Viyana Kuşatması, Kara Mustafa Paşa ve Murad Geray Han / Zarema Memetova

Viyana Kuşatması, Kara Mustafa Paşa ve Murad Geray Han

Osmanlı imparatorluğu, hiç kuşkusuz kırım hanlığı orduları ile beraber sayısız zaferler kazanmıştır.

Ama Kırım Hanlığı'nın tarihi 2 kez şanslı değildi: asıl tarihleri, Rus İmparatorluğu'nda hep siyah renklerde yazıldı ve Sovyetler Birliği'nde de unuttrulmaya çalışıldı.

Ne acıdır ki, kendini aydın sanan bazı araştırmacılar, tarihin bu sayfalarını siyah renklerle yazanlara çanak tutmaktadır...

İşte viyana kuşatmasının gerçekleri..!

Osmanlı Sadrazamı Merzifonlu Kara Mustafa Paşa 1678 yılında Kırım hanı I. Selim Giray'ı görevden alarak yerine Murat Giray'ı kendisi atamıştır. Kara Mustafa , Murad Geray'ı Avusturya'ya çağırdığında, Murad Geray Han Viyana'ya seçme birliklerden oluşan önemli bir orduyla geldi. Ama orada beklediğinden tamamen farklı bir yöntemle karşılaştı:

Kara Mustafa, Kırım'ın askeri gücünü Avrupa'da tam potansiyeli ile kullanamadı. 13 temmuzda Kırım Hân'ı öncü olarak şehre gönderdi. Birlik şehrin surlarına kadar sokularak, Zâten bir gün önce Akıncılar ile birlikte yapılan saldırılarda şehrin banliyölerini ele geçirmişti.

Kara Mustafa 14 temmuz'da, muhasarayı başlatma emrini verdi. Ordu Yanıkkale'den Viyana'ya varmış, yoldaki bütün yerleşim yerleri ile Murad Geray’ın öncülüğünde, Avusturya'nın Burgenland, Stirya ve Doğu Avusturya Eyâletleri ele geçirilmişti. Kapıkulu Askerleri ve Tımarlılardan oluşan 60 bin askerle kuşatmayı başlatmış, diğer bütün kuvvetleri Avrupa içlerine salmıştı. Kırım Atlıları ile Akıncılar, Leitha suyunun kıyılarını ele geçirdikten sonra, Enna ırmağı vadisi, önce güneye, sonra batıya doğru geçildi. Tuna vadisi ise Linz'e kadar 40.000 Alman esir alındı.

İmparatorluk Orduları Başkomutanı Charles, başkenti savunması için Kont Ernst Rüdger Von Stahremberg'i görevlendirmişti. Topçu ateşi şiddetli bir şekilde devam ederken, Murad Geray Han Avusturya içlerinde pek çok şehri ele geçirmiş, aldıkları esir miktarı 81.000'i bulmuştu

Diğer taraftan Hüseyin Paşa yanında Macar Kralı Tökeli İmre olduğu halde Slovakya'yı fethederek Bratislava'da Alman İmparatorunun tâcını alması ve Moravya ile Galiçya'ya dayanması düşmanda dehşet uyandırmıştı.

Diğer taraftan Viyana'nın 15 km. kadar sokulan ve emrinde 18 alaydan oluşan 4 tümeni ile Başkumandan Lorraine Duka'sı ve elinde iki tümen asker bulunan Prens Lubomirsky'nin üzerine Kara Mustafa Paşa, Adana Beylerbeyi Mehmed Paşa'yı gönderdi.

Mehmed Paşa, maiyyetinde Niğbolu Sancak Beyi Ali Paşa, Isparta Sancak Beyi Hasan Bey, Manisa Sancak Beyi Ahmed Paşa ve Mısır'lı 3.000 Türk atlısı vardı. Çarpışma iki saat kadar sürdü. 400 zırhlı askeri ölen, 200 askeri esir düşen düşman ordusu dağıldı.

Viyana kalesi ise dünyanın en sağlam yapılarından biriydi ve dayanıyordu. 12 kuvvetli tabyası vardı ve etrafı içinde üç dört sıra sivri kazıklar bulunan derin hendeklerle çevriliydi. Kalenin sekiz kapısında üçer kat surla korunuyordu. Çevresinde tamamı Türklerin eline geçmiş bulunan bir sürü banliyösü vardı.

Böylesine sağlam bir kale için Osmanlı topları yeterli değildi.75 muhasara topu dışında işe yaramayan sahra topları vardı. 30 büyük topuda Bosna Beylerbeyine vermiş Viyana'nın batısında ikmal yollarını kestirmişti. Kırım Hân'ı Murad Hân ise Kırım Ordusuyla daha ileride yaklaşık 30 km.lik mesafede topçu desteği alamadan kalenin surlarında büyük kayıplar vermişti.

Buna ragmen 7 ağustosta gece o kadar ağır saldırı yapıldı ki Viyana düştü sanıldı ama düşmedi.12 ağustosta iki gün iki gece top ateşi kesilmeksizin kale dövüldü ve aslan tabyası ele geçirildi. Bu arada çevredeki bütün kalelerin zaptedildiği haberi geldi. Fakat Murad Geray Han’nın seçme ordusu, topcu desteği alamadığı için ikinci kez çok büyük kayıplar verdi.

Bunun yanı sıra, Hırvat asilzâdelerinden Kont Drascovithch, Kont Zichy ve Kont Nadasty Kara Mustafa Paşa'nın huzuruna çıkarak Almanya'nın elinde bulunan toprakların Slovanya dahil Osmanlı'ya katıldıklarını bildirerek Avusturya içlerine sarkmaları için yardım istediler. Murad Geray Han’nın zaten büyük kayıplar verdiği ordusundan Bunlara yetecek kadar Kırım atlısı verildi. Ayrıca Prens Zriny'ye de bir Kırım birliği takviyesi yapıldı.

22 ağustosta Erdel Prensi Apafy' de Viyana'ya kadar gelip Serdâr-ı Ekremin eteğini öptü.26 ağustosta Viyana'da bir tabya daha alındı.3 Eylülde surlardaki gedikler 2 metreyi bulmuş kapatılamıyordu.

Tam bu sırada Slovakya'da bulunan Hüseyin Paşa Lehistan üzerinden büyük düşman kuvvetlerinin gelmekte olduğunu bildirerek 20 bin kişilik yardım istedi.

Birçok cepheye dağılan ve oldukca büyük kayıplar veren Murad Geray Han’nın ordusu yetersiz kalınca, Kara Mustafa Paşa, Koca İbrahim Paşa dan destek istedi. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’yı çekemeyenlerden biriside Koca İbrahim Paşaydı. Destek vermeyerek maiyetindeki askerlerle birlikte Yanıkkale'ye doğru çekildi. Bu tam bir ihanetti.

Kara Mustafa Paşa, Murad Giray Hân'ın oğlu Alp Giray'la 300 atlı gönderdi. Fakat Hüseyin Paşa bu durumda meydan muharebesi veremezdi, Viyana'ya dönmek istedi. Leh Kralı Sobiesky kuvvetleriyle yetişip bastırdı, Macar askerleri gayret göstermeyince Hüseyin Paşa şehid oldu.

Kırım Tatar birliklerinin diger bir görevide operasyonel istihbarattı ve bu nedenle Murad Geray Han, karşı tarafın planları hakkında geniş ve oldukça doğru bilgiye sahipti.

4 Eylülde Murad Geray Han, Kara-Mustafa’ya Lorraine Duka'sının 85 bin askerle yaklaşmakta olduğunu ve Kral Sobiesky'nin kuvvetleriyle birleşmek üzere olduğunu bildirdi. Kutsal birlik olarak bilinen Avrupa devletleri koalisyonunun, büyük kuvvetlerinin Viyana'ya doğru geldiğini ve bu nedenle Yanıkkale'ye doğru çekilen Koca İbrahim Paşa nında meydan savaşında olmasını ve savaş taktiğinin değiştirilmesi gerektiğini bildirdi. Ancak Kara-Mustafa, uyarılarını reddetti, Murad Geray'ı ve hatta tatarları çürümüş at eti yemekle aşağılayarak, korkaklıkla suçladı ve sözlerini dikkate almadı.

Kısa süre sonra bu birleşme oldu ve akşamları Viyana kalesiyle işaret fişekleri atarak haberleşmeye başladılar.

Diğer taraftan Papa XI. İnnocentius bir müddetten beri avrupayı Türklere karşı ayaklandırmaya çalışıyordu ve başarılı oldu. Büyük devletler kutsal ittifakı oluşturdular ve zaman kaybetmeden harekete geçtiler.

Bunu haberi alan Kara Mustafa Paşa, Budin Beylerbeyi Koca İbrahim Paşa'yı derhal Viyana'ya çağırdı tedbir aldı. Çünkü Viyana'nın düşmesi ve Viyana Fâtihi olması günlük meseleydi.

Kara-Mustafa, Kırım müfrezeleri savunmada delikleri tıkamak için kullandı. han binicilerini topçu atışlarının önüne sürdü ve atlıların hiç şansı olmadı. vezirlerin kendi topçularını han’la paylaşmayı reddetmesine rağmen, Han’nın okçuları ölümü göze alarak köprüleri korudu.

Kırım hanlığı’nın bu önemli ordusu, büyük kayıplar vermesine rağmen, Osmanlı ordusunun emri altında, savaşın üçüncü ve dördüncü rollerinde görüldü.

Murad Geray Han, Kara-Mustafa nın Viyana Fâtihi olma uğruna, bütün orduyu tehlikeye atmasına, Kırım hanlığının kaderi ile oynanmasına ve olası kayıplara tamamen duyarsız kalmasına karşı zor bir karar verdi ve Kalan birliklerinin çoğunu yenilgi bölgesinden önceden aldı. bunun asıl nedeni, viyana kuşatmasının başarısız olduğunu önceden görmesiydi. kesinlikle anlamsız bir katliamda on binlerce askerin hayatını ölümden kurtardı.

Diğer bir sebebi ise, geri çekilen osmanlı ordusunun çekilme sırasında can güvenliğini sağlaması idi. Nitekim bu çekilme sırasında bile, osmanlı ordusunun Türk topraklarına gelene kadar bölümde, en çok kayıplar veren birlikler yine Murad Geray Han’ın birlikleri olmuştur.

Kuşatmanın başarısızlıkla sonuçlanması üzerine Merzifonlu Kara Mustafa Paşa derhal Murat Giray'ı görevden aldı. Ama İstanbul'da Merzifonlu Kara-Mustafa aleyhine kazanlar kaynıyordu. IV.Sultân Mehmed daha fazla beklemedi.15.aralık 1683'te Merzifonlu'yu idam kararı ile birlikte azletti.

Bu işte Başmâbeynci Gazez Ahmed Ağayı memur etti. Ahmed Ağa 25 aralıkta Belgrad'a geldi.Yeniçeri Ağası Vezir Tekirdağ'lı Mustafa Paşayı yanına aldı. gece Merzifonlu Kara-Mustafa nın sarayına gitti. Merzifonlu Kara-Mustafa idam kararı olup olmadığını sordu Ahmed Ağa saygılı bir şekilde olduğunu ima edince itiraz etmedi.

Önce namaz kıldı sonra kürkünü ve kavuğunu çıkardı celladı çağırdı " halıyı kaldırın vücudum yere düşsün" dedi.Kendi eliyle sakalını kaldırıp cellada kemendi boynuna geçirmesini söyledi.Hânedan üyeleri gibi kemendle idam edildi. Başı kesilerek Edirne'ye götürüldü ve Sarıcapaşa Câmiine gömüldü.

Neticede sadece Osmanlı değil, Kırım Hanlığı da zarar gördü. Osmanlı’nın zayıflamasıyla birlikte daha sonraki yıllarda, Kırım Hanlığı da Rusların hâkimiyetine geçti. Murat Giray Han, geri kalan 13 yıllık yaşamını Saraçeli çiftliğinde geçirdi ve 1696 yılında öldü.

Tercüme:

(Akademik Mütercim)

Zarema Memetova: Russian / Ukrainian / Turkish

Resmi Kaynaklar:

KIRIM Tatar Medeniyetleri Simferopol Ukraıne Devlet Kütüphanesi.

DRANE Augusta Theodosia, The Knights of St. John: With The Battle of Lepanto and Siege of Vienna, Londra, 1858

BAĐNVĐLLE, Jacques, Fransa

BARKER, Thomas M., Double Eagle and Crescent, New York 1967

BRADBURY, Jim, The Medieval Siege, Suffolk 1992, CHANDLER, David, The Art of Warfare in the Age of Marlborough, New York

DÖWĐNG, Brian M. The Military Revolution and Political Change Origins of Democracy and Autocracy in Early Modern Europe, New Jersey