Romanlar Anadolu'ya ne zaman geldi?

TANER AY

Bu hafta içinde okuduğum kitaplar arasında Michael Jan De Goeje’nin Selenge Yayınları’ndan Mustafa Daş’ın çevirisiyle çıkan ‘Çingenelerin Asya’dan Göçleri’nden çok şey öğrendim. Çingenelerin etnik kökenleri yıllardır kafamı kurcalamasına karşın sıhhatli bir yanıt bulamamıştım. De Goeje’den sonra bulup bulmadığımı merak ediyorsanız, buldum diyemem ama ‘Çingenelerin Asya’dan Göçleri’ araştıracağım hususları çoğalıp, beni şaşkına çevirdi.

Çingenelerin Asya’dan Göçleri’

De Goeje, onların Batı Hindistan’dan ve İndus boyunca uzanan topraklardaki Cât kabilesinden çıkıp yayıldıklarını söylüyor. Ayrıca, Çingenelerin Anadolu’ya 9’uncu yüzyılın ikinci yarından sızdıkları kanısındadır. Dillerindeki Ermenice’den, Rumca’dan, Farsça’dan ve Arapça’dan geçme kelimeler ise işi biraz daha karıştırıyor.
 

İngiliz ressam Francis William Topham’ın (1854-1855) ‘İspanyol Çingeneleri’ eseri.

Ben ‘70’li yılların başlarında bile Suâdiye’de yazlık Can Sineması’nın önündeki çayırlıkta konaklayan Çingelerin, Kadıköyü’ne Selâmsız’dan inen Çingeneler ile dil ve renk birliğinin bulunmadığının tanıklarındanım. Selâmsız Çingeneleri, buğday tenli, zeytin yeşili gözlü, Sezen Aksu dudaklı ve balık etli kızlarıyla bir efsaneydi. Suâdiye’de ve az yukarıdaki Küçük Bakkalköyü’ndekiler ise, bir deri bir kemik, marsık ve ‘çirkin’ kızlardı. Kendilerine aynada hiç bakmazlar, Selâmsız’dan at arabalarıyla gelenlerin konuştuklarından bir şey anlamadıklarından ‘Çingene be bu ördek yalakları!’ deyip, onları küçümserlerdi. ‘Ördek yalağı’ açık saçık bir argo deyim olup, Hulki Aktunç’un ve Filiz Bingölçe’nin sözlüklerinde bulamazsınız. Anlamını merak eden olursa, bir ara onun kulağına fısıldarım.
İlk yayın yeri:https://www.karar.com/kultur-sanat-haberleri/romanlar-anadoluya-on-iki-asir-evvel-gelmis-olabilir-mi-1761834