Türk tarihinin taşa kazınmış anıt eseri

Dinle

14 Kasım 2022 - 00:14

Prof. Dr. Ali Akar, dikilişinin 1290'ıncı yılında Türk milletinin hazine anıtını, "Kül Tigin Yazıtı" adlı kapsamlı çalışmasıyla gündeme taşıyor. Kül Tigin Yazıtı, Moğolistan'ın başkenti Ulan Bator'un 300 km batısındaki Arhangey eyaleti sınırları içinde, Harhorin şehrine 60 km mesafedeki Çaydam gölü yakınında, 732 yılında ağabeyi Bilge Kağan tarafından Kül Tigin'in hatırasını ve kahramanlıklarını ebedîleştirmek için diktirilmiştir. Kül Tigin'in hatırasını ve kahramanlıklarını ebedîleştirmek için diktirilen yazıt Türk tarihinin en önemli belgelerinden biri kabul edilir. 18 Temmuz 1889'da Rus Coğrafya Derneği adına bölgede araştırma seferi yürüten Nikolay Mihayloviç Yadrintsev tarafından keşfedilen yazıtta, Köktürk Devleti'nin tarihî macerası ve Kül Tegin'in kahramanlıkları anlatılmaktadır. Bilge Kağan'ın metni Yollug Tigin tarafından 20 günde taşa oydurulmuştur. Yazıtın doğu yüzündeki Çince metin ise Kül Tigin'in cenazesine katılan General Çang Senüñ maiyetindeki Çinli ustalarca hakkedilmiş, yazıtın bulunduğu barkın süslemelerini Çinli saray bedizcileri yapmıştır.

Dünyadaki yazılı dillerin erken dönemlerine ait metinlerden biri olan Kül Tigin Yazıtı'nın yalnızca Türklerin değil insanlığın da önemli kültür miraslarından biri olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ali Akar şu değerlendirmeyi yapıyor:

"Kül Tigin, Türk milletinin yetiştirdiği kahraman asker, büyük komutan ve dirayetli devlet adamlarından biri olarak tarihimizdeki yerini almıştır. Ağabeyi Bilge Kağan'ın diktirdiği bu bengü taşın yazılışının 1290. yılında elinizdeki kitabı hazırlamayı bilimsel bir ödev ve millî görev olarak kabul ettik.

Türk yazı dilinin ilk başyapıtlarından olan yazıt, bu özelliğiyle millî kültürümüzün yapı taşlarındandır. Bu durum, metni incelerken sorumluluk, ciddiyet ve titizliğimizi daha da artırmaktadır.

Kitap üç bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölüm'de Kül Tigin'in hayatı, yazıtı, yazıtın konusu ve içeriği hakkında bilgiler bulunmaktadır. İkinci Bölüm'de yazıtın gramer özellikleri ve edebî değeri incelenmiştir. Üçüncü Bölüm'de metin yer almaktadır. Bu bölümde önce yazıtın Köktürk harfli özgün metni dizilmiş, sonra çeviri yazı alfabesine ve günümüz Türkçesine aktarımı yapılmıştır. Özgün metnin bozuk, silik ve tahrip olmuş bölümlerin tamamlanmasında Radloff Atlası, Fin Atlası ve C.

Alyılmaz'ın Orhun Yazıtlarının Bugünkü Durumu adlı eserlerden yararlanılmıştır. Dizin/Sözlük bölümünde sözcük ve sözcük grupları alfabetik olarak dizinlenmiş ve her birinin metin bağlamlı anlamları verilmiştir."

Ötüken Neşriyat

Tel:(0212) 251 03 50
(Ahmet Yabuloğlu)
İlk yayın yeri:https://www.yenicaggazetesi.com.tr/turk-tarihinin-tasa-kazinmis-anit-eseri-594595h.htm