Trablusgarp Harbi'nin Gizli Cephesi

Trablusgarp Harbi’nin başlamasıyla birlikte, Mahmud Şevket Paşa’nın emriyle Erkân-ı Harbiye’de bir özel şube kurulur. Bu şube, askeriyenin diğer birimlerinden bağımsız çalışarak, Trablusgarp Komutanlığı’na para, erzak, silah ve cephane sevkiyatı sağlar. Aziz Samih İlter, 1911–1913 yılları arasında, özel şubenin kararı ile Hasan Talip adı ve bir tüccar sıfatıyla Tunus’a giderek bölgeye yapılan sevkiyatı yönetir. Trablusgarp Harbi’nin Gizli Cephesi, onun Trablusgarp Harbi’ndeki görevine ilişkin hatıralarından oluşmaktadır.

Aziz Samih hatıralarında; vaatte bulunan hilekâr tüccarlara, İtalyan ajanlarına ve Tunus’taki Fransız hükümetine rağmen Trablusgarp Komutanlığı’na yapılan sevkiyatı anlatır. Bu yönüyle kitap, bir savaşta cephede verilecek mücadele için cephe gerisindeki çalışmaların önemini sergiler. Ayrıca savaş ekonomisini düzenleyen ve yönlendiren kaynakları görme fırsatı da sağlar. Fransız işgali altındaki Tunus’ta; Osmanlı Devleti’nin iradesi, yerli halkın işgale karşı örgütlenmesi ve direniş faaliyetleri hatıralarda dikkat çekilen diğer konulardır. Aziz Samih’in seyahat güzergâhında yer alan Paris, Marsilya, Roma ve Tunus’a ilişkin gözlemleri ise, tarihsel ve siyasal meselelerin merkeze alındığı kitaba, bir gezi metni zenginliği de katar. Trablusgarp Harbi’nin Gizli Cephesi, roman gibi okunabilecek bir deneyimi de içermektedir.