Azerbaycan-Kazakistan edebi ve kültürel ilişkileri
Cavanşir Feyziyev: "Kardeşliğimiz arasında kültür ve edebiyatın temel bağ oluşturduğu ilişkiler Devletlerimiz arasında ebedi birliğe ve beraberliğe yol açacaktır"
08 Haziran 2024 - 17:44 - Güncelleme: 08 Haziran 2024 - 17:56
Dr. Cavanşir Feyziyev, Milli Meclis Milletvekili, Felsefe Doktoru
Uzun bir tarihi dönemi kapsayan Azerbaycan-Kazak edebi ilişkileri, her iki milletin de devlet bağımsızlığının yeniden sağlanmasından sonraki dönemde yeni bir gelişme aşamasına girmiştir. Azerbaycan ve Kazakistan devlet başkanlarının kardeşliğe, dostluğa ve işbirliğine dayalı ilişkileri, yalnızca ülkelerimizin sosyo-ekonomik yaşamına değil, aynı zamanda edebi ve kültürel ilişkilerin dinamik gelişimine de sağlam bir temel oluşturdu.
Tarihe baktığımızda, Kazak ve Azerbaycan halkları arasındaki kültürel ve edebi ilişkiler de dahil olmak üzere sosyal ve siyasi birlik tarihinin bu halkların tarihi kadar eski olduğunu görürüz. Yüzyıllardır süren bu ilişkiler bugün daha da yakından ve kapsamlı bir şekilde sürdürülmektedir. Halklarımızı derin manevi bağlarla birbirine bağlayan "Kitaplı Dede Korkut" destanımız, Kazak şarkıları "Gorgud", büyük Kazak şairi ve düşünürü Abay Kunanbayev'in büyük Azerbaycan klasikleri Nizami ve Fuzuli'nin eserlerinden faydalanması bu hikayenin temel taşı sayılabilir. bu ilişkiler.
Büyük Kazak aydınları Çolkan Valikhanov, İbray Altynsari, Abay Kunanbayev ile Mirza Fatali Akhundzade, Abbasgulu Ağa Bakıhanov, İsmayıl Bey Gutgashinli, Hasan Bey Zardabi gibi Azerbaycan aydınlarının edebi-sanatsal düşünce ve faaliyetlerindeki yakınlık bunun göstergesidir. Edebi ilişkilerimizin daha derin bir geçmişe dayandığını gösteriyor.
Devlet bağımsızlığını kazanan ülkelerimiz arasında doğrudan diplomatik ilişkilerin kurulmasından sonra halklarımızın manevi ve edebi ilişkileri daha da yoğun hale geldi.
Şu anda Kazakistan'da iki yüz binden fazla Azerbaycanlı yaşıyor. Bu ülkenin bilim, edebiyat, sanat, tarım ve diğer alanlarında çalışırlar, sosyal ve siyasi hayatla yakından ilgilenirler.
Azerbaycan ile Kazakistan arasında diplomatik ilişkiler 30 Ağustos 1992'de kuruldu. Ocak 1993'te Azerbaycan'da Kazakistan'ın büyükelçilikleri, Mart 2004'te ise bu ülkede Azerbaycan'ın büyükelçilikleri açıldı. Eylül 2008'de Kazakistan'ın Aktau kentinde Azerbaycan Başkonsolosluğu açıldı.
Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü tamamlayan kurtarılmış Fuzuli şehrinde Kurmangazı Yaratıcı Geliştirme Merkezi'nin Kazak hükümeti tarafından inşa edilmesi ve kardeş ülkenin bu adımının Azerbaycan Cumhurbaşkanı ve halkı tarafından büyük takdirle karşılanması sevindirici bir olaydır.
İki ülke arasındaki dostluğun, akrabalığın ve kardeşliğin öne çıkan noktalarından biri de Kazakistan'ın başkenti Astana'nın merkezi caddelerinden birine Büyük Lider Haydar Aliyev'in adının verilmesidir. Diğer şeylerin yanı sıra, Kazakistan Lev Gumilyov Avrasya Milli Üniversitesi'nde Milli Lider Haydar Aliyev'in adını taşıyan Kültür Merkezi'nin açılması da bu kardeşliğin açık bir örneğidir.
Azerbaycan-Kazak ilişkilerinin genel resmini yansıtan bir koleksiyonun yayınlanması, Abay Kunanbayev'in tek düzyazıyla yazılmış "Aqliyyar" adlı eserinin tercümesi, Bakü'de "Abay Kunanbayev adını taşıyan Kazak dili, tarihi ve kültürü Merkezi"nin faaliyete geçirilmesi Devlet Üniversitesi, Muhtar Auezov'un "Abay" romanı, Rollan Seysenbayev'in "Dünyanın Çöktüğü Gün" adlı romanım, Oljas Süleymanov'un Kazak halk destanı "Koblandi Batyr"ı da içeren "Az Ya" adlı romanının anadili Türkçemize tercümesi ve Azerbaycan'da Rollan Seysenbayev, Jambul Jabayev, Oljas Suleymanov, A. Alimjanov'un yıldönümlerinin yaratıcılıklarına adanarak devlet düzeyinde kutlanması Düzenlenen bilimsel oturumlar, basılan ve Azerbaycanlı okuyuculara ulaştırılan kitaplar bu bağların giderek güçlendiğini gösteriyor.
Geçtiğimiz yüzyılın 90'lı yıllarından itibaren her iki ülkenin kültür politikasının ayrılmaz bir parçası olarak vurgulanan edebiyat ilişkileri, günümüzde yükseliş eğilimiyle gelişme aşamasına girmiştir. Ulusal lider Haydar Aliyev'in, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in, Kazakistan eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in, şimdiki Cumhurbaşkanı Gasim Jomard Tokayev'in, her iki dost ülkeyi temsil eden üst düzey heyetlerin ve tüm devletlerarası ittifakların karşılıklı olarak ödeme yaptıkları yürekleri ısıtan bir gerçektir. Azerbaycan ve Kazak edebiyatına dikkat. Milli lider Haydar Aliyev'in "Oljas sadece Kazaklar için değil, tüm Türk halklarının edebiyatı için de gerekli bir şahsiyettir" sözleri bugün Kazakistan'da büyük bir gururla konuşulmaktadır. Oljas Süleymanov, büyük liderle olan dostluğunu her zaman anıyor ve "Bu dostluğu kalbimde taşıyorum" diyor. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in emriyle, önde gelen Kazak düşünür Oljas Suleimenov'a "Şöhret" Nişanı ve daha sonra Kazak yazarlarının Azerbaycan Türkçesine çevrilmesine ilişkin bir devlet emri çıkaran "Dostluk Nişanı" verildi. Bugünlerde Astana'da düzenlenen "Büyük Çöl" Uluslararası İnsani Forumu'nun sonuçlarının halklarımız arasındaki edebi ilişkilerin gelişmesine ivme kazandırdığını gözlemliyoruz.
Bugün her iki ülkede de faaliyet gösteren diplomatik kurumların - büyükelçiliklerin kültürel ve sosyal ilişkilere kattığı değer ölçülemez.
Bu anlamda Kazakistan'ın Azerbaycan'daki büyükelçiliğinin faaliyetini, kültürel ilerleme yönünde yaptığı çalışmaları, özellikle Sayın Büyükelçi Alim Bayel'in Azerbaycan Türkçesine olan derin hakimiyetini, katıldığı toplantılarda Azerice konuşmasını, Azerbaycan Türkçesine olan saygısını çok önemsiyoruz. Büyükelçiliğin Azerbaycan Türkçesindeki resmi yazışmaları.
Profesör Doktor. Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı'nın Sayın Aktotı Raimkulova öncülüğünde yaptığı çalışmaların, ülkelerimizin kültür, sanat, edebiyat ve müziği arasında manevi bir köprü oluşturmasını takdirle karşılıyoruz.
Bu günlerde "Mahmud Kaşgarlı Uluslararası Vakfı"nın bir projesi olarak, çağdaş Kazak edebiyatının önde gelen temsilcilerinden, yetenekli şair, Kazakistan Devlet Ödülü sahibi Uluğbey Esdevlat'ın şiir kitaplarını yayına hazırlıyoruz. ve Kazakistan'ın onurlu kültür emekçisi, Uluslararası "Alash" ödülü sahibi Devletgeray Kapoğlu ile halklarımız ve edebiyatlarımız arasındaki kültürel ilişkilere katkıda bulunmaya çalıştık. Kültüre dayalı bu ilişkilerin ülkelerimiz arasındaki kardeşliğin, birlik ve eşitliğin daha da güçlenmesine hizmet etmesini umuyoruz.
Uzun bir tarihi dönemi kapsayan Azerbaycan-Kazak edebi ilişkileri, her iki milletin de devlet bağımsızlığının yeniden sağlanmasından sonraki dönemde yeni bir gelişme aşamasına girmiştir. Azerbaycan ve Kazakistan devlet başkanlarının kardeşliğe, dostluğa ve işbirliğine dayalı ilişkileri, yalnızca ülkelerimizin sosyo-ekonomik yaşamına değil, aynı zamanda edebi ve kültürel ilişkilerin dinamik gelişimine de sağlam bir temel oluşturdu.
Tarihe baktığımızda, Kazak ve Azerbaycan halkları arasındaki kültürel ve edebi ilişkiler de dahil olmak üzere sosyal ve siyasi birlik tarihinin bu halkların tarihi kadar eski olduğunu görürüz. Yüzyıllardır süren bu ilişkiler bugün daha da yakından ve kapsamlı bir şekilde sürdürülmektedir. Halklarımızı derin manevi bağlarla birbirine bağlayan "Kitaplı Dede Korkut" destanımız, Kazak şarkıları "Gorgud", büyük Kazak şairi ve düşünürü Abay Kunanbayev'in büyük Azerbaycan klasikleri Nizami ve Fuzuli'nin eserlerinden faydalanması bu hikayenin temel taşı sayılabilir. bu ilişkiler.
Büyük Kazak aydınları Çolkan Valikhanov, İbray Altynsari, Abay Kunanbayev ile Mirza Fatali Akhundzade, Abbasgulu Ağa Bakıhanov, İsmayıl Bey Gutgashinli, Hasan Bey Zardabi gibi Azerbaycan aydınlarının edebi-sanatsal düşünce ve faaliyetlerindeki yakınlık bunun göstergesidir. Edebi ilişkilerimizin daha derin bir geçmişe dayandığını gösteriyor.
Devlet bağımsızlığını kazanan ülkelerimiz arasında doğrudan diplomatik ilişkilerin kurulmasından sonra halklarımızın manevi ve edebi ilişkileri daha da yoğun hale geldi.
Şu anda Kazakistan'da iki yüz binden fazla Azerbaycanlı yaşıyor. Bu ülkenin bilim, edebiyat, sanat, tarım ve diğer alanlarında çalışırlar, sosyal ve siyasi hayatla yakından ilgilenirler.
Azerbaycan ile Kazakistan arasında diplomatik ilişkiler 30 Ağustos 1992'de kuruldu. Ocak 1993'te Azerbaycan'da Kazakistan'ın büyükelçilikleri, Mart 2004'te ise bu ülkede Azerbaycan'ın büyükelçilikleri açıldı. Eylül 2008'de Kazakistan'ın Aktau kentinde Azerbaycan Başkonsolosluğu açıldı.
Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü tamamlayan kurtarılmış Fuzuli şehrinde Kurmangazı Yaratıcı Geliştirme Merkezi'nin Kazak hükümeti tarafından inşa edilmesi ve kardeş ülkenin bu adımının Azerbaycan Cumhurbaşkanı ve halkı tarafından büyük takdirle karşılanması sevindirici bir olaydır.
İki ülke arasındaki dostluğun, akrabalığın ve kardeşliğin öne çıkan noktalarından biri de Kazakistan'ın başkenti Astana'nın merkezi caddelerinden birine Büyük Lider Haydar Aliyev'in adının verilmesidir. Diğer şeylerin yanı sıra, Kazakistan Lev Gumilyov Avrasya Milli Üniversitesi'nde Milli Lider Haydar Aliyev'in adını taşıyan Kültür Merkezi'nin açılması da bu kardeşliğin açık bir örneğidir.
Azerbaycan-Kazak ilişkilerinin genel resmini yansıtan bir koleksiyonun yayınlanması, Abay Kunanbayev'in tek düzyazıyla yazılmış "Aqliyyar" adlı eserinin tercümesi, Bakü'de "Abay Kunanbayev adını taşıyan Kazak dili, tarihi ve kültürü Merkezi"nin faaliyete geçirilmesi Devlet Üniversitesi, Muhtar Auezov'un "Abay" romanı, Rollan Seysenbayev'in "Dünyanın Çöktüğü Gün" adlı romanım, Oljas Süleymanov'un Kazak halk destanı "Koblandi Batyr"ı da içeren "Az Ya" adlı romanının anadili Türkçemize tercümesi ve Azerbaycan'da Rollan Seysenbayev, Jambul Jabayev, Oljas Suleymanov, A. Alimjanov'un yıldönümlerinin yaratıcılıklarına adanarak devlet düzeyinde kutlanması Düzenlenen bilimsel oturumlar, basılan ve Azerbaycanlı okuyuculara ulaştırılan kitaplar bu bağların giderek güçlendiğini gösteriyor.
Geçtiğimiz yüzyılın 90'lı yıllarından itibaren her iki ülkenin kültür politikasının ayrılmaz bir parçası olarak vurgulanan edebiyat ilişkileri, günümüzde yükseliş eğilimiyle gelişme aşamasına girmiştir. Ulusal lider Haydar Aliyev'in, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in, Kazakistan eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in, şimdiki Cumhurbaşkanı Gasim Jomard Tokayev'in, her iki dost ülkeyi temsil eden üst düzey heyetlerin ve tüm devletlerarası ittifakların karşılıklı olarak ödeme yaptıkları yürekleri ısıtan bir gerçektir. Azerbaycan ve Kazak edebiyatına dikkat. Milli lider Haydar Aliyev'in "Oljas sadece Kazaklar için değil, tüm Türk halklarının edebiyatı için de gerekli bir şahsiyettir" sözleri bugün Kazakistan'da büyük bir gururla konuşulmaktadır. Oljas Süleymanov, büyük liderle olan dostluğunu her zaman anıyor ve "Bu dostluğu kalbimde taşıyorum" diyor. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in emriyle, önde gelen Kazak düşünür Oljas Suleimenov'a "Şöhret" Nişanı ve daha sonra Kazak yazarlarının Azerbaycan Türkçesine çevrilmesine ilişkin bir devlet emri çıkaran "Dostluk Nişanı" verildi. Bugünlerde Astana'da düzenlenen "Büyük Çöl" Uluslararası İnsani Forumu'nun sonuçlarının halklarımız arasındaki edebi ilişkilerin gelişmesine ivme kazandırdığını gözlemliyoruz.
Bugün her iki ülkede de faaliyet gösteren diplomatik kurumların - büyükelçiliklerin kültürel ve sosyal ilişkilere kattığı değer ölçülemez.
Bu anlamda Kazakistan'ın Azerbaycan'daki büyükelçiliğinin faaliyetini, kültürel ilerleme yönünde yaptığı çalışmaları, özellikle Sayın Büyükelçi Alim Bayel'in Azerbaycan Türkçesine olan derin hakimiyetini, katıldığı toplantılarda Azerice konuşmasını, Azerbaycan Türkçesine olan saygısını çok önemsiyoruz. Büyükelçiliğin Azerbaycan Türkçesindeki resmi yazışmaları.
Profesör Doktor. Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı'nın Sayın Aktotı Raimkulova öncülüğünde yaptığı çalışmaların, ülkelerimizin kültür, sanat, edebiyat ve müziği arasında manevi bir köprü oluşturmasını takdirle karşılıyoruz.
Bu günlerde "Mahmud Kaşgarlı Uluslararası Vakfı"nın bir projesi olarak, çağdaş Kazak edebiyatının önde gelen temsilcilerinden, yetenekli şair, Kazakistan Devlet Ödülü sahibi Uluğbey Esdevlat'ın şiir kitaplarını yayına hazırlıyoruz. ve Kazakistan'ın onurlu kültür emekçisi, Uluslararası "Alash" ödülü sahibi Devletgeray Kapoğlu ile halklarımız ve edebiyatlarımız arasındaki kültürel ilişkilere katkıda bulunmaya çalıştık. Kültüre dayalı bu ilişkilerin ülkelerimiz arasındaki kardeşliğin, birlik ve eşitliğin daha da güçlenmesine hizmet etmesini umuyoruz.
FACEBOOK YORUMLAR