KİTAP TANITIMI- TEBRİZ METBUATI TARİXİNDEN: "DEDE QORQUD" VE "KOROĞLU"JURNALLARI EDEBİ-TARİXİ YADDAŞIN IŞIĞINDA / M. Rıza HEYET
26 Nisan 2020 - 15:41
Prof. Dr. Esger Qedimov (2019), Tebriz Metbuatı Tarixinden: “Dede Qorqud” ve “Koroğlu” Jurnalları Edebi-Tarixi Yaddaşın Işığında, Ecemi Yay., Nahcıvan/Azerbaycan
1979 İran devriminden sonra onlarca Türkçe veya Türkçe-Farsça dergi yayınlanmaya başladı. Dergilerin büyük bir kısmı Türklerin yasak döneminden sonraki dil sorunlarını gündeme getirmekle birlikte, Türkçenin yeniden canlanması için de büyük emek veriyordu. Söz konusu dergilerin tamamına yakını -Varlıq dergisi hariç- aynı zamanda Marksizm ideolojisi çerçevesinde yayın yapıyordu. Bu özelliğe dergilerin dilinin Türkçe olması ve dergi sahiplerinin maddî sıkıntıları da eklenince, birçoğu ilk iki üç yıl içinde kapanmak veya kapatılmak zorunda kaldı, fakat bıraktıkları izler yıllarca devam etti. Türk dili ve edebiyatının 1980’lı yıllardaki durumunun, o dönem Türk aydınlarının siyasî kültürel ve hatta kültürel meselelere bakışının öğrenilmesi açısından çok değerli malzeme oluşturan bu dergilerde, Azerbaycan’ın her iki yakasında üretilen edebî eserlere, yazar ve şairlere de geniş yer verildiğinden demir perdeyle birbirinden ayrı düşmüş Azerbaycan Türklerinin yanı sıra diğer Türk toplumlarının en azından edebiyat ve sanat alanındaki bağlarını göstermesi açısından da oldukça önemlidir.
Bu alandaki değerli çalışmalardan biri de Nahcıvan Devlet Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof.Dr. Esger Qedimov’un Tebriz’de Hüseyin Feyzullahi Vahid tarafından yayınlanan “Dede Qorqud” ve “Koroğlu” dergileri üzerine hazırladığı kapsamlı kitaptır. 574 sayfadan oluşan bu kitapta; dergilerin yayın ve araştırma tarihi, düşünsel, siyasî ve edebî yönü, Azerbaycan Türk edebiyatı ile ilgili meseleler, Güney Azerbaycan Türk şiiri ve bu şiirlerdeki siyasî yaklaşımlar, mizah edebiyatı, hikâyeler ve toplumsal konulardaki yazılan içeriği, Güney Azerbaycan Türklerinin ana dili meselesi, diğer Türk toplumlarına ait edebî örnekler gibi konulara geniş yer verilmiştir.
İran devriminden sonra Tebriz’de Türkçe yayınlanan ilk derginin “Koroğlu” olduğunu belirten Qedimov, bu derginin toplamda üç sayı yayınlandığını, devrimci demokratik harekete destek verdiğini ve halkın millî çıkarları doğrultusunda faaliyet gösterdiğin yazar. Derginin Azerbaycan’da millî dil meselesini esas sorun olarak değerlendirdiğini kaydeden Qedimov, dergide dilin yayılması ve gelişmesine büyük önem verildiğini, Köroğlu ve Kaçak Nebi gibi destanların, klasik ve çağdaş Azerbaycan Türk edebiyatı hakkında yazıların geniş yer aldığını vurgular.
Basın tarihi araştırmacıları için çok yararlı olacağını düşündüğüm bu kitabın bilimsel editörlüğünü Prof.Dr. Hüseyin Heşimli ve EsmiraFuad (Şükürüova) yapmış, Doç. Dr. Qalibe Hacıyeva ise ilmî görüş bildirmiştir.
M. Rıza HEYET- Tebriz Araştırmaları Enstitüsü Müdürü
Kaynak: “Tebriz Araştırmaları Enstitüsü” (TEBAREN)
FACEBOOK YORUMLAR