Başlangıçtan günümüze Türk-Ermeni ilişkileri

Osmanlı Devleti’nde “millet-i sadıka” olarak bilinen Ermenilerle Türklerin tarihsel ilişkileri bin yılı aşkın bir süreyi kapsar. Zaman zaman, özellikle Türkiye Selçuklular döneminde var olan küçük Ermeni prenslikleriyle Türkiye Selçukluları’nın silahlı mücadeleleri haricinde genelde modern dönemlere kadar fazlaca hır gür yaşamayan Ermenilerle Türklerin barış içinde oluşu Osmanlı bürokrasisinin Ermenilere bu sıfatı vermelerinin en önemli sebebidir. Ancak modern zamanlarda Rusya ve Batılı devletlerin kışkırtmalarıyla da olsa Ermeni milliyetçiliğinin ortaya çıkışı Osmanlı devletini birçok tedbir almaya sevk etmiştir. 1. Dünya Savaşı esnasında yaşanan Ermeni Tehciri dolayısıyla bu tür tedbirlerin olumsuz etkileri katmerlenmiş ve günümüzdeki politik sorunların arkaplanını oluşturmuştur. Ermeni diasporasının Tehcir’den devşirmeye çalıştığı politik-tarihsel kâr güdüsü ile birleşen bu sorunların çözümü o kadar kolay da değildir.

 

Türk Tarih Kurumu yayınları arasında hazırlanan ve 30 cilde baliğ olması düşünülen Türkler ve Ermeniler başlıklı çalışma güncel birçok sorunun arkaplanını da aydınlatabilecek önemde makaleler içeriyor. Yerli ve yabancı 350 kadar akademisyenin kaleme aldığı makalelerden oluşan ve “Tarihte Türkler ve Ermeniler” adıyla kitaplaştırılmış olan çalışmanın ilk 10 ciltlik kısmı Türk Tarih Kurumu yayınlarından çıktı.

 

350 akademisyen imzalı Külliyat, Türk-Ermeni ilişkilerinin başlangıcından günümüze kadar uzanan tarihini, beraber yaşama kültürünü, ihtilaf, isyan ve çatışmalarını, bu ihtilaf ve çatışmaların ortaya çıkış nedenini, gelişim ve nihayetini ayrıntılı bir şekilde inceliyor. Külliyatın ilk 10 ciltlik kısmında bulunan bazı başlıklar ilerleyen yıllarda yapılacak çalışmalara ışık tutacak kaynak eser niteliği taşıyor.

 

Ermenilerin Erken Dönemleri, Ermenilerin Tarihî Coğrafyası, Ermenistan Coğrafyası, Ermeni Dili ve Edebiyatı, Türk-Ermeni Kültürel İlişkileri, Türk-Ermeni Dil ve Edebiyat İlişkileri, Türk-Ermeni Müzik İlişkileri, Türk-Ermeni Siyasî İlişkileri, İslâm Medeniyeti Sürecinde Ermeniler, Bizans Devleti Döneminde Ermeniler, Selçuklular Döneminde Ermeniler, OsmanlıToplum Yaşantısında Ermeniler gibi konular ele alan makaleler, Türk-Ermeni ilişkilerinin tarihini kapsamlı bir şekilde serimliyor.