2021 Sine Filmlerinin ""En"leri

Sinema, Kovid gölgesindeki ikinci yılında hayata dönüş emareleri gösterse de salgın öncesine hasret... Küresel ölçekteki 32 milyar dolarlık açık kapanmazken Türk sineması salonlardan çok festivallerde varlık gösterdi, dijital platformlara karşı mücadele etti. Yapımlar arasında Türkiye’nin Oscar adayı olan Semih Kaplanoğlu’nun ‘Bağlılık’ üçlemesinin ikinci filmi ‘Hasan’ öne çıktı. Festivallerde ödülleri süpüren ‘Bir Nefes Daha’ da otoritelerden tam not aldı.

SALİHA SULTAN

Sinema yazarlarına 2021’de Türk sineması adına önemli buldukları filmleri sorduk. Kovid’in gölgesinde festivallerde veya salonlarda seyirciyle buluşmaya çalışan yerli filmleri KARAR okurları için değerlendiren yazarların beğenilerinde Semih Kaplanoğlu’nun ‘Bağlılık’ üçlemesinin ikinci filmi ‘Hasan’ açık ara öne çıktı. Görünen o ki, Türkiye’nin bu yılki Oscar adayı olan ancak geçen hafta açıklanan listede kendine yer bulamayan ‘Bağlılık Hasan’ ödülü alamasa da gönüllerin Oscar’ını kazandı.

İki yıldır hayatımızın her alanını olumsuz etkileyen Kovid’in ilk yılında sanat dünyasında bilindiği gibi en çok yara alan sektör sinema oldu. Son 40 yılın en kötü dönemini yaşayan, yüzde 64 düşüş yaşayan yerli sinema sektörü 2 Temmuz 2021’den itibaren bütün kapılar açılsa da hala normallerine dönebilmiş değil. Türkiye’de durum böyleyken Avrupa ve Asya’da da durum farklı değil. Milyon dolarlık bütçeyle çekilen Hızlı ve Öfkeli, Dune gibi yapımlar gişede biraz nefes aldırsa da geçen yıldan kalan 32 milyar dolarlık açık henüz kapanabilmiş değil. Eleştirmenler, bu tabloda Kovid’le birlikte film izleme alışkanlıkları da değişen sinemaseverlerin Netflix, Amazon Prime, HBO gibi bütün dünyada öne çıkan dijital platformlara yönelmesi olduğunu belirtiyor. Yerli sinemada ise Temmuz’dan beri tablo aynı. Haftalık vizyon takvimlerinde birçok yerli yapım gişede şansını denemek bile istemedi. Vizyonda daha çok üçüncü sınıf korku ve komedi filmlerine şahit olduk. ‘Nitelikli’ diyebileceğimiz filmlerin birçoğu ise festivallerde ödül peşinde dolaştı ya da Netflix’te kendine bir yer bulmak için çabaladı. Yerli sinemada 2021’de dikkatlerini çeken yapımları sinema dünyasının nabzını tutan isimler Rıza Oylum, Kerem Akça, Deniz Yavuz, Gökşen Aydemir ve Mehmet Güleryüz’e sorduk. Filmleri KARAR okuyucuları için değerlendiren isimlerin beğenilerinde Semih Kaplanoğlu’nun ‘Bağlılık’ üçlemesinin ikinci filmi ‘Hasan’ açık ara öne çıktı. Selman Nacar’ın ‘İki Şafak Arasında’ ve Nisan Dağ’ın bu yıl yurt dışında ve içinde ödülleri toplayan ‘Bir Nefes Daha’ filmi ikinciliği paylaştı. Görünen o ki, Türkiye’nin bu yılki Oscar adayı olan ancak geçen hafta açıklanan listede kendine yer bulamayan ‘Bağlılık Hasan’ Oscar’ı kazanamasa da gönüllerin kazananı.

YERELLİĞİN KODLARINI EVRENSEL SİNEMA DİLİNE TAŞIDI

RIZA OYLUM

2021’deki yerli yapımlarda ilk beşim şöyle: Ferit Karahan’ın yönettiği ‘Okul Tıraşı’ yer alıyor. Yılın uluslararası düzeyde en çok ödül alan yerli yapımı olan film, yönetmenin 90’larda güneydoğuda yaşadığı yatılı okul deneyiminin izini sürerken, yerelliğin kodlarını evrensel bir sinema diline dönüştürebilmiş.

Bağlılık üçlemesinin ikinci filmi ‘Hasan’da yönetmen Semih Kaplanoğlu bu kez, dünyalığını yaparken ahiretini de yakmak istemeyen bir çiftin vicdani muhasebesine odaklanıyor. Şiirsel görüntülerin desteğiyle ilerleyen hikâyede hem biçim hem de içerik olarak incelikli bir anlatım söz konusu.

Selman Nacar’ın ilk filmi ‘İki Şafak Arasında’ katıldığı festivallerde özellikle ilk film ödülünün favorisi haline geldi. Film, muhafazakâr burjuvazisinin, üretim ilişkileri içindeki emek-sermaye çelişkisiyle yaşadıklarını, vicdan muhasebesi denklemi içinde yansıtan başarılı bir ilk film örneği.

Hakan Alak’ın yönettiği ve yapım çalışmaları uzun süredir devam eden Hakikat Şeyh Bedreddin, Anadolu coğrafyasının en bilinen halk önderlerinden Şeyh Bedreddin’in ve taraftarlarının çarpıcı mücadelelerini beyazperdeye taşıyan ilk ve özenli bir çalışma oldu. Tarihi bir figürün adalet arayışını güçlü bir görsellikle sinemaya taşıyan yapım, yılın önemli filmlerinden biri.

‘Sen Ben Lenin’ 1993’de Batı Karadeniz’de sahile vuran Lenin heykelinden hareketle ortaya çıkan, Tufan Taştan’ın yönettiği, eğlenceli ve yaratıcı bir yapım. Görüntü yönetimi, atmosfer ve zaman zaman karikatürize edilmiş de olsa başarılı oyunculuklarla övgüyü hak ediyor. Ayrıca 5 filme ek olarak Türkiye’de festivallerde görebildiğimiz yılın tek tek uzun metraj Kürtçe filmi Mehmet Ali Konar’ın ‘Zin ve Ali'nin Hikayesi’ni; şiirsel üslubu ve abartısız oyunculuklarıyla, Erkan Tahhuşoğlu’nun ‘Koridor’ filmini, iki yaşlı kadının günlük rutinlerini yansıtmadaki görsel başarısı ve oyuncu yönetimiyle yılın övgüyü hak eden diğer yapımları olduklarını söyleyebilirim.

İZLENMESİ GEREKEN ETKİLİ BİR FİLM TASARIMI

DENİZ YAVUZ

Son derece zor bir süreç sabırla ve büyük öz verilerle tamamlanırken sinema yaşamı için büyük kayıplarla geçen iki yıldan bahsedebiliriz. 2020’nin martından itibaren yasakların başladığı pandemi ortamında bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de sinema yapımcılarının, yönetmenlerinin ve üretimin her aşamasında olan profesyonellerin de motivasyonu sıfırlandı. Sürecin yumuşamasıyla 2 temmuzda salonlarını yeniden açan sinemalarda, bu kısıtlı sürede 81 adet Türkiye yapımı film sinemaseverlerle buluştu. Son beş-on yıla bakıldığında gösterime giren film adetlerinin 200’lü sayılara ulaştığı yerli filmcilik için altı aylık süreçte 81 filme ulaşması da iyi olarak değerlendirilebilir. Bu filmler arasından dikkat çekmek istediklerim ise şöyle:

Etkili film tasarımıyla ‘Cemil Şov’ pandemi öncesinde tamamlanan ve merakla beklenen yapımlardandı. Genelinde neredeyse bütün departmanlarında herhangi bir aksaklıkla izleyiciyi karşı karşıya bırakmayan film yönetmen Barış Sarhan’ın ilk sinema filmi olma özelliği de taşıyor. 2021’de sinemada izlenmesi gereken Türkiye yapımı ‘Cemil Şov’gibi işlere vizyonun ihtiyacı var.

Öncü anlatım seçimiyle ‘Bir Nefes Daha’, dilini ve atmosferini ilk planlarından itibaren izleyiciye kabul ettiriyor. Sheakespeare’in klasiğini bambaşka bir evrende bize sunan yönetmen oyuncu yönetimi, bütünleştirici müzik seçimleriyle filme topyekûn bir yönetmenlik yaparak sonraki işlerini şimdiden merak ettiriyor. Hikayesini Türkiye’de her gün bir yerlerde yaşanıyor olan gerçekler ve diyaloglarla senaryolaştıran Dağ’ın filmi beyazperdede görülmesi gereken önemli bir izlek.

‘Gölgeler İçinde’ 94 dakikalık, sürükleyici bir kurgu. Pandemi sürecinden önce tamamlanan film Erdem Tepegöz’ün kendisine has sinematografik anlatım diliyle, Numan Acar’ın usta işi oyunculuğuyla ortaya çıkan bir hikaye… Düşünmenin, sorgulamanın önemini kahramanı üzerinden işleyen hayli sürükleyici bir film…

Zeki Demirkubuz’un 2006 yapımı filmi ‘Kader’in temel karakteri Bekir’i canlandıran Ufuk Bayraktar’ın baş rolünde olduğu ‘Dayı: Bir Adamın Hikayesi’ 2021’in kısıtlı vizyon takviminin bize sunduğu önemli deneyimlerden. İzleyenleri memnun etmeyen temposuyla, öncesinde vurdulu kırdılı bir avantür gibi duran yapımın ana aksında bir dram oturuyor. Filmde oyunculuklar parmakla gösterilecek türden değil, bir çok sahnede izleyiciyi kavraması gereken atmosfer olgusu tam anlamıyla yaratılmasa da kuvvetli hikayesi ve onu doğru şekilde destekleyen senaryosu ile film, dönemi bilenler için Yeşilçam filmlerini anımsatıyor.

Senaryosunu ve yönetmenliğini Leyla Yılmaz’ın gerçekleştirdiği ‘Bilmemek’ filminin hikayesi kendisi için en uygun araçla, sinemayla karşımıza çıkıyor. Usta işi oyunculuklarla sinemanın en güçlü anlatım biçimi olduğunu kanıtlayan film, artması gereken toplumsal duyarlılıklarımızın, farkındalıklarımızın üzerini okşayarak bizi bir yerde -kendi seçtiği anlatım dili gibi- sabırlı olmaya, sükunete davet ediyor.

SEVİM BURAK ÖYKÜLERİNİ HATIRLATAN İKİ KIZ KARDEŞ

GÖKŞEN AYDEMİR

Bu sene pandemi koşullarının da etkisiyle Türk sineması açısından sönük geçen bir yıl oldu. Özellikle festivallerde başarı elde etmiş filmlerin bir çoğunun vizyona giremediği bu koşullarda, seyircili yapılan festivaller Türk sinemasının dayanağı oldu. Sene içinde öne çıkan beş filmi seçmek bile her geçen yıl zorlaşıyor. Bu sene beğendiğim filmler arasında bir sıralama yapmak ise aslında oldukça güç. Bu filmlerin bir çoğunu eşit düzeyde sevdiğimi söylebilirim. Ancak tabi ki bu sene benim en çok öne çıkan film; Fikret Reyhan’ın ‘Çatlak’ filmi oldu. Hatta 25 Aralık Cumartesi Mubi’de ‘Çatlak’ın gösterime giriyor olması da güzel bir tesadüf diye düşünüyorum.

İkinci öne çıkan film ise Emre Erdoğdu’nun ‘Beni Sevenler Listesi’. Erdoğdu ‘Kar’ filminden sonra bizi hiç şaşırtmadı. Cihangir entelektüel hayatına esaslı bir bakış atan Erdoğdu’nun filminin en büyük şahikası oyuncu Halil Babür.

Üçüncü beğendiğim film Semih Kaplanoğlu’nun ‘Bağlılık Hasan’ filmi. Bu sene Oscar aday adayımız olan film; vicdan, vebal, hafızasızlaşma gibi temel temalarıyla öne çıkıyor.

Dördüncü filmim, ‘Koridor’, bir Sevim Burak öyküsü hissiyatında ölümü bekleyen tek başına iki kız kardeşin gündelik hayatına odaklanıyor.

Son öne çıkan film ise Nisan Dağ’ın ‘Bir Nefes Daha’ filmi. İstanbul’un halen kentsel dönüşüm girmemiş (iyi ki de girmemiş) merkezi varoşlarından birinde rap müzikle hayata tutunan bir gence ve onun orta üst sınıf sevgilisinin ilişkisine odaklanan film halen umut var, her şey güzel olacak demeyi de ihmal etmiyor.

KORONAYA DAİR ÜLKEMİZDEKİ EN KALICI ESER

KEREM AKÇA

1- Kerr: Tayfun Pirselimoğlu'nun ustalıklı distopik pandemi deadpan noir'ı yüksek sinema coşkusu aşıladı. Koronaya dair ülkemizden çıkan en kalıcı eser, yönetmenin Roy Andersson durağında Frank Miller, David Lynch etkilerini canlandırıyor. Tekerrür eden zamanları keşfe çıkan gizemli bir yapboz.

2-Birlikte Öleceğiz: Melik Saraçoğlu-Hakkı Kurtuluş adeta Yeşilçam ayarı verilmiş Wong Kar-Wai üzerinden Sorrentino'nun barok mimari izlerini arayışa çıktı. Sinemamızın en özgün aşk filmlerinden birini izlemek kalp atışlarını hızlandırdı.

3-Cemil Şov: Yeşilçam'ın kötü adam saplantısına dair 'Sevmek Zamanı' etkili zeki bir ilk film. Barış Sarhan'ın yolu açık.

4-İki Şafak Arasında: Yeni Türkiye'nin Dardenneler etkili Porumboiu usulü iş kazası deadpan dramedisi, uzun planları incelikli servis etmesiyle takdire şayan bir çıkıştı.

5-Bağlılık Hasan: Semih Kaplanoğlu'nun köklere dönüş filmi, ‘Bal’ın devamı gibi başlayıp Victor Erice'nin ‘Ayva Ağacının Güneşi’ ile Aktan Arym Kubat'un ‘Işık Hırsızı’ arası olgun bir büyülü gerçekçilik sundu.

AHLAK VE ETİK ÜZERİNE BİR İKİLEM

MEHMET GÜLERYÜZ

Pandemi nedeniyle giderek zorlaşan koşullara rağmen sanat üreticileri eserlerini üretmeyi sürdürdü. Bu nedenle tüm sanat disiplinlerinde üretilen eserler değerli ve önemli. Yerli sinemamıza gelince her türlü olumsuzluğa rağmen yine bir çok başarılı filmi izleme şansımız oldu. Benim izleyebildiklerim arasında Semih Kaplanoğlu’nun ‘Bağlılık Hasan’ filmi hayata dair sorduğu sorular ile, Ferit Karahan’ın ‘Okul Traşı’ filmi bir okul üzerinden yaptığı sistem eleştirisiyle, Selman Nacar’ın ‘İki Şafak Arasında’ filmi ahlak ve etik üzerine yarattığı ikilem üzerine Nisan Dağ’ın son filmi ‘Bir Nefes Daha’ filmi yarattığı gerçekçi atmosfer ile ve Muhammet Çakıral’ın ‘Lacivert Gece’ filmi toplumcu gerçekçi bakış açısı ile 2021 yılının izleyebildiğim filmler arasında dikkatimi çeken filmler oldu.
Kanak:https://www.karar.com/kultur-sanat-haberleri/bir-nefes-daha-filmine-sinema-otoritelerinden-tam-not-1644720