Kırım Tatar Milli Kurultayı'nın yeniden faaliyete başlamasının 30. yılına ithafen sergi açılacak

Kırım Tatar Milli Meclisinde (KTMM), halkın üst temsil organı olan Kırım Tatar Milli Kurultayı’nın yeniden faaliyete başlamasının 30. yıl dönümü dolayısıyla sergi düzenlenecek. Konuyla ilgili açıklamada bulunan KTMM Başkanı Refat Çubarov, söz konusu sergide, 26-30 Haziran 1991’de yapılan 2. Kırım Tatar Milli Kurultayı ve 1989-1994 yılların arasında Kırım’da meydana gelen olayları anlatan fotoğrafların yer alacağını bildirdi.

Refat Çubarov, serginin temelini oluşturacak fotoğrafların halihazırda toplanmış olduğunu dile getirdi. KTMM Başkanı Çubarov, organizatörlere 2. Kırım Tatar Milli Kurultayı ile ilgili fotoğrafların gönderilebileceğini ve bunların sergide kullanılacağını kaydetti.

BİRİNCİ KIRIM TATAR MİLLİ KURULTAYI

20. yüzyılın başlarında Kırım Tatar Milli Hareketi Rus İmparatorluğu’nda hayli faal bir siyasi güçtü. On yıllar süren haksızlıklardan sonra, Kırım yarımadasının yerli halkı, milli yaşamlarını tesis etmek için ellerinden gelen her şeyi yapıyordu.

1917 Şubat Devrimi’nden sonra Kırım Tatarları, Geçici Müslüman İcra Komitesi’ni kurmaya karar veren bir kongre düzenlediler. Komitenin Başkanlığına aynı zamanda Kırım, Ukrayna, Polonya, Litvanya ve Batı Rusya Müslümanlarının Müftüsü de olan 32 yaşındaki Noman Çelebicihan seçildi. 2. Kırım Müslümanları Vekilleri Kongresi, 14-15 Ekim 1917 tarihinde yine Akmescit’te toplandı. Bu kongreye katılan 200 temsilciden 20’si kadındı.

Kongrede Kurultay toplanması kararı alındı. Akabinde Kırım Tatarları Kurultaya katılacak vekillerin seçimlerini yaptı. İslam dünyasında demokratik usullerle yapılan ilk genel seçim olma özelliğini taşıyan Kurultay seçimleri sonucunda seçilen 76 milletvekilinden 5’i kadındı. Birinci Kırım Tatar Millî Kurultayı 9 Aralık 1917 tarihinde Bahçesaray’da toplandı. Yoğun geçen toplantılar ve müzakerelerin ardından 26 Aralık 1917 tarihinde orijinal adı ile Kırım Ahali Cumhuriyeti ilan edildi. Kırım Ahali Cumhuriyeti Anayasası ile birlikte Kurultay Hükümeti de seçilmişti. Kurultay Hükümetinde Başbakanlığa Noman Çelebi Cihan, Dışişleri ve Savunma Bakanlığına Cafer Seydahmet Kırımer, Maliye ve Vakıf İşleri Bakanlığına Seyitcelil Hattat, Eğitim Bakanlığına Ahmet Özenbaşlı, Diyanet İşleri Bakanlığına Ahmet Şükri seçilmişti.

14 Ocak 1918’de Akmescit’e Bolşevikler girdi ve Kurultay’ın çalışmalarını durdurdu, liderlerini mevcut olmayan bir anlaşmayı ihlal etmekle suçladı. Kırım’dan kanlı kızıl terör dalgası başladı. Dışişlerinden sorumlu Cafer Seydamet Türkiye’ye ulaşabildi. Parlamento Başkanı Asan Sabri Ayvazov, Kırım’da kalarak Bolşeviklerle işbirliği yapmak zorunda kaldı. Noman Çelebicihan tutuklandı ve deniz birliklerine mensup anarşistler tarafından Sivastopol’e (Akyar) götürüldü. 27 gün hapis tutulduktan sonra kurşuna dizildi ve cesedi Karadeniz’e atıldı.

İKİNCİ KIRIM TATAR MİLLİ KURULTAYI

Kırım Tatar halkının İkinci Kurultayı ancak 74 yıl sonra, Kırım Tatarları sürgün yerlerinden vatana döndükten sonra toplanabildi. Sovyet hükümetinin tüm engellerine rağmen ulusal kongre 26-30 Haziran 1991’de Kırım’da yapıldı ve milli hareketin zaferinin sembolü oldu.

30 Haziran 1991 tarihinde Kırım Tatar Milli Meclisinin (KTMM) kurulmasına, tarak tamgalı bayrağın Kırım Tatar Milli bayrağı olması ve Noman Çelebicihan’ın sözlerini yazdığı “Ant Etkenmen”in Kırım Tatar milli marşı olarak kabul edilmesine ilişkin karar alındı. Kırım Tatarlarının en yüksek icra organı olan Kırım Tatar Millî Meclisi, Kırım Tatar Millî Kurultayı tarafından seçilen 33 üyeden teşekkül etmektedir.

Kırım Tatar Millî Kurultayı’nın seçilmesi beş yılda bir yapılıyor. İki aşamalı bir seçimle göreve gelen delegelerin sayısı 250’dir. Kırım Tatar Milli Kurultayı son kez Kırım’ın Rusya tarafından işgalinden birkaç ay önce toplandı. 6. Dönem Kırım Tatar Milli Kurultayı, 26-27 Ekim 2013 tarihinde gerçekleştirildi.