Karlofça Andlaşması Zamanı ve Amcazade Hüseyin Paşa
Osmanlı Devleti, tarihlerde II Viyana Muhasarası diye geçen seferde ağır bir mağlubiyet almış ve savaşın kumandanı veziriazam Kara Mustafa Paşa cezalandırılmıştı. Bu tarihten itibaren Devletin talihi ters dönüyordu. Düşman safında, Avusturya, Lehistan, Venedik ittifakına sonrasında Rusya da dâhil oldu. On altı yıl süren savaşlarda Osmanlı hep mağlup oldu, sonunda Karlofça barış andlaşması imzalandı.
Karlofça Andlaşması, ihtişamlı maziden geri dönüş işareti olduğundan zihinlerde hep bir olumsuzlukla bilinmiştir, Sonrasında yenilgiler devam etmişti. Bu andlaşma ile pek çok toprak kaybı olmuştu. Fakat alınan mağlubiyetlere rağmen, mevcut şartlara göre yapılabilecek en iyi bir andlaşmaydı. Karlofça Andlaşması çalışmaları, yürütülen faaliyetler çok enteresan ve ayrı bir yazı konusudur.
Bu sırada devletin başında idareci olarak sadrazam Amcazade Hüseyin Paşa bulunuyordu. Uzun süren savaşlar devlete zarar ve yük getirdiği için barış sağlama yoluna gitmeyi düşündü. Paşa’nın andlaşmada katkısı çok olmuş, sürece nezaret etmişti. Devlet, uzun savaş yılları ve sıkıntılardan bu sayede bir parça nefes almıştı. O, Köprülü Mehmed Paşa’nın kardeşi Hasan’ın oğluydu. Kara Mustafa Paşa ile birlikte Viyana kuşatmasına katılmış, çeşitli yerlerde muhafızlık ve valilikler yapmıştı. Donanmada deniz kaptanlığında bulundu, Sakız adasının alınmasını sağladı. Kudüs, Gazze, Basra civarlarındaki isyan ve kışkırtmaları önledi. Âlimleri ve sanatkârları korurdu. Naima’nın yazdığı mühim Osmanlı tarihi onun teşvikiyle yazılmıştı. İleri görüşlü, tedbirli ve yenilikçiydi. İdari ve askeri sahalarda yenilikler ıslahatlar yapmıştı. İstanbul Saraçhane yaptırdığı külliye Bursa ve Edirne’deki eserler ve boğazdaki kendi ismini taşıyan ahşap mimarinin önemli örneklerinden olan yalısı kayda değerdir.
Sadrazamlığında yaptığı ıslahatlara özellikle ulema kesimi tarafından karşı çıkılmıştı, Osmanlının gerileme dönemlerinde Padişah hocalarının olumsuz örneklerine sıkça rastlamak mümkündür, bunlardan Feyzullah efendi idareyi eline almış ve bir dönem idarede de hükmünü sürdürmüş, her şeye karışır olmuştu. Amcazade bir türlü kendi işini yapacak şekilde rahat bırakılmadı. Yakınlarına işten el çektirilip, hatta katledilmesine daha fazla dayanamayıp affını istedi. Çekildiği çiftliğinde bu kıymetli devlet adamı kısa süre sonra vefat etti.
Tarihin her devrinde zamana ve şartlara uymak istiyen, yenilikçi ve istidatlı kişilerin zorluklarla karşılaşmalarına şahit olmaktayız. Zamanın çarkında daha nice tekrarlar olabilir, bilmekte fayda bulunmaktadır.
Celil Altınbilek
20.202021
FACEBOOK YORUMLAR