Türk Kültürüne Hizmet Eden Büyük Eser: Kubbealtı Lugatı
Hangi çağda hangi teknolojide olursa olsun kültür ve sanat bir milletin ve netice de dünyanın varlık sebebi ve yönlendiricisidir. Tabidir ki bu tutkalın en mühim ve birinci unsuru dil yani lisandır.Çeşitli mecralardan geçen milletimiz ve kültürümüz münasebet içinde olduğu millet ve lisanlarla irtibat kurmuş onlardan kelime almış ve vermiştir. Bunlar hayatın gerekleri ve olağan bir durumdur. Fakat kendi insanı ve kültür ehlinin dokunuşlarıyla oluşacak sadeleşme ve değişim maalesef yirminci yüzyılda zoraki ve aşırı müdahalelerle, uzun yıllarla oluşan kültür birikimlerine sekte vuracak ve yaralayacak hale gelmiş ve bu hacimli kuvvete zarar vermiştir.
Kubbealtı Vakfının 2005 yılında çıkardığı Misalli Büyük Sözlük sadece yaşayan Türkçemizi değil tarihi seyri içinde Türk dilinin kazanmış olduğu zenginlikleri gözler önüne sermek Türk çocuklarına geçmişleriyle bağ kurmalarında, milletlerin tarihlerinde daha dün demek olan 100-150 senelik metinleri okuyup anlayabilmek amacıyla İlhan Ayverdi’nin önderliğinde, hazırlanmış ve yayınlanmıştır.
Dil taşıyıcıdır; bir milletin kültürünü sanatını, imanını, düşünüş sistemini, yaşayış özelliklerini, sahip olduğu değerleri asırlar boyunca dünden bugüne taşıyan kutsal bir nehir gibidir. Bu sözlük Türk dilinin bu nehirden alınan bir dökümü, bir nevi envanteridir.
İlhan Ayverdi, Sözlüğün takdiminde: “Bu satırların yazarı halka yapılan hizmetin Hakk’a yapılmış olduğunun şuuruna varmış olanların çırağıdır. Bu sözlüğe ne kadar çileli, ne derece zor bir çalışma olduğunu bilmeden otuz sene kadar önce başlanmıştı. Bu çetinden çetin işe dilimizin maruz kaldığı içler acısı maceraya karşı elini kolunu bağlayarak oturulmayacağı için kalkışılmış kendimizi birdenbire yükün altında buluvermiştik. En büyük desteğimiz Samiha ve Ekrem Hakkı Ayverdi olmuştur.” Demektedir.
Sözlüğün başından beri hazırlanması çalışmalarında bulunan Nermin Suner Pekin ”Kubbealtı cemiyeti vakıf olmadan önce iki büyük kol halinde çalışmalara başladı. Biri dil diğeri edebiyat akademisiydi. Memleketin meşhur edebiyatçıları çalışmalara dâhil oldular. Mesela o zamanlar sağ olan Faruk Nafiz, Orhon Seyfi, Abdülkadir İnan, Faruk Kadri Timurtaş dili ve edebiyatı yürütmek için cemiyete dâhil oldular. Nihad Sami Banarlı başkan oldu. Gayemiz bu dil keşmekeşini ve mütemadiyen bozulmakta ve gittikçe kendini kaybetmekte olan dili korumaktı.
Tahsin Banguoğlu, Ömer Lütfi Barkan, Kaya Bilgegil, Fevziye Abdullah Tansel, Ahmet Topaloğlu, Hayri Bilecek, Mustafa Tahralı gibi daha isimlerini sayamadığımız pek çok kimsenin bu sözlükte çalışmaları oldu
Bu lügat için 13. Yüzyıldan 19. Yüzyıla kadar binlerce eser tarandı ve kelimelerin nasıl kullanıldığı örnekleriyle gösterildi. Böylece Türk Dünyasının mümtaz ve ölümsüz bir eseri meydana çıktı.
Celil Altınbilek
22.02.2023
FACEBOOK YORUMLAR