çöller ile kaplı bu genç cumhuriyetin" önünde uzanan zorlu bir dönemin olduğu ve halkının refahı için çok çalışması gerektiği düşünülüyordu.

Günümüzde Türkmenistan, özellikle dünya enerji dengelerinde sözü geçen, bağımsızlığını derinleştiren ve halkının refah seviyesini her geçen gün yükselten çok önemli bir devlet. Belki de bu kadar hızlı gelişimin temelinde, tarihsel birikimin ve kültürel birliğin büyük rolü var.

İslamiyet'le birlikte diğer Türk boylarından ayrılarak Türkmen olarak adlandırılan bugünkü Türkmenistan halkının kökenleri, tıpkı Anadolu Türkleri gibi Oğuz Türklerine dayanıyor.

Büyük sembol: Mahtumkulu

"Gönüller, yürekler tüm olursa başlar,
Ordu yola çıkarsa eriyir topraklar taşlar,
Bir sofrada hazır kılınırsa aşlar,
İkbali yükselir yüce Türkmen'in."

Mahtumkulu, Modern Türkmenistan'ın en önemli sembolü olarak kabul edilir. 1773 yılında Türkmenistan'da doğan felsefeci, şair Mahtumkulu, dağınık Türkmen boyları arasındaki çatışmaların son bulması ve Türkmen birliğinin kurulması için çalışmış ve onları iyiliğe doğruluğa yönlendirmiş. Bugün milli şair olarak kabul edilen Mahtumkulu'nun modern Türkmen dili ve Türkmenistan'ın kimlik oluşumunda önemli etkisi var.

 Bir enerji ülkesi

Bağımsızlıktan bu yana geçen 21 yılda Türkmenistan zengin doğal gaz ve enerji kaynaklarını etkili bir şekilde kullanarak bölgenin en hızlı gelişen ülkelerinden biri "Orta Asya'nın İsviçre'si" olarak anılmaya başlandı.

Doğalgaz kaynakları bakımından ABD, İran, ve Rusya'dan sonra dünyada 4. sırada olan Türkmenistan her yıl ortalama yüzde 10 reel büyüme gerçekleştirmektedir. Ekonomideki bu iyileşme doğal olarak 6.7 milyonluk Türkmen halkının refah ve zenginliğine yansıyor. Elektrik, doğalgaz ve su ücretsiz; bunun yanında her aileye belirli bir miktarda benzin yardımı yapılıyor.
Türkmenistan aynı zamanda önemli pamuk üreticisi bir ülke. Son yıllarda sürekli dış ticaret fazlası veren Türkmenistan, kişi başına düşen gelirde Asya'da ikinci ziyaretci sırada yer alıyor. Son yıllarda ekonomisini çeşitlendirerek büyümesini sürdürmeyi hedefleyen Türkmenistan bölgenin kalkınmasına da önemli katkılar sağlamaya devam ediyor.

"Su, Türkmenin hayatı; at, kanadı; halı ise ruhudur."

Pek çok medeniyete beşiklik eden Türkmenistan toprakları, tarih ve kültür açısından oldukça zengin. Antik Merv, Köhneürgenç ve Nisa gibi kentler bu medeniyetlerin izlerini taşır ve Türkmenistan'ın eşsiz kültür hazineleri olarak UNESCO'nun Dünya Doğal ve Kültürel Mirası listesinde yer alır. Türkmen'le özdeşleşen ve Türkmen'in ruhunu yansıtan Türkmen halısı, has yünden dokunan dünyaca ün kazanmış, kadim bir sanat ürünüdür. Arkeolojik bulgulara göre 6. yüzyıldan beri Türkmenler tarafından yapılan halının Türkmenler için anlamı Mısırlıların piramitlere, Fransızların Eyfel'e verdikleri önem gibidir.

Türkmenler için halı kadar önemli bir diğer kültürel miras, Türkmen atı olarak bilinen ahal teke atıdır. Öyle ki kabinede bir at bakanlığı bile bulunuyor. Açlığa, susuzluğa dayanıklı olmaları, uzun boyunları ve zarif vücutlarıyla saf kan ahal teke atları Türkmenler tarafından barışta ve savaşta her zaman adeta bir gelin gibi çok değerli takılarla süslenmiştir. Bin yıllardır nesli itina ile korunan ahal teke atları için Türkmenistan, hemen bağımsızlık sonrası, Köpetdağı eteğinde Orta Asya'nın en büyük at yetiştirme tesisini kurarak bu eşsiz ata yadigarının geleceğini garanti altına almıştır.

Türkiye ve Türkmenistan İlişkileri

Selçuklu Sultanı Alparslan'ın Türk ve Türkmenlerin ortak atası olması Türkmen lider Gurbanguli Berdimuhammedov'un ifade ettiği gibi iki halk arasında "kemik kardeşliği" olduğunu açıkça göstermektedir. Diğer Türk cumhuriyetlerinde olduğu gibi Türkmenistan'ın da bağımsızlığını tanıyan ilk ülke Türkiye olmuştur. Bu tarihten itibaren ortak tarih, din, dil ve kültür birliğine sahip iki kardeş ülke, karşılıklı saygı ve iş birliği temelinde yakın ilişkiler sürdürmüşlerdir.

1990'larda Büyük Öğrenci Projesiyle başlayan iki ülke arasındaki ilişkiler ekonomi ve ticari alanlarda giderek hızlanmış ancak 1990'ların sonuna doğru birtakım bölge içi gelişmeler dolayı duraklama dönemine girmiştir. 2007'den sonra özellikle Gurbanguli Berdimuhammedov'un başkan seçilmesi ile kardeş iki ülke arasındaki ilişkiler her alanda tekrar gelişmeye başlamıştır. Geçen 5 yıllık süre içerisinde siyasi ve ekonomik ilişkilerdeki hıza paralel olarak Türkiye, 3,6 milyar dolarlık dış ticaret hacmiyle, Türkmenistan'ın ilk 5 ticari ortağı arasına girmiş, Türk firmalarını Türkmenistan'daki taahhütlerinin değeri 30 milyar dolara dayanmıştır.

Her alanda görülen yakın iş birliğinin bir göstergesi olarak iki ülke arasındaki üst düzey ziyaretcilerde de artış gözlenmektedir. Son beş yılda Cumhurbaşkanımız Abdullah Gül'ün Türkmenistan'a gerçekleştirdiği 4 ziyaret ve Türkmenistan Başkanı Gurbanguli Berdimuhammedov'un ülkemize gerçekleştirdiği 5 ziyaret bunu açıkça göstermektedir.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün davetlisi olarak Türkmen liderin ülkemize son ziyareti 28 Şubat-1 Mart 2012 tarihleri arasında gerçekleşti. Yüzde 97'yle seçildiği ikinci başkanlık döneminde Türkmen liderin, ilk yurt dışı ziyaretini Türkiye'ye yapmış olması Türkiye- Türkmenistan ilişkilerini taçlandırmıştır.

Kendisine Türkiye Cumhuriyeti'nin en yüksek nişanı olan "Devlet Nişanı" takdim edilen Türkmen liderin 3 günlük Türkiye ziyaretinde Türk ve Türkmen heyeti, TBMM ve Başbakanlık konutunda Başbakan ve Meclis Başkanı ile çeşitli görüşmelerde bulunarak karşılıklı iş birliği alanlarının genişletilmesi üzerine anlaşma ve protokoller imzalandı.

İleri Teknoloji Ürünlerini Birlikte Yapalım

Türk-Türkmen İş Forumunda, yaptığı konuşmada, Türkmen lider, iki millet arasındaki ilişkiyi "kemik kardeşliği" olarak nitelendirdi ve ortak değerlere vurgu yaparak Türk-Türkmen iş birliğinin geliştirilmesi gerektiğini söylerken
çok önemli ve somut çağrılarda bulundu. Türkmenistan'da hâli hazırda 600'den fazla Türk iş adamının iş yaptığını ve bu firmaların kendileri tarafından her zaman desteklendiğini belirterek yeni bir çağrıda da bulundu; "Gelin ileri teknoloji ürünlerini birlikte yapalım". Türkmen liderin bu çağrısı, aslında uzun zamandır Türk iş adamlarının da düşündüğü bir şey olmakla birlikte şu ana kadar bu yönde atılan ciddi adımların olduğunu söylemek zor. Bu bağlamda ilan edilen "2012 Türkiye-Türkmenistan Eğitim, Bilim ve Teknoloji Yılı"nın her iki ülke girişimcilerini tetikleyeceği aşikârdır.

Aynı şekilde Türk turizmcilerin Türkiye'deki tecrübelerini kardeş ülke ile paylaşmaları da önem arz etmektedir. Bu anlamda Hazar Denizi kıyısında yer alan büyük turizm potansiyeline sahip, Türkmenbaşı'ndaki "Avaza Millî Turizm Bölgesi" Türk yatırımcıları beklemektedir.