Osmanlı mirası Yeni Cami ve Selanik

Ömer Aymalı/ Tarih Dosyası / Dünya Bülteni

Selanik şehri 1430 tarihinde Osmanlı padişahlarından II.Murat tarafından fethedildi. Fethin ardından şehre çok sayıda Türkmen yerleştirilerek şehir bir Osmanlı kenti haline getirildi. 15. yüzyılın başında ise Selanik şehri yeni misafirlerini ağırlamaya başladı. Osmanlı devleti İspanya’dan kaçan Yahudilere kapılarını açmış ve Rumeli topraklarında yerleşmesine müsaade etmişti. Yahudilerin de Rumeli’de en fazla tercih ettiği şehir Selanik oldu. Böylece Selanik şehri Müslümanların, Hristiyanların ve Yahudilerin bir arada yaşadığı kozmopolit bir şehir haline geldi.

Şehir bu yapısıyla yaklaşık beş yüz yıl Osmanlı idaresinde kaldı. Çok kültürlü yapısıyla  Osmanlının İstanbul’dan sonraki en önemli şehri haline geldi. Selanik imparatorluğun özellikle son yüzyılında ülkenin Batıya açılan kapısı vazifesini gördü. Batı ülkelerindeki gelişmelerin ilk yansımaları Selanik şehrinde yaşandı. Jöntürk hareketinin merkezlerinden biri de Selanik şehriydi. 1900’lü yılların başına gelindiğinde Selanik’in nüfusu 157 bindi. Yahudiler, 61 bin, Müslümanlar 45 bin,Yunanlıların nüfusu ise 40 bin civarındaydı.

1909 yılında II.Abdülhamid tahttan indirildikten sonra  Selanik’te bulunan Alatini Köşküne gönderildi ve burada bir süre sürgünde yaşadı. Şehir 1912 yılında Balkan Savaşı sırasında şehir Yunanlıların eline geçti. Sürgündeki padişah da Selanik’ten İstanbul’a getirildi. Müslüman halk ise nüfus mübadelesine şehirdeki varlığını sürdürdü.

Osmanlı devleti yaklaşık beş yüz yıllık hakimiyeti süresince şehre kazandırdığı camiler, medreseler, saraylar, kaleler, hamamlar, idari ve askeri binalar, sulama suyu şebekeleri, köprüler, çarşılar, hayır kurumları ile şehri bir ticaret ve kültür merkezi haline getirdi. Ancak ne yazık ki şehir Yunanlıların eline geçtikten sonra Osmanlı izlerini silmek amacıyla büyük bir tahribata maruz kaldı. Osmanlı eserlerinden günümüze çok az sayıda eser ulaşabildi.

Günümüze kadar ulaşan Osmanlı eserlerinden biri de birkaç gün önce namaz kılınmasına izin verilen Yeni Camii’dir. Yeni Cami şehrin doğu tarafında Alatini Köşkü istikametinde, yeni mahallelerin bulunduğu yerde  Sultan II.Abdülhamid döneminde inşa edildi. Selanik’teki  İslam’ı kabul etmiş Yahudiler tarafından mimar Vitaliano Poselli’ye yaptırılan cami  aynı zamanda Selanik’te yapılan son Osmanlı eseridir. Ana kubbeyi süsleyen köşelerdeki küçük kubbeleriyle görkemli bir minaresi bulunan cami çeşitli renklerde kullanılan mermerlerin zenginliği ve ihtişamı ile tarihi bir anıt niteliğindedir. Ancak minaresi diğer birçok camide olduğu gibi yıkılmış ya da yıktırılmış olduğundan şu anda mevcut değil.

Yeni Cami, 1925-1963 yılları arasında müze olarak kullanıldı. Yunanistan Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 1986 yılında restore edilen cami, halen Selanik Belediyesi tarafından sergi salonu olarak kullanılıyor. 

http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber&ArticleID=254312