İlk kadın ressamın hatıra defteri

Ressam Nevzat Hanım (1899-1974), Sultan Abdülmecid’in yaver-i şehriyârîsi (padişah yaverliği) olan Bosnalı Nazif Bey’in kızıdır. Nevzat Hanım, İnas (Kız) Numune Mektebi’ndeki öğreniminin ardından, 1914’te Mihri Müşfik Hanım’ın gayretleriyle kurulan ve kadınların modern sanat eğitimi almalarının yolunu açan İnas (Kız) Sanayi-i Nefise Mektebi’nden 1926’da mezun olmuştur. Nevzat Hanım, İnas Sanayi Mektebi’nde Nazlı Ecevit, Fahrelnisa Zeyd, Belkıs Mustafa, Güzin Duran ve Melek Celal Sofu gibi Türk resim sanatında adından söz ettiren kadın ressamlarla aynı dönemde eğitim almıştır.

RESİM ÖĞRETMENLİĞİ YAPMIŞ

1919’da Galatasaray Mektebi Sultanisi Sergisi, 1920, 1921 ve 1923’de Sanayi-i Nefise Sergilerine katılan ressam Nevzat Hanım, özellikle portreleriyle bilinmektedir. Eserleri Halife Abdülmecid Efendi, Hüseyin Zekai Paşa, Halil Paşa, İbrahim Çallı, Feyhaman Duran, Namık İsmail gibi devrin ressamları ile aynı salonda sergilenmiştir. Nevzat Hanım’ın söz konusu sergilerdeki yapıtları Süs ve Dergâh başta olmak üzere devrin meşhur mecmualarında çeşitli yazılara konu olmuştur. Halife Abdülmecid Efendi de 1919 Galatasaray Sergisi’ne dair tuttuğu el yazısı notlarında Nevzat Hanım’ın eserlerini “Ressam Nevzat Hanım’a gelince; portresi hayret vericidir. Ancak, fazla yeniliğe özenen fırçalar, geçmişe karşı olan her yenilik gibi bir ihtilâl sayılır.” şeklinde değerlendirmişti. (Taha Toros, Hayat Mecmuası, 1974)

Cumhuriyet döneminde İstanbul, Cumhuriyet ve Fatih Kız Liselerinde resim öğretmenliği yapan ressam Nevzat Hanım, Türkiye’nin ilk diş hekimlerinden Hayrettin Zeki Uras (ö. 1955) ile evlenmiştir.

HATIRA DEFTERİNDEN NOTLAR

Müzayedede yer alan ressam Nevzat Hanım’ın hatıra defteri ve iki portre eseri özellikle dikkat çekiyor. 1917-1922 yılları arasına ait defterde resim öğretmeni Mihri Hanım ve Sanayi-i Nefise Mektebi’nden dönem arkadaşı Şeref Akdik’in imzaları da bulunuyor. Nevzat Hanım kendi el yazısı ile Eski Türkçe “Dünya zekilerin değil çalışkanlarındır” notunu düşürdüğü hatıra defterinde dostlarının yazıp imzaladığı sayfalar ve suluboya desen çalışmaları görülüyor. Mihri Hanım’ın, öğrencisi Nevzat Hanım’a “Bizler sanatla hatırlanmak yâd olunmak isteriz” notunu yazdığı defterde fotoğrafı ve imzası bulunuyor. Şeref Akdik 27 Eylül 1922 günü kaleme aldığı satırlarda ise “dünyada iki sanatkâr ruhlu insanın dostluğu kadar kuvvetli bir dostluk olduğuna ihtimal veremem. Nevzat, şu mihnetlerle meşakkatlerle dolu olan hayatta en büyük arzu ve emelim senin gibi sevdiğim kardeşlerimin arasında ihtiyar olmak daima diz dize bulunmak, çalışmak, dertleşmekten başka bir şey değildir” diyor.

Nevzat Hanım’ın hatıra defterinde yakın çevresi ve arkadaşlarına ait imzalı sayfalardan başka İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nde öğrenci olduğu esnada bir atölyede çekilmiş ve sınıf arkadaşlarıyla Mihri Müşfik, Feyhaman Duran ve mektebin müdürü Ömer Adil Bey’in yer aldığı tarihi bir fotoğraf da bulunuyor.

Nevzat Hanım’ın iki portre çalışması da müzayedede satışa çıkan diğer önemli eserler arasındadır. “Fal Bakan Güzide” isimli tuval üzeri yağlı boya çalışması ve “Bir Kadın Portresi” adlı kâğıt üzeri pastel eserini Eski Türkçe “Nevzat Draç” şeklinde imzalamıştır.

HAT LEVHALARI DİKKAT ÇEKİYOR

Müzayedede ayrıca ressam Nevzat Hanım’ın aile koleksiyonundan Çarşambalı Mehmed Arif Bey, Kâmil Akdik, Hamid Aytaç imzalı hüsn-i hat levhaları, kıt’a, hilye-i şerif ve icazetname yer alıyor.

30 Temmuz’da online olarak yapılacak Müzelik ve Koleksiyonluk Eserler Müzayedesi’nde ressam Nevzat Hanım’ın aile koleksiyonundan eserlerin yanı sıra Sami Yetik, Fuat Soyhan, Hayri Çizel, Necdet Kalay, Yakup Cem, Mıgırdiç Civanyan’ın imzalı yağlı boya tabloları, tuğralı gümüşler, saat, ferman ve beratlar, madalya, nişan, ipek hatıra mendil, tekke işi hat levhası, yazma Kur’an-ı Kerim ile seramik eserlerin olduğu 300’den fazla seçkin eser koleksiyonerlerin ve sanatseverlerin ilgisine sunulacak.
Not: Manşet resmi: Ressam Nevzat Draç’ın (Uras) Otoportresi.
İlk yayın yeri: https://www.yenisafak.com/hayat/ilk-kadin-ressamin-hatira-defteri-4549039