Irak Yerel Seçimleri ve Kerkük İçin Önemi

Tarihsel olarak önemli bir yere sahip olan Kerkük, zengin petrol yataklarının keşfedilmesi ile birlikte daha da önemli bir bölge hâline gelmiş ve dikkatlerin üzerine çekilmesine sebep olmuştur. Kerkük, 2003 yılında ABD tarafından işgal edildikten sonra Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimine (IBKY) mi yoksa Bağdat merkezli Federal Irak Devleti’ne mi bağlı olacağı konusu önemli bir müddet tartışma konusu olmuştur. Ancak bu tartışmalar, Barzani’nin 2017 yılında gerçekleştirdiği ve büyük bir hüsranla sonuçlanan gayrı meşru referandum sonrası son bulmuş ve Kerkük üzerinde Federal Irak Devleti, egemenliğini tesis etmiştir.

Her ne kadar bu referandum tartışmaları bir müddet rafa kalksa da Kerkük'ün jeopolitik ve ekonomik konumu nedeni ile üzerindeki egemenlik tartışmaları hiçbir zaman bitmeyecektir. Irak Merkezi Yönetimi, Türkiye gibi bölgesel güçlerin de desteğini alarak Kerkük üzerinde hakimiyetini kursa da Kerkük merkezli Arap, Türkmen ve Kürtler arasında rekabet, günümüze kadar tüm şiddeti ile devam etmektedir. Bu tartışma ve rekabetin, yeniden alevlenmesinin sebebi ise 18 Aralık 2023 tarihinde yapılacak 15 sandalyeli Kerkük Yerel Meclis seçimleridir.

Irak parlamentosu, 2005’ten bu yana mahalli seçimler yapılmayan Kerkük'te seçim yapılacağını duyurması üzerine gözler yeniden Kerkük'e çevrilmiştir. Zira 2005 yılında yapılan seçim 2009 yılında sona ermiş olsa da Kerkük üzerindeki ihtilaflar, 2005’ten sonra seçim yapılmasını engellemiştir. Çünkü Kerkük üzerinde hâkim olmak, Kerkük'ün yer altı zenginlikleri üzerinde hakimiyet kurmak anlamına gelmektedir. Ayrıca bu seçimler, Kerkük’ün kimliği hakkında önemli ip uçları verecektir. Her ne kadar Kerkük'ün milli kimliğini belirlemede tek kriter seçimler olmasa da Türkmenlerin bu seçimden zaferle çıkmaları oldukça önem arz etmektedir.

Seçimler ile ilgili yapılan en önemli tartışmaların başında ise Kerkük’ün demografik yapısı hakkında yapılan tartışmalar gelmektedir. Tarihsel olarak bir Türkmen şehri olan Kerkük, jeopolitik ve ekonomik konumu nedeni ile birçok kez demografik yapısı ile oynanmıştır.  Önce Saddam, Kerkük’e Arapları yerleştirerek Kerkük'ün nüfusunu Arapların lehine çevirmeye çalışmıştır. Aynı şekilde 2003 yılından sonra Kürtler de Kürt nüfusunu Kerkük'e kaydırarak demografik yapısı ile oynamışlardır. Bu sebeple Kerkük'ün kaderini belirleyecek seçmenlerin nasıl belirleneceği konusu hep tartışma konusu olmuştur. Ancak Arap ve Türkmenlerin bastırması sonucu yetkili kurul, 18 Aralık’ta yapılacak seçimlerde 1957 yılında yapılan sayımlar neticesinde oluşturulan seçmen kütüklerini dikkate alacağını ifade etse de bu tartışmaların son bulacağı tahmin edilmemektedir.

Genel olarak Kerkük yerel meclis seçimlerine bakıldığı zaman mezhepsel ayrıma girmeden başlıca üç etnik unsurun yarışacağını söylemekte bir beis yoktur.  Arap ve Kürtlerin bölünmüş bir vaziyette seçime girer iken Türkmenlerin tek listede girmesi, oldukça önemlidir. Irak Türkmen Cephesi'nin önderliğindeki “Birleşik Irak Türkmenleri Cephesi Listesi” adı altında bir takım tartışma ve baskılar sonrası Türkmenlerin tek bir liste halinde seçimlere girmesi yanında diğer unsurların bölünmüş bir halde olmaları, Türkmenler için tarihi bir fırsat sunmaktadır. Ayrıca bu seçimlerin diğer seçimlerden bir farkı da Kerkük'te güvenlik Peşmergeye değil Irak ordusu ve Haşdi Şabi'nin elinde olmasıdır.

Türkmenler, Kerkük yerel meclis seçimlerine tek bir listede giriyor olsa da önlerinde bir takım sorunlar vardır. Bu sorunların ciddiyeti seçimlerin sonuçlarına göre netlik kazanacaktır. Bu sorunlardan birisi de Irak Türkmen Cephesi Başkanı Sn. Hasan Turan'ın liste başı olması, Türkmenlerin nasıl bir tepkisine neden olacağı seçim sabahı belli olacaktır. Özellikle de Sn. Turan'ın Kerkük Meclisi Başkanı iken istifa edip milletvekili seçilmesi, bu meclisin başkanlığının kaybedilmesine ve Türkmenlerin başına 2005’ten bu yana gelen olumsuzlukların ona mal edilmesinin haklılık payı seçim sonrası belli olacaktır. 

Türkmen siyasetinin Kerkük yerel meclis seçimlerinde diğer bir çıkmazı ise Türkmen seçmenlerinin seçimlere güven duymama meselesidir. Irak'ta yapılan seçimlerin şeffaflığı her zaman bir tartışma konusu olmuştur. Özellikle de Bağdat'ta güçlü olan Arap ve Kürtler, sürekli bir şekilde seçim sonuçlarına şaibeler katmışlardır. Çünkü Irak'ta seçimler dış müdahalelere açık bir yöntem olan elektronik sistem üzerinden yapıldığı için güvenirliği tartışma konusudur. Bu güven bunalımı içinde Türkmen seçmenler, seçimlere güvenmemektedirler. Bu da Türkmenlerin sandıklara gitme oranına olumsuz bir şekilde etkileyecektir. Bu sebeple Türkmen siyasilerin kapı kapı, ev ev, dükkân dükkân dolaşıp Türkmen seçmenlerin seçimlere katılmasını sağlamalılardır.

Türkmen seçmenlerin diğer bir güven sorunu ise Türkmen adaylarına ve siyasi kurumlarına yöneliktir. Özellikle de Türkmen siyasetinin Irak'ta hiçbir zaman iktidar ve muktedir olamaması yanında Türkmen seçmenlere tatmin edici hizmetler veremediği için Türkmen siyasi kurumları ile Türkmen seçmenlerinin arası zamanla açılmıştır. Güven sorununun had safhada yaşandığı bir ortamda Türkmen seçmenlerinin seçim sandığına gidip gitmeyeceği ve Türkmen adaylar için oy kullanıp kullanmayacağı seçim sonrası görülecektir. Bu sebeple yerel seçimler, Türkmen liderlerinin ve kurumlarının bir bakıma imtihanıdır.

Türkmenler için tarihi bir fırsat olan Kerkük yerel meclis seçimlerinde Türkmen siyasi kurum ve figürlerine oldukça hayati görevler düşmektedir. Tabir caiz ise Kerkük’ün geleceğinin oylandığı bir yerde rehavete kapılmanın ve küsmenin hiçbir anlamı yoktur. Listede yer alan adaylar ve liste başkanı üzerinden yapılan tartışmalara bir had koyulmalı ve Türkmen aydınları ile dava adamlarının Türkmen ve Türkmen dostu seçmenleri, sandığa gitmeleri ve Türkmen listesine oy vermeleri için ikna etmeliler ve seçim çalışmalarına zaman kaybetmeden başlamaları oldukça önemli bir husustur.