TÜRK MÜZİĞİNİN RENGİ 8 MAKAM

TÜRK MÜZİĞİNİN RENGİ 8 MAKAM

Binlerce yıllık geçmişi, özgün enstrümanları, günümüze kadar ulaşan ve sayısı on binleri aşan repertuarı ile Türk musikisi duygu dünyamızı zenginleştiren temel değerlerimizden… Musikimizde üretilmiş makamlar ise ruhlarımıza kâh sevinç kâh hüzün veren yüzlerce biçime sahip. 500’den fazla olduğu tespit edilen bu makamların günümüzde tamamı kullanılıyor olmasa da dinlediğimiz, bildiğimiz eserlerin büyük kısmı 40 kadar makam üzerinden veriliyor. Gönlünüzü okşayıp, duygularınızı coşturmasını dileyerek musiki makamlarımızdan 8 tanesini listeliyoruz.

Muhayyer Makamı

Bu makamı en iyi anlatan eserlerin başında bir Saadettin Kaynak bestesi olan “Çile bülbülüm çile” gelir. Ayrılık feryadı denen Muhayyer makamındaki şarkıları tek başına değil dost meclislerinde hep bir ağızdan söylemek ayrılık acısını bir nebze de olsa dindirir.

Nihavent Makamı

Ünlü bilgin Farabi daha 900’lü yıllarda müziğin insan üzerindeki fiziksel ve ruhsal etkilerini incelemiş ve kaydetmiştir. Farabi’nin araştırmalarına göre Nihavent makamı kuvvet ve barış duygusu verir. Bu güzide makama örnek olarak güftesi Bedri Rahmi Eyüboğlu’na ait olan “Karadutum Çatalkaram Çingenem”i vermek yerinde olur. Bu eserin bestekârı Hasan Dede Dinç’tir.

Hicaz Makamı

“Bir bahar akşamı rastladım size…” dizesiyle başlayan eser Hicaz makamında verilen ve Selahattin Pınar’a ait olan en nadide eserlerden biridir. Bu makamın dinleyene alçakgönüllülük verdiği bilinmektedir.

Beyati Makamı

Makam adını Bayat Oğuz boyundan almıştır. “Benzemez kimse sana, tavrına hayran olayım.” sözleriyle hemen hepimizin terennüm etmekten keyif aldığı eser Beyati makamındadır. Bestesi Fehmi Tokay’a ait olan bu şarkıyı özellikle Müzeyyen Senar’dan dinlemenizi tavsiye ediyoruz.

Segâh Makamı

Açık ve soylu bir hüzün duygusu anlamına gelen Segâh’ı, makam olarak insana “ah” çektirenlerin içinde sayabiliriz. Güftesi Yahya Kemal Beyatlı, bestesi Münir Nurettin Selçuk’a ait olan şu muhteşem eser savımızı destekleyecektir: “Dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç; bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç!”

Kürdili Hicazkâr

İlk kez ünlü bestekâr Hacı Arif Bey tarafından 1855 yılında kullanılan Kürdili Hicazkâr makamını, bestesi Zekai Tunca’ya ait olan ve hepimizin aşina olduğu dizesiyle “Yıldızlara baktırdım fallarda çıkmıyorsun,” şarkısıyla örneklendirebiliriz.

Hüzzam Makamı

Koyu hüzün anlamına gelen Hüzzam makamını kavrayabilmek için Emel Sayın’dan “Kıskanırım seni ben; kıskanırım kalbimden; bu nasıl aşk Allah’ım, öleceğim derdimden…” sözleriyle akıp giden Teoman Alpay bestesini dinlemenizi tavsiye ederiz.

Rast Makamı

Farabi’nin araştırmalarına göre Rast makamı insana sefa, neşe, iç huzuru vermesinin yanında fiziksel olarak da başa, gözlere, felce ve kaslara olumlu etki ediyor. Fazla uyumayı engelliyor ve düşük nabzın yükselmesine yardımcı oluyor. Rüştü Şardağ’ın Ümit Yaşar Oğuzcan’ın “Bir gece ansızın gelebilirim!” isimli şiirinden bestelediği eser Rast makamının en neşe verici örneklerindendir.
* Yazı ilk olarak 29 eylül 2022 tarihinde https://kulturveyasam.com/ sitesinde yayınlanmıştır.