İsmail ZORBA
ATATÜRK OKUMALARI
" Ümitlerin yok olduğu bir çağda yaşıyoruz. Bu zamanda Türklerin tutunduğu isimlerin başında ise Atatürk gelmektedir.”
İlber ORTAYLI
Okuduğumuz kitaplar arasında bazıları vardır ki yeni ufuklar açar sizlere. Bildiğinizin ötesine taşır sizleri. Bilmenin farklılıklarını gösterir. Özellikle okuduğunuz kitap tarihî bir kimlik ise çok geniş açılardan on tanımak için biyografiler başucu kitaplarıdır. İşte böyle bir biyografi tatilin son günlerinde elimden bir türlü bırakamadığım, döne döne okuduğum, altını çizdiğim, notlar aldığım baş ucumdan ayırmayacağım kaynak kitaplarımdan biri oldu. İlber Ortaylı’nın “Gazi Mustafa Kemal Atatürk” biyografisi.
İlber Ortaylı’nın kitabının ne kadar biyografi özelliği taşıdığı tartışılabilir. Tartışılamayacak olan ise bu kitabın Atatürk üzerine yazılmış kitaplar arasında objektif verilere dayanan, üzerine çok yönlü okumaların gerçekleştirilebileceği ve de salt tarih okumalarında objektif okumanın hangi kriterlerden beslenmesi gerektiği idi. Bu kitabın belki de en önemli kazanımı rivayete dayalı mesnetsiz yakıştırmalardan, yanlı ve de özellikle tahrip edici tespitlerden sonra bunlara karşı verilecek en güzel cevapları barındırmasıydı.
Atatürk okumalarında çok yönlü bakış açısı altında okuma ancak dünya tarihi içerisinde bütün ayrıntılarıyla ve yaşadığı dönemin kayıtları, tanıkları içerisinde yetişen bir karakteri okumakla gerçekleşiyor.
İlkokul yıllarımdan beri okuduğum klasik söylemli “Atatürk’ün Hayatı “ içeriğine daha belirgin ve net bakışım Şevket Süreyya Aydemir’in Tek Adam’la başlamıştır. İlber Ortaylı’nın kitabından kazanımlarımdan biri adı geçen yazarın diğer kitaplarını da okursam Tek Adam’ın tamamlanacağıydı.
Bu yaşıma kadar okuduğum onlarca Atatürk biyografileri arasında aklımda kalanlar Andrew Mango’nun “Atatürk- Modern Türkiye’nin Kurucusu”, Armstrong’un “Bozkurt”, Lord Kinross’un “Atatürk-Bir Milletin Yeniden Doğuşu” ve daha bir çok kitaplardır.
İlber Ortaylı’nın kitabında Atatürk “Gazi” kimliğinin perspektifiyle bize çok yönlü tanıtılmakta. Nasıl bir dönemde dünyaya geldiği, imparatorluk zamanında yetişen, cumhuriyeti kuran neslin kimlik kaynakları, askerliği, onu Kurtuluş Savaşına hazırlayan savaşlar, yaptığı mücadeleler; Trablusgarb, Selanik, Sofya, Çanakkale, Şam, İstanbul, Samsun’dan Ankara’ya adım adım Gaziliğe giden yollar, olaylar; Cumhuriyet, İnkılâplar ve de Büyük Adam: Atatürk’le tamamlanan bir biyografi.
Kitapta şöyle bir değerlendirme yapmış İlber Ortaylı, “Tarihte kanun olamaz; teorinin kullanımıyla yapılan analiz ve betimlemeler de diğer sosyal bilimlere göre pekin metotlara dikkat etmekle olabilir.” Bu kitapla olayların yarattığı Mustafa Kemal kimliğinden olayları yaratan Atatürk kimliğine bir şahsiyet olarak hak ettiği perspektiften bir bakış sunmakta bizlere. Ve Atatürk okumalarınızın yeterli olmadığını fark ediyorsunuz bu kitapla. Özellikle Nutuk okumalarına.
Bu kitapta Bilge Kağan’dan Atatürk’e Türklerin kimliğine sirayet etmiş lider ve milleti ilişkisine bakış açımız tamamlanıyor. Öyle bir lider ki yaşadığı yüzyılın diktatörleri içerisinde toplumuna demokrasiyi, aklı, bilimi, kültürü, sanatı ve bütün aksamlarıyla medeniyeti muasır çizgide sunmaya kararlı, bunları hayata geçirirken de bunu gönülden, büyük bir aşkla yürüten bir lider.
Bir de Nutuk okumalarında dikkat etmemiz gereken bir noktayı gösteriyor kitap! O kadar Nutuk basımında dilin sadeleştirilmesi altında sağlıklı olanların hangileri olduğunu fark ediyorsunuz.
Mustafa Kemal’in üslubunu ve eserinde verdiği manayı en sağlıklı hangi basım vermekte. Bu konunun o kadar denetimden uzak olduğunu fark ediyorsunuz ki.. Doğru okumalara ulaşmak için bunun üzerinde ciddi çalışmalara ihtiyaç var.
Bu kitabın kazanımları arasında o döneme tanıklı etmiş, Atatürk’ün kadrosunda bulunmuş tarihi kimliklerin anılarını, biyografilerini de okumak gerek. Kitaptaki Menderes aktarımı Atatürk’ün üretken insanlara verdiği değeri ve sunduğu fırsatları göstermesi bakımından önemli. Aydın’ı ziyaretinde muhalif partiden bir gencin eleştirilerine önce sinirlenen Atatürk, o gencin konuşmalarını dinledikten sonra onu Mecliste görevlendiriyor. Ufkun ötesini görebilmek de ayrı bir zenginlik. Bunun gibi yüzlerce anekdot kitapta verilmiş.
“Fransa’nın ünlü politikacısı ve düşünürü Edouard Herriot’un Beethoven için söylediği sözler bir değişmez örnek olarak gösterilebilir. ‘Diğer gezegenlerden gelenlerin, sizin parlak neyiniz var?’ sorusuna karşılık, ‘Beethoven’in 9. Senfonisi’ni gösteririm’ demiştir. Şüphesiz ki böyle bir değerlendirmeyi 20.yüzyılın büyük liderleri için yapmak zordur; fakat aralarında bir tanesi vardır ki ülkesinin ve çevre dünyanın şartları onu hâlâ istisnaî bir mevkide tutmaktadır.” Kitaptan yapılan bu alıntı kitabın yazılış nedenini ve kazanımlarını bize açıkça göstermekte.
Gazi ünvanı büyük bir mücadele, savaş sonrası milletinin kaderini değiştiren, onurunu ve de geleceğini kurtaran büyük kahramanlar için verilir. Mustafa Kemal Atatürk bizim bugünlere gelmemizin mücadelesini veren, Cumhuriyetimize kanat geren kahramanlarımızın, gazilerimizin ve de şehitlerimizin lideridir.
O, milletimizin birliğindeki, dirliğindeki en önemli merkezlerden biridir. Dolayısıyla İlber Ortaylı’nın Gazi Mustafa Kemal Atatürk kitabı Atatürk okumalarında hepimizin özellikle gençliğin kaynak kitaplarından biri olmayı hak etmektedir.
Bu kitabı okuduktan sonra yeni bir okuma listesi hazırladım kendime; sizinle paylaşmak istiyorum. Alexandre Jevakhhoff ‘Kemal Atatürk-Batı’nın Yolu’ , Kâzım Karabekir ‘İstiklâl Harbimiz’, Vasilis Dimitriadis ‘Bir Evin Hikâyesi’, İsmet İnönü ‘Hatıralar’, Celal Bayar ‘Ben de Yazdım.’, Ali Fuat Cebesoy ‘Milli Mücadele Hatırları’, ve Mihail Vasilyeviç Frunze ‘Türkiye Anıları’………..
FACEBOOK YORUMLAR