Resmi Erivan'ın Azerbaycan tarafından Güney Kafkasya'ya "kapıları" kapatılan Fransa'yı barış sürecine döndürme girişimleri Ermenistan'a pahalıya mal olabilir... Barıştan Kafkasya'ya geçiş ilkelerine ilişkin bir "yol haritası" var. Azerbaycan'da savaş, resmi Bakü, Rusya ve Fransa'nın aksine Ermenistan'ın "kaprisleri" ile oynamak istemiyor...
Güney Kafkasya'daki barış süreci arka planda kaybolmak üzere. Ancak Brüksel ve Prag görüşmelerinde bazı anlaşmalara varıldı. Bu yılın sonunda bile Azerbaycan ile Ermenistan arasında nihai barış anlaşmasının imzalanabileceğine dair iyimser varsayımlar vardı.Ancak son süreçler gösteriyor ki bu iyimser ihtimaller giderek önemini ciddi anlamda kaybetmeye başladı. Özellikle Rusya ve Fransa'nın Güney Kafkasya'daki barış sürecine kaba müdahalesi bölgede savaş tehdidini doğuruyor. Dahası, hem Rusya hem de Rusya, bölgesel barış sürecini bozmak için açık bir şekilde Ermenistan'ı "jeopolitik bir araç" olarak kullanıyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in arabuluculuğunda Soçi'de gerçekleştirilen son görüşmenin ardından Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki barış görüşmeleri bir kez daha çıkmaza girmiş görünüyor. Kremlin, Güney Kafkasya'da bir barış dönemi başlatmakla hiç ilgilenmiyor. Çünkü bu durumda Rusya, Güney Kafkasya'daki mevzilerini kaybederek bölgeyi sonsuza dek terk etmek zorunda kalabilir.
Ne kadar garip olursa olsun, Güney Kafkasya'daki barış sürecinin aksaması konusunda Rusya ve Fransa'nın çıkarları tamamen örtüşüyor. Perde arkasında bu iki ülke adeta ortak hareket ederek Ermenistan'ı barış görüşmelerinden uzaklaştırmaya çalışıyor. Rusya'nın Erivan'a verdiği provokatif vaatlere paralel olarak Fransa da tüm imkanları kullanarak Ermenistan'ı desteklediğini vurguluyor.
Bir ay önce Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Azerbaycan'a karşı kabul edilemez suçlamalarda bulundu. Fransa'nın her zaman Ermenistan'ın yanında olacağını vurguladı. Buna karşılık Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Fransız devlet başkanını "sokak sözlüğü" kullanmakla kınadı. Azerbaycan lideri aynı zamanda resmi Paris tarafsız olmadığı için Fransa'nın Güney Kafkasya'daki barış sürecine katılmasına izin verilmeyeceğini de vurguladı.
Bundan sonra yaşananlar, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Fransa hakkında verdiği kararın tamamen doğru olduğunu bir kez daha teyit etti. Zira Cumhurbaşkanı E. Macron liderliğindeki Fransız hükümeti, Ermenistan'ı korumanın yanı sıra Azerbaycan'a karşı düşmanlık politikasını da güçlendirmiştir. Hatta Fransa Senatosu bir kez daha sözde iddialarla Azerbaycan'a karşı bir karar kabul etti. Bununla birlikte, Fransa'nın Azerbaycan-Ermenistan barış görüşmelerine yakın olmasının kabul edilemez olduğuna karar verdi.
Tabii Rusya ile birlikte Fransa'nın da böylesine açık bir taraflı tavır alması bölgesel barış sürecini şimdiden olumsuz etkilemeye başladı. Bu nedenle, 7 Aralık'ta yapılması planlanan bir sonraki Brüksel toplantısının gerçekleşmeyeceği netleşmek üzere. Bunun da asıl suçlusu, Fransa ile "kardeş ilişkilerinden" memnun olan Ermenistan'dır.
Gerçek şu ki, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev son yaptığı açıklamada Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın Brüksel görüşmesini ihlal ettiğini beyan etti. Azerbaycan lideri, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın Brüksel toplantısına ancak Fransa Cumhurbaşkanı E. Macron'un da katılması halinde katılmayı kabul ettiğini söyledi. Ve böyle bir koşulun ileri sürülmesi resmi Bakü için kabul edilemez.
Birincisi, Brüksel toplantılarına Avrupa Birliği Konseyi başkanı Charles Michel aracılık ediyor. Fransa Cumhurbaşkanı E. Macron'un bu tartışma formatıyla hiçbir ilgisi yok. Resmi Paris Fransa'nın Ermenistan üzerinden bu formatta uzlaşmaya çalışması saçmadır. Bu da Brüksel sürecinde şimdiye kadar elde edilen olumlu sonuçları büyük ölçüde tehlikeye atabilir.
Öte yandan, Fransa tartışmasız Ermeni yanlısı bir devlet olduğu için Brüksel sürecine katılmak mümkün değil. Çünkü bu durumda tarafsızlık ilkelerinin taraflı Fransa nedeniyle ağır bir şekilde ihlal edilmesi sonucu Brüksel formatındaki dengeler değişebilir. Yani Brüksel sürecinde ancak tarafsız arabulucular sayesinde barış anlaşmasının imzalanması yönünde adımlar atılabilir. Ve Fransa'nın tarafsız olmadığı ve Ermeni yanlısı bir pozisyon aldığı gerçeğini saklamasına bile gerek yok.
Son olarak Azerbaycan lideri İlham Aliyev, Cumhurbaşkanı E. Macron'un bilinen taraflı açıklamalarının ardından Fransa'nın Güney Kafkasya'daki barış sürecine asla katılamayacağını ilan etti. Yani resmi Bakü, Fransa'nın Güney Kafkasya'ya hiçbir koşulda yaklaşmasına izin verme niyetinde değil. Görünen o ki Ermenistan bu anı fırsat bilerek Brüksel toplantısına katılmaktan kaçınmaya çalışıyor.
Mesele şu ki, Başbakan N. Paşinyan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in "bölgenin kapılarını" E. Macron'a sonsuza kadar kapattığını biliyor. Dolayısıyla Cumhurbaşkanı E. Macron'un Brüksel toplantısına katılmasına ilişkin bir şart öne sürerek esas olarak iki amaç gütmektedir. Birinci hedef, resmi Bakü'ye baskı uygulayarak "bölgenin kapılarının" Fransa'ya yeniden açılmasını sağlamaktır. İkinci hedef, eğer bu mümkün değilse, Ermenistan'ın teslim olmasıyla sonuçlanacak barış görüşmelerinden kaçınmak için geçici bir bahane bulmaktır.
Görünüşe göre Başbakan N. Paşinyan maceracı tavrıyla bir kez daha barış görüşmelerini uzatmaya çalışıyor. Ermenistan Başbakanı, Fransız kız kardeşi olmadan Azerbaycan lideriyle barış müzakereleri masasına oturmaktan çekiniyor. Çünkü barış görüşmelerinin şartlarını Azerbaycan liderinin belirlediğini anlıyor. Yetkili, E.Macron'un katılımı sayesinde Bakü üzerindeki baskıyı nispeten yumuşatabileceğini umuyor. Bu mümkün değilse en azından barış görüşmelerini süresiz olarak bloke etmeyi hedefliyor.
Ancak Başbakan N. Paşinyan'ın anlamak istemediği daha önemli bir nokta var. Böylece hem Rusya hem de Fransa, Ermenistan'ın "kaprisleriyle" oynayabilir. Resmi Bakü bunu hiç düşünmüyor. Azerbaycan'ın elinde karlı bir "yol haritası" var. Yani resmi Erivan barış görüşmelerinden kaçmaya çalışırsa bu durumda Ermenistan'ı yeni askeri operasyonlarla ikna etmek mümkün. Ve bu durumda ne Rusya ne de Ermenistan başbakanının "Fransız kız kardeşi" Ermenistan'ı Azerbaycan'ın "demir yumruğundan" koruyamaz.
Elchin KHALIDBEYLI,
Siyaset uzmanı,
"Yeni Musavat" Medya Grubu
Yazı ilk olarak 25 Kasım 2022'de Azerbaycan'da yayın yapan Musavat gazetesi ve internet portalında yayınlanmıştır. https://www.musavat.com/news/pasinyan-brussele-niye-fransali-bacisi-ile-getmek-isteyir-bu-texribat-regionda-yeni-savasa-cagirisdir_938701.html
FACEBOOK YORUMLAR