Kırım Tatar Halk Adetleri: Kına Gecesi

Lenera Memetova

QIRIMTATAR HALQ ADETLERİ – QINA GECESİ

Toydan bir kün evel, ya aqşam, ya da gece kelinniñ evinde qadınlardan soyları, qomşuları, dostları toplanıp, episi dülber kiyimler kiyinip-quşanıp, ilvanlarını taqıp, sanki büyük bayramğa azırlıq kete. Aslında bu qına köyüv gecesi – yaş qıznıñ babasınıñ evinde keçirilgen soñki gecesidir. Ertesi künü onı baba ocağından alıp, yañı ömürge alıp ketecekler. Bu pek eyecanlı noqta ve er bir yaş kelin bu deñişmelerge büyük işanç ile baqa. Yaş qızlar ve qadınlar tatlı yemekler ve içimlikler azırlap, sofralar donatalar. Yırlağan ve raatlanğan qızlar endi eñ esas meselege keçeler.

Kelsin, kelsin qızlar qına qoyucı, Bu gece qızımız musafir, yarın yolcı.

Qına – bu acayip bir ösümliktir. Onıñ tabiiy hususiyetlerini atta zemaneviy tibbiyette de qabul ettiler. İnsannıñ terisine, tırnaqlarına ve saçlarına qına qoyulsa, olar sağlam ve dülber olıp, qadınnıñ da daima güzel olğanına hızmet eterler.

Kelinniñ qollarına ve saçlarına qına qoyma adeti – qadimiy zamanlardan kelip çıqa. Adet üzre, qınanıñ tedaviylev hususiyetleri aynı zamanda köz-nazardan ve şeytannıñ şerriden de qorçalamağa yardım etken. Kelin odanıñ ortasına otura, ayaqlarını ve qollarını tılsımlı bir suvnen yuva. Suvnıñ tılsımlığı da, bu suvğa nane qoşuvı ile bağlıdır. Nane otu – tendiristlik ve insan teniniñ temizligini bağışlağan bir ösümliktir. Ya da naneden ğayrı, böyle suvğa gül yapraqlarını da qoşalar. Nane suvu ile yuvunmaq kelinge bir qaç yaş qız yardım ete. Qalğanları ise onıñ etrafını çeçekler ile süslendireler. Mına endi mücizeli bir noqta.

Qına qız-kelinniñ ayaqlarına, qollarına ve saçlarına qoyula. Bütün bular yırlar ile yapılmaqta. Qırımnıñ bazı yerlerinde, misal olaraq yalı boyunda, kelinniñ etrafını çıraqlar ile dolanıp çıqqanlar. Kelinniñ özü ise onıñ ömründe olıp keçken deñişmelerni tolu sürette is etken. Qınanı qollarnıñ yani avuçımıznıñ ortasına qoyulması da bir taraftan bu yerde energiyanıñ küçlü noqtası bulunğanından, diger taraftan ise – avuçımıznıñ ortası – aile timsallerinden biridir. Demek, qollarğa qınanıñ yaqılması – em müsbet energiyanı quvetlendirmek ve köz-nazardan saqlamaq içün, em de qoranta qaviy ve temelli olması içündir.

Adet üzre, soñra qına qoyulğan yerge altın kapik qoyğanar. Bu da, belki de, kelecek aile allıtaqatlı, bereketli olacağı maqsadı ile yapılğan areketlerdir. Bundan soñra, yaş qız ya yeşil, ya da qırmızı tüsteki anterni kiyye. Qayd etmek kerek ki, bizim milliy adetlerimizge köre, kelin tüsü – qırmızı tüstir. Onı atta bir çoq milliy türkülerimiz tasdıqlay. (“Mishor qızı”). Qınalavdan keçken qız endi bile – yarın onı yañı ömür, ayatınıñ yañı basamağı bekley,

Qınalı parmaq, cez tırnaq Qınalı parmaq, cez tırnaq,

altın oymaq, ah, ah, Seniñ tatlı tiliñe olurmı toymaq, ah, ah.

Pencereme kün tiymey meyvalıqtan, ah, ah,

Em sarardım, em soldım sevdalıqtan, ah, ah.

Qınalı parmaq, cez tırnaq, altın oymaq, ah, ah.

Almaq degil muradıñ, aylandırmaq, ah, ah.

Uzun boylu, dal fidan, ince belli, ah, ah,

Bütün aleyem içinde sensiñ belli, ah, ah.

Yımırtadan beyazsıñ, bordan aqsıñ, ah, ah,

Qoyun cepke qoyğanday tomalaqsıñ,ah, ah.

Dost qadrini dost bilir, altını – saraf, ah, ah,

Asla canım toymaycaq, közüñe qarap, ah,ah.

Altın çeçek teraze tarasından, ah, ah,

Aylanayım közüñniñ qarasından, ah, ah.

Kaynak: https://kiriminsesigazetesi.com/qirimtatar-halq-adetleri-qina-gecesi/