Asaf Halet Çelebi'yi Beşir Ayvazoğlu'ndan dinlemek

Şiirlerine dair yapılacak titiz okumaların yanı sıra; ona nispet edilenanekdotlardan bazılarının mercek altına alınması sayesinde;edebiyat, sosyoloji ve psikoloji otoritelerinin yorumlarına tâbi olmaksızın, bu tartışmaya (meselenin hakikatiyle mutabakatı kuşkulu olan; ancak, böylesi kişisel ve subjektif bir sahada, en azından şahsi tercihinizi ve duruşunuzu oluşturup tahkim etmenize hizmet edecek olması bakımından da önemli bulduğum) kısmi, özelve öznel bir cevapla katkı verilebileceğini düşünüyorum. 

 

Sadece kültür, inanç ve sanatını değil, Hind Kıtası'nın yeme içme alışkanlıklarına da (döneminin imkânlarının izin verdiği nispette) vakıf olmaya çalışan AHÇ, (Hıfzı Topuz'un şahitliğine bakılacak olursa) vapura her bindiğinde, yanına oturduğu kişilere, aktarlardan temin ettiği ve antika bir kutuda muhafaza ettiği kakulelerden ikram eder, bu arada da, 'mideye küşayiş verir, almaz mısınız?' diye eklemeyi de ihmal etmezmiş (viii). Psikanalize tabi tuttuğunuzda, pekalâ hem kibarlık, zariflik ve diğerkâmlık (bonkör, özgeci, altruist), hem naiflik ve hem de 'ilgi (aferin, onay, alkış) peşinde koşma' şeklinde yorumlanabilecek bir davranış olsa gerektir bu.

 

AHÇ'nin, çok samimi olduğu Adalet Cimcoz’un evindeki bir davette, lezzetine doyamadığı kremalı pastadan bir dilimi cebine atarken yakalanması çocuksuluğuna, bir erişkin gibi davranamamasına, cemiyet kurallarına uyum sağlayamamasına bir örnek olarak gösterilebileceği gibi; yoksunluk duygusunun tetiklediği stoklama fikrinin dikkatsizce tatbik edilmiş bir numunesi olarak da analize edilebilir sanırım. Öte yandan, yine Adalet Cimcoz'un tanıklığına göre, 'Galatasaray’dan Löbon’a yürürken, tanıdığı (Adalet Cimcoz 'tanıma'yı acaba 'karşılaşma' kelimesi yerine mi kullanmıştır?!?) ilk kadına ‘bu sabah sizin için topladım, canım efendim’ diye çiçek vermeye kalkması; reddedildiğinde ise, bu sefer de bir başkasına yanaşarak ‘gözümün nuru, bu sabah sizin için açtı bu güller’ diye serenada girişmesi;Löbon’da masasına davetsizce çöktüğü güzel kadınlara ‘işte sizin için yazdığım son mısralar,‘ diye dizelerini okurken, yanı sıra, masadaki öteberiyi de teklifsizce yeyip içmesi, onun hem ne denli naif ve çocuksu, hem ne kadar girişken ve sıcakkanlı ve hem de aslında cüretkâr bir çapkın olduğuna delâlet ediyor olabilir mi acaba? 

 

Abartılı ve teatral inşadları (şiir okuması), garip ve savruk kıyafetleri, bulmacamsı tekerlemeler içeren şiirleri yüzünden AHÇ, mizah dergilerinde karikatürleri çizilen, hakkında fıkralar uydurulan 'meşhur' bir kişi olup çıkmıştı. 'Om mani padme hum' şiirinin yayınlanması şaire olan ilginin patlama yapmasına neden olmuş, özellikle de bu şiirin başlığı gençler arasında sık sık tekrarlanan bir 'şiar' haline gelmişti. Kamusal bilinirliği artan ve yolda artık parmakla gösterilen bir figüre dönüşen AHÇ, sokakta sık sık durduruluyor ve mezkûr şiir okuması isteniyordu. Şairin bu isteklerin hiçbirisini reddetmemesi, üstelik de bunu abartılı mimik ve jestlerle gerçekleştirmesi, onun çelebiliğine ve kibarlığına yorulabileceği gibi; sevilmeye, onaylanmaya, olumlanmaya vealkışlanmaya olan ihtiyacının 'alkışlarla yaşıyorum, onlarsız ben bir hiçim!' fazına erişmiş patolojik bir boyutkazandığına da referans verebilir pekalâ.