Çin dünya düzenini nasıl değiştirecek? - Yazar: Nazgul Kenzhetay

Batı’nın iki yüz yıl boyunca önce Avrupa sonra ABD olarak dünyaya hükmettiği malum. Sovyet blokunun yıkılması ardından ABD’nin tek rakibi ortadan kalkmış, dağılan ülkeler ABD’nin muazzam ekonomisine bağımlı hale gelerek, ABD’nin rakipsiz konumunu daha da güçlendirmiştir.

Büyük Britanya’nın en güçlü zamanlarında bile ulaşamadığı güce ABD ulaşmıştır. BM, İMF gibi tüm kilit küresel kurumları kontrol altında tutan ABD’nin küresel konumu tartışmasız görünüyordu. Fakat, Trump yönetimi ABD’yi küresel dünyaya sırtını dönen, duvarlar ören, dünya siyasetinde yalnız kalan ülke konumuna getirdi. Aslında yıkılmaz denilen Amerika’nın gücü Bush zamanından bu yana zayıflamanın zeminini hazırlamıştı.

Irak savaşında en büyük harcamalar ABD’den çıkmıştı. Buna rağmen, ABD Irak’ta kuşatılmış durumundaydı. Çünkü Amerika’nın gücü abartılmıştı, fazla önemsenmişti. Bu durum ise ülkenin dış siyasetteki konumunu uçurumdan atmıştı.   Şuanda dünyada yaklaşık 1000 ABD askeri üssü mevcut. Ve bu durum günümüzde de ABD’nin mevcut çok büyük cari hesap açığının nedenlerinden biri. Önümüzdeki 10 sene içerisinde ABD ekonomisi askeri yükümlülüğü kaldıramayacak hale gelebilir.

Tüm bunlar henüz başlangıç aşamasında olsa da, dünyayı değiştirmeye aday tarihsel değişimi doğurdu. ABD’nin düşüşte olduğunu kanıtlayan bolca faktör bulunmakta; Doğu Asya’da Çin’i asla geçemeyecek durumda, Latin Amerika’daki gücü son yüz yıla göre en zayıf günlerini yaşıyor. Afrika’daki Çin etkisi hatta İsrail’de bile Çin etkisi ABD’yi geçmek üzere. Evet, dünyanın Amerikalı olduğuna o kadar alıştırmışlar ki, aksine inanılmıyor, hayal bile edilemiyor.

“Bir kuşak bir yol” projesi

Asya kaplanları olarak adlandırdığımız Doğu Asya’da Çin en çok kazanan güçtür. Dünyadaki en büyük üretime sahip olan Çin, fazla üretimi dışarı çıkarmak için “Bir kuşak bir yol” projesini geliştirdi. 65 ülkeyi kapsayan bu proje Çin ekonomisini daha önce ulaşılmamış zirveye taşıyacağı öngörülüyor. “Çin malının” değeri gittikçe artacak. “Bir kuşak bir yol” projesi Türkistan üzerinden Avrupa’ya ulaşacak bir İpek Yolu projesidir. Bu yolun üzerindeki tüm ülkelerinin ekonomik olarak gelişeceği anlamı taşıyor.

Çin, Asya kaplanlarını her bakımdan etkiliyor ama Çin’in artan nüfusu Türkistan’nın demografik krizini nasıl etkileyecek? Çin’in ekonomik olarak zirveye ulaşacağı tartışılmaz ancak, siyasi stratejide hangi konumda yer alacak? ABD’nin uyguladığı “vurdum, aldım” stratejisini mi uygulayacak, yoksa? Çin’in yükselişini sadece ekonomik bir yapıya sahip olacağını düşünmek yanlıştır.

Özgün yapılı bir devlet olarak Çin:

Rusya’yı büyük imparatorluk haline getiren zamanında güçlü devlet geleneğine sahip olan Altın Ordu (Türk devleti) çatısı altında yaşayan Rusların devlet kültürünü benimsemesi ve tarih sahnesine kendi devleti ve kültürüyle çıkmasıdır. ABD’de Avrupa’nın kültürü üzerinde kurulmuş, farklı milletlerin devletidir. Çin ise kültürel konumda ne Rusya’ya ne de ABD’ye benzer. Çin asırlardır aynı coğrafyada yaşayan, üreten, dominant kültüre sahip olan, güçlenip zayıflayan ve şuan da yükselişte olan bir devlettir. Çin’de olan sosyalist ideoloji Çin’in asırlardır getiren kültür karşısında önemli rol oynamamaktadır.

Çin’i yanlış okuyan Batı, Çin’in de Sovyetler gibi dağılacağına inanıyordu. Çin’in Batı’dan çok daha farklı tarihe sahip olduğunu biliyoruz. Çin yeni dünyanın taşıyıcısı ve yönlendiricisidir. Yirmi seneden az vakitte, Doğu Asya, Orta Asya, Güney Asya, Latin Amerika ve Afrika’ya uzanmıştır. Çin’i Asya kaplanları arasına koymak ta yanlıştır. Çünkü Çin hiçbir zaman ABD’ye bağımlı bir devlet olmamıştır. Eğer Çin’in yükselişiyle birlikte farklı bir konuma giriyorsak, Çin’in devlet yapısını, iç sorunlarını, küresel dünyada uygulayacağı modellerden haberdar olmamız gerektiğini düşünmekteyim.

Batı’daki temel akım Çin’in dünyayı çok az değiştireceğine inanmakta. Ancak, Çin’in tartışmasız yükselişi senaryosu Batı için inanılmaz bir varsayımdır. Dolayısıyla, Batı’nın kendi varsayımlarının mahkumu olduğunu, artık dünyayı göremez hale geldiğini görmezden gelmek oldukça zordur.

https://orhaajans.com/yazar/nazgul/