Türk fikir dünyasının unutulmaz ismi Yusuf Akçura

Gazi Musta Kemal Atatürk'ün kültür ve siyaset danışmanı, Türk tarihçiliğinin ve Türkçülük fikrinin sembol isimlerinden Yusuf Akçura, 11 Mart 1935 tarihinde yaşamını yitirdi. Türk Tarih Kurumu Başkanı olarak Türk tarihçiliğine hizmet eden ve Türk dünyasına yönelik sürdürdüğü fikri mücadele ile arkasında silinmez izler bırakan ünlü Tatar aydını Yusuf Akçura, saygı ve rahmetle anılmaya devam ediyor.

İSTANBUL HARBİYE MEKTEBİ’NDE EĞİTİM GÖRDÜ

Kazan’a göç etmiş Kırım Türklerinden aristokrat bir aileden gelen Yusuf Akçura, 2 Aralık 1876’da Rusya’nın Ulyanovsk şehrinde doğdu. Yusuf Akçura, öğrenim görecek yaşa ulaştığında İstanbul Harbiye Mektebi’nde eğitim gördü. Yusuf Akçura, Jöntürk hareketinin önde gelen simalarından olduğu için 1897’de dönemin padişahı II. Abdülhamid tarafından çıkarılan bir ferman ile Trablusgarp’a sürüldü. Kısa bir süre sonra da Fransa’ya kaçarak, Paris’teki Jön Türkler’e katılan Akçura, burada Siyasal Bilgiler Yüksekokuluna devam etti.

1903’te “Osmanlı Devleti Kurumlarının Tarihi Üstüne Bir Deneme” adlı teziyle okulu bitirerek Kazan’a döndü ve öğretmenlik yapmaya başladı.

ÜÇ TARZI SİYASET’İN YAZARI, BÜYÜK TÜRKÇÜ YUSUF AKÇURA

Bu dönemde pek çok deneme ve fikir yazısı yayımlanan Akçuraoğlu Yusuf’un, bunlar içinde, 1904’te Türk Gazetesinde çıkan “Üç Tarz-ı Siyaset” başlıklı makale serisi özel önem taşıyordu. Bu makalede imparatorluğun önündeki seçeneklerin “Osmanlıcılık”, “Panislamizm” ve “ırk esasına müstenit Türk Milliyetçiliği” olduğu, bunlardan en uygununun da sonuncusu olduğunu belirtiliyordu.

TÜRK DERNEĞİ VE TÜRK OCAĞININ KURUCULARI ARASINDA YER ALDI

Akçura, II. Meşrutiyet’ten sonra İstanbul’a geldi. Çeşitli okullarda öğretmenlik yaptı. Darülfünun’da ve Mülkiye Mektebinde siyasal tarih dersleri verdi. Türkçülük akımına daha çok düşünce düzeyinde katılarak Türk Derneği ve Türk Ocağının kurucuları arasında yer aldı. Türk Yurdu dergisinin de başyazarı ve editörü oldu. Akçura, Osmanlı Türkleri ile Osmanlı Devleti dışındaki Türklerin yalnız dil ve tarih alanındaki ortak geçmişlerine dayanarak bir birlik yaratamayacaklarını savundu.

Akçura, 6 Ekim 1923’te İstanbul’u TBMM adına teslim alan anlaşmayı imzaladı.

İSTANBUL’U İŞGALCİLERDEN TESLİM ALAN ANLAŞMAYI İMZALADI

Türk Tarih Kurumu Başkanlığı da yapan Akçura, Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu’ya geçerek Millî Mücadele’ye katıldı. Ayrıca, 6 Ekim 1923’te İstanbul’u Türkiye Büyük Millet Meclisi adına işgal kuvvetlerinden teslim alan anlaşmayı imzalamasıyla da Akçura, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin önemli şahsiyetlerindendi.

TÜRKLÜK İÇİN VAKFEDİLMİŞ BİR ÖMÜR

Türk dünyasının en meşhur şahsiyetlerinden Kırım Tatar asıllı Türk yazar ve siyasetçi Yusuf Akçura, 12 Mart 1935’de İstanbul’da vefat etti.

Yusuf Akçura'nın Türkler ve Türk dünyasına dair tanımı halen hafızalardaki yerini koruyor:

"Türkler dediğimiz zaman, etnografya, filoloji ve tarihle ilgisi olanların bazen Türk-Tatar bazen Türk-Tatar-Moğol diye yâd ettikleri bir ırktan gelme, adetleri, dilleri birbirine pek yakın, tarihi hayatları birbirine karışmış olan kavim ve kabilelerin tamamını murad ediyoruz. Bu cihetle İranlı ve Avrupalı bazı muhar­rirlerin Tatar dedikleri Kazanlılar, Azerbaycanlılar ile beraber, Kırgızlar, Yakutlar da Türkler tabiri içindedir" (Yusuf Akçura, Yeni Türk., s.3.)
Not: Yazı ilk olarak 11 Mart 2024 tarihinde QHA yayınlanmıştır.https://www.qha.com.tr/turk-dunyasi/turk-fikir-dunyasinin-unutulmaz-ismi-turkculugun-manifestosunun-yazari-yusuf-akcura-486235