RESMİ ADINDA “TÜRK” KAVRAMI GEÇEN DÖRDÜNCÜ ÜLKE: TÜRKLER VE KAYKOS ADALARI HÜKÜMETİ

Yazan: Cesurhan TAŞ /SASAM Başkan Yardımcısı

GİRİŞ

Yıllardır “Türk Dünyası” üzerine çalışan bir araştırmacı olarak dünyanın çeşitli köşelerinde yaşayan Türk soylu halkları inceleyip kayıtlar tutmaya çalışırım. Türklüğün bir envanterini çıkarmaya çabalarım. Uzun bir süredir de Atlas Okyanusunda, adında “Türk” kavramı geçen bir devlet dikkatimi çekiyordu. Atlas Okyanusu’nun batısında, Küba, Haiti ve Dominik Cumhuriyeti gibi ada ülkelerinin komşusu olan bir ülkenin adında “Türk” kavramının geçmesini anlamlı ve değerli bulup burasını incelemeye ve Türkiye kamuoyuna tanıtmaya karar verdim.

GENEL BİLGİLER

Türkler Ve Kaykos Adaları Devleti, 8 adet büyük ve 22’den fazla küçük adadan oluşmaktadır. Türkler Adaları ile Kaykos Adaları, “Türk Adası Geçidi” adı verilen, 22 mil (35 km) uzunluğunda, 7.000 fit (2.200 metre) derinliğinde bir deniz hendeği ile birbirinden ayrılmaktadır. Kaykos Adalar toparı, Türkler Adalarının kuzeybatısında yer alır. Bu adalar toparı, Güney Kaykos, Doğu Kaykos, Orta Kaykos, Kuzey Kaykos, Batı Kaykos ve Providenciales (Provo) adalarından oluşur. Nüfusun beşte dördünden fazlası şu üç adada yaşar: Güney Kaykos, Provo ve Yüce Türk. Söz konusu adalar, kuzey-güney doğrultusunda uzanmaktadır ve nüfusun büyük bir kesimi “Yüce Türk” (Grand Turk) ve Salt Kay (Salt Cay) adalarında yaşamaktadır.

İklim, tropikal savan iklimidir. Kış sıcaklıkları ortalama 24–27 °C ve yaz sıcaklıkları da 29–32 °C civarındadır. Türkler Ve Kaykos Adaları, Bahamalar zincirindeki en kurak adalardır. “Yüce Türk” adasında yıllık ortalama yağış 736 mm civarındadır ve içme suyu sıkıntısı vardır.

Türkler Ve Kaykos Adaları, biyo-çeşitlilik açısından oldukça zengindir. Adalarda karşılaşılan bitki örtüsü genellikle maki (kserofitik çalılar) ve savandır. Sarık biçimindeki kaktüsler ve Karayip çamları bol miktarda bulunur. Karasal hayvan yaşamı çoğunlukla kelebek ve sivrisinek gibi böceklerden, iguana ve diğer kertenkelelerden ve flamingo gibi kuşlardan oluşmaktadır. Çevredeki sularda ve mercan resiflerinde dikenli ıstakozlar, deniz kabukluları, balıklar, orfozlar ve diğer balıklar bol miktarda bulunur.

Adalarda birçok yılan, kertenkele, böcek ve endemik bitki türü yaşamaktadır. Adalar’da yoğun mercan resifleri bulunmaktadır. Az miktarda ekilebilir arazi vardır. En yüksek rakım, Provo’daki Blue Hills’de olup 163 fit (50 metre)’dir. Takımadaların uzun, kumlu plajları çok olup turistik olarak dünya ölçeğinde ünlüdür.

Türkler Ve Kaykos Adaları Devletinin başkenti Cockburn olup en büyük kenti ise Provo’dur. 35.000 civarında bir nüfusa eyedir. Ülkenin yaklaşık 616 kilometre karelik yüzey alanı olduğu söylenebilir.

“TÜRK” KAVRAMININ KULLANILMASININ NEDENİ

Türkler Ve Kaykos Adaları, Türk Dünyasının ana kütlesinin bulunduğu coğrafyadan oldukça uzak ve okyanus ortasında yalıtılmış ve ayrıştırılmış bir konumda olduğu için Türkoloji araştırmalarında şimdiye kadar pek dikkatleri çekmemiştir. Bilinçli Türklerin de pek ilgi alanına girmemiştir. Bu nedenle de buraya ulaşabilen batılılar kendi açılarından zorlama yorumlar ile bölgenin “Türklük” ile bağını kurmaktan kaçındıkları görülmektedir.

Bölgeye ulaşan sömürgeci batılıların yorumlarına göre “Türk” adı, adaların meşhur “fesli kaktüs” bitkisinden (Melocactus intortus) kaynaklanmaktadır. Bu kaktüslerin tepesinde sefalyum (cephalium) adı verilen bir yapı bulunur. Burası, yeni kaktüs boğumlarının üretildiği bölgedir. Bu sefalyum, bir dönem Türklerin de giydiği fese benzediği için, bu adalara Türk Adaları adı verildiği şeklinde batılı koloniciler zorlama yorumlar yapmışlardır. Bu kaktüs öylesine ünlüdür ki, ülkenin bayrağında bile yer almaktadır. Gerçi 1968 yılı öncesi bayraklarında söz konusu kaktüse yer verilmemektedir. Bunun yerine, adalar için müthiş büyük önemi olan bir gemi figürüne yer verilmiştir.

Bu yorumu kabul etmek mümkün değildir. Zira, fes Türklerin ulusal bir giyimi değildir. Türkleri değil, Fas’lı berberileri sembolize eder. Diğer yandan söz konusu kaktüsün görünümü, fesli bile olsa, ortalama bir Türk’e benzememektedir. Kaldı ki kaktüse bakarak orda yaşayanlara ad verilmesi hiç de ussal değildir.

Bir diğer yorum ise 17. ve 18. yüzyıllarda bu adalara sığınan Osmanlı Devleti’ne bağlı deniz korsanları nedeniyle “Türkler” olarak adlandırıldığı yönündedir. Osmanlı Devleti’nin özellikle Akdeniz üzerinde kurduğu egemenlik sonrasında Türk deniz korsanlarının Avrupa ile Amerika kıtaları arasında seyahat eden gemilere baskınlar yaparak elde ettikleri malları burada saklamaları ve baskınlar için burayı üs olarak kullanmaları nedeniyle böyle bir adlandırma yapılmış olması daha olası görünmektedir. Zira,1870 ve 1875 yıllarında, adaların hükümet temsilcisi, ülkenin bayrağını ay-yıldızlı olacak şekilde değiştirmeyi istemişlerdir. Ay, Osmanlı’daki gibi ulusu, üç yıldız ise Yüce Türk, Salt Kay ve Kaykos Grubu’nu sembolize edecek şekilde tasarlanmıştır. Ne yazık ki bu öneri, 7 Ağustos 1869 tarihli Birleşik Krallık Konseyi Buyruğu ile çatıştığı için kabul edilmemiştir.

Bu yorumlardan bağımsız olarak Asya’dan Amerika’ya, donmuş Bering Boğazı üzerinden geçen Türk soylu halkların göçmesi ve Güney Amerika’da birçok uygarlıklara katılmış olmaları gerçeğinden hareketle, Türkler ve Kaykos Adaları bölgesine Türk soylu halkların göçüp yerleştiğini düşünmek de son derece ussal ve ulusal bir yaklaşım olur. Kaktüs ya da fes gibi nesneler üzerinden coğrafyayı tanımlamaktansa orada yerleşik halkın, tarihin derinliklerinden beridir kendisini nasıl tanımladı ise ona göre yapılan tanımlamalara itibar etmek gerekir.

Diğer taraftan Kaykos sözcüğünün anlamını saptama konusunda da batılıların zorlama yorumları ile karşılaşmaktayız. Zorlama yorumlara göre “Kaykos” sözcüğü, yerli Lucayan halkının dilinde, “adalar dizisi” anlamına gelen “caya hico”dan türemiş olabilir. Caya Hico’dan Kaykos’u çıkartmak için olağanüstü bir zorlama gerekir. Bize göre “Kaykos” sözcüğü, “kayık” sözcüğü ile ilişkilidir. Yerli halkın “kayık” ifadesini, sömürgeci batılılar ‘Kayıks’ ya da ‘Kaykos’ şeklinde anlayıp kayıtlara geçirmişlerdir. Türkler anlamında “Turks”; kayıklar anlamında “Kaykos” sözcüklerini kayda geçirmişlerdir. Çok sayıda adalar arasında kayıklar ile ulaşım sağlama zorunluluğu, “kayık” sözcüğünün doğruluğunun kanıtı sayılabilir.

EKONOMİK YAPI VE DURUM

Batı Kaykos Adalarında mısır, fasulye, sebze, meyve ve diğer geçimlik ürünler yetiştirilse de ekilebilir arazi eksikliği tarımı kısıtlamaktadır. Deniz ürünleri en önemli protein ve geçim kaynağıdır. Geleneksel geçim kaynakları arasında tekne ve kayık yapımı çok önemli bir yer tutar. Istakoz ve deniz kabuğu temel ihraç ürünleridir. Ancak çoğu gıda ve diğer temel ürünler ithal edilir. ABD, ana ticaret ortağıdır.

Türkler Ve Kaykos Adaları, 1980’lerin ortaları ile 2000’li yılların başları arasındaki yirmi yılda hızlı bir ekonomik büyüme kaydetmiştir. Bu dönemde gayri safi yurtiçi hasılasında (GSYİH) yıllık ortalama %8’lik bir büyüme elde edildi. Bu gönencin elde edilmesine katkıda bulunan en önemli sektörler, ekonominin şu anda büyük ölçüde dayandığı iki sektör olan turizm ve offshore finansal hizmetlerdir. Turizmin yanı sıra balıkçılık da adanın ekonomisine önemli bir katkı sağlamaktadır. Adanın hemen güneyinde mercan resifleriyle dolu sığ bir deniz olan Caicos Bank, kabuklu deniz hayvanı ve ıstakozla doludur. Sahil şeridi marinalarla çevrilidir ve beyaz kumlu plajlar ve adanın tüm kıyısı boyunca spor balıkçılığı ve su rekreasyonu için tesisler bulunmaktadır.

Türkler ve Kaykos Adaları, denizaşırı yatırımcılar için hızla önde gelen bir uluslararası yatırım merkezi haline gelmiştir. Burası bir “sıfır vergi” uygulamasına sahiptir ve bu nedenle gelir, sermaye kazançları, kurumsal kazançlar, miras veya mülkler üzerinde vergiler bulunmamaktadır.

YASAL VE YÖNETSEL YAPI

1502 yılında Kristof Kolomb tarafından bölge keşfedildi ise de 1706 yılında Fransızlar ve İspanyollar, “Türkler ve Kaykos Adaları”nın yönetimini ele geçirmişlerdir. Dört yıl sonra İngilizler burasını onların elinden almıştır. Sonraki yıllarda burası esas olarak Amerikan Devrimi’nden kaçan korsanlar için uygun bir sığınak haline gelmiştir. 1766 yılında, İspanyol, Fransız ve İngiliz kontrolü sonrasında “Türkler ve Kaykos Adaları”, Bahamalar Kolonisinin bir parçası olarak Bahama Hükümetinin egemenliği altına yerleştirilmiştir. 1874 yılında “Büyük Bahamalar Kasırgası” sırasında birçok ada tahrip olduktan sonra “Türkler ve Kaykos Adaları”, Jamaika İngiliz Kraliyet Kolonisi’ne bağlanmıştır. Jamaika, 1962 yılında İngiltere’den bağımsızlığını kazandığından “Türkler ve Kaykos Adaları” kendi başına bir İngiliz Kraliyet kolonisi olarak kalmıştır ve bugün hala bir İngiliz Kraliyet kolonisi devleti olarak varlığını sürdürmektedir.

Türkler Ve Kaykos Adaları, bir İngiliz Denizaşırı Bölgesidir. 2011 tarihli Türkler Ve Kaykos Adaları Anayasası, Britanya Krallığını temsil edecek ve dış ilişkiler, iç güvenlik, savunma, uluslararası mali hizmetler ve kamu görevlilerinin atanmasından sorumlu olacak bir vali ile yönetilmesini öngörmektedir. Yürütme organı ayrıca, vali tarafından atanan bir başbakan, başsavcı, vali yardımcısı ve yasama organının üyesi olan altı adede kadar bakanı içeren vali tarafından yönetilen bir kabineyi de içermektedir. Tek kanatlı meclis, 21 üyeden oluşmaktadır. Bu üyelerin 15’i doğrudan seçilmektedir. 4’ü atanmaktadır. 1’i ise re’sen (başsavcı) yer almaktadır. Bir de yasama organı tarafından seçilen sözcü bulunmaktadır. Sözcü, kabinede görev yapmayan yasama organının bir üyesi veya yasama organı dışından bir kişi olabilmektedir.

Halihazırda Türkler Ve Kaykos Adaları Devleti Büyük Britanya Kraliçesinin atadığı Nigel John Dakin adlı bir vali tarafından yönetilmektedir.

SONUÇ VE VARGI

Türkler Ve Kaykos Adaları Devleti, Türk kimliğini resmi adında yaşatan bir devlet olarak Türk Dünyasına ilgi duyan araştırmacıların daha çok ilgi alanına girmeyi hak etmektedir. “Yüce Türk” Adası ve diğer kayık adaları ile Türkiye ve diğer Türk soylu turistler için önemli, değerli ve anlamlı bir çekim merkezi olabilir. Türklüğün erinci ve gönenci, barış ve esenliği için dur durak bilmeden, gece gündüz düşünüp çalışan, yüreği Türklük ateşi ile dolu kutalmış insanlar için uğurlu ve yararlı olsun.

KAYNAKÇA

https://tr.wikipedia.org/wiki/Turks_ve_Caicos_Adalar%C4%B1 Bakıldığı Tarih: 16.03.2022

https://turksandcaicostourism.com/ Turks And Caicos History & Culture. Bakıldığı Tarih 12 Mart 2022.

CIA. The World Factbook. (10 Mart 2022). Bakıldığı Tarih: 16 Mayıs 2022. Alındığı Yer: CIA ağ bağlantısı

Geographia. History Of Turks And Caicos. (12 Mart 2022). Bakıldığı Tarih: 16 Mart 2022. Alındığı Yer: Geographia ağ bağlantısı

Cesurhan TAŞ:
(Ankara) 1974 Anamur doğumludur. ODTÜ İ.İ.B.F, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü mezunudur. İngilizce, Arapça ve Rusça bilmektedir. Devlet yapısı, kamu yönetimi, mali yönetim, kalkınma ekonomisi, bölgesel kalkınma ve kamu hukuku alanlarında çalışmaları bulunmaktadır. Yörük ve Türkmen kültürü üzerine de araştırma ve inceleme çalışmaları yapmaktadır.
İlk yayın yeri kaynak:https://sahipkiran.org/2022/03/16/resmi-adinda-turk-kavrami-gecen-dorduncu-ulke-turkler-ve-kaykos-adalari-hukumeti/