Beytü’l Mal Adlı Kurum
Devlete ait olan, taşınır taşınmaz malların bütününü ifade eden Beytü’l Mal, tarihte, bir müessese olarak mali ve aynı zamanda hukuki bir işlev kazanmıştır.Kökünün Hz. Peygamberin, devlete ait gelirleri yoksullara dağıttığı zamana uzandığı bilinmektedir. Bu yardımlaşma faaliyetleri zamanla devamlılık arz edip belirli bir düzen içinde yürütülmüş ve Hz Ömer devrinde kurumlaşmıştır.
“Devlet mallarının halifenin şahsî malı sayılmadığı anlayışı Hz. Peygamber döneminden itibaren mevcuttur.”* İ.A
İslam devletlerinde bu müessese devamlı bir gelişme kaydetmiştir. “Osmanlılar’da Beytülmâl “devlet hazinesi” anlamında kullanılmışsa da bu tabir daha sonra yerini hazine veya hazîne-i âmire terimlerine bırakmıştır.” Beytülmâl tabiri genel anlamıyla kullanmış, bazan “beytülmâl-i müslimîn” şekli tercih edilmiştir.
17 yüzyıldaki, Osmanlı’ya ait Bursa’daki şeriye sicilinde, kocası kaybolan bir kadının başvurusu üzerine, kendisi ve küçük kızı Fatma binti Sefer için her biri adına nafaka, giyim ve sair ihtiyaçlarını karşılamak üzere beytülmal’den borç almasına ve ileride kocası Sefer b. Veli’ye rücu etmesine karar vermiştir. **
Hz. Muhammed zamanından bu yana cemiyette bir Beytü’l Mal denen sosyal dayanışma ve yardım müessesesi meydana getirilmiştir. Bu yüzden Peygamber’in evlatlarına dahi bir ölçü, parça dahi bu Beytül Mal’dan verilmediği halde ancak yetim, öksüz evlatlarını yetiştirmekte uğraşan hanımlara verilmesi asırlardan beri devam edegelmiştir. İşte bu yüzden de her kim haksız olarak Beytül mala el uzatacak olsa bilsin ki o el asla öpülmeye değil, cehennemlik zebanilere teslim edilmeye layıktır. Nasıl ki Beytül Mal’e kimsenin el uzatmaya hakkı yoksa bu yetimlerin de malına mülküne kimse el uzatmamalıdır. Hak bizi maddi manevi doğru yoldan ayırmasın ve gafletten kurtarsın. ***
Celil Altınbilek
07.12.2022
*İslam Ansiklopedisi
** Ali Kaya. 17. Yüzyıl Bursa Şer’iye Sicillerinin İslam Aile Hukuku Açısından Tahlili
*** Samiha Ayverdi Mektuplar 12 İst. 2022.s.139
FACEBOOK YORUMLAR