AFYONKARAHİSAR İLİ SANDIKLI İLÇESİ YAREN GELENEĞİ

AFYONKARAHİSAR İLİ SANDIKLI İLÇESİ YAREN GELENEĞİ

Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı’nda Bedrettin Akar tarafından 2013 yılında Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanmıştır. Giriş hariç dört ana bölümden oluşan tez, 264+XIII sayfadır. Giriş bölümünde, çalışma konusunun tespiti ve araştırma yöntemi; Sandıklı’nın coğrafi özellikleri ve tarihçesi; Sandıklı’da folklorik hayat ve tarihî mekânlar üzerinde durulur. Birinci bölüm, üç ana başlıktan oluşur. Öncelikle yâren ve yârenlik kavramları ele alınır. Akabinde yârenlik geleneğinin beslendiği kaynaklardan tasavvuf anlayışı ve loncalar irdelenir. Üçüncü başlık, yârenlik geleneğinin coğrafyasına ayrılır ve Uygur, Özbek, Kazak ve Balkanlardaki yârenlik geleneği incelenir. Müteakiben Türkiye coğrafyasındaki 18 farklı ilde yârenlik geleneğinden bahsedilir. İkinci bölüm, Sandıklı Yâren Geleneği adını taşır. Bu bölüm antik medeniyetlerin, Türk-İslam kültürünün, tasavvuf anlayışının, Anadolu Yörük ve Türkmenlerinin bu gelenek üzerindeki izlerini içine alır. Sandıklı gezek geleneği, Sandıklı’da yâren meclisinin teşekkülü, genel yapısı ve özellikleri, yârenliğe kabul şartları, yârenlerin unvan ve görevleri, yâren meclisinin oturuş düzeni ve tefrişatı, sazendeler ve sazları ayrıntısıyla ele alınır. Sandıklı yâren fasıllarının tasnifi yapılmış; fasıl türküleri, orta oyunları ve halk oyunları tanıtılmıştır. Yârenlerin yemek kültürü ve sofra adabı üzerinde durulur. Yunus Emre’yi yâd etkinlikleri, ilahiler, şed bağlama töreni, manileşme, seyirlik oyunu hakkında bilgi verilir. Üçüncü bölüm, yârenlerin meclis dışındaki faaliyetlerine ayrılır. Sandıklı Kültür Varlıklarını Koruma ve Yaşatma Derneği (SAN-DER) hakkında bilgi verilir; yârenlerin çınar fidanı dikme, sanat evi ve çeşme onarımları, aşure dağıtma, huzurevi ve çocuk esirgeme kurumu ziyaretleri, asker uğurlama töreni, kültürel ve doğa gezileri, nevruz kutlamaları, hıdrellez şenlikleri, fener alayı gibi dernek faaliyetleri anlatılır. Afyon, Ankara, İzmir ve Almanya’daki özel yâren programlarından bahsedilir. Sandıklı Yâren Meclisi’nin Diğer Özellikleri başlıklı dördüncü bölümde, yârenlerin toplumsal birlikteliğe katkısı, eğitim ile ilgili iş levleri, ferfane geleneği, yâren geleneğinin ulusal ve uluslararası konumu üzerinde durulur. Ekler bölümünde yâren meclisinin ziyaretçi defterinden örnekler, basında çıkan haberler, fasıl türkülerinin notaları, yaren sözlüğü, yaren meclisindeki genel ve özel oturuş şeması ile Sandıklı Yâren kültürüyle alakalı fotoğraflar vardır. Tez, bibliyografya ve dizinle son bulur.
https://www.eansiklopedi.com/afyonkarahisar-ili-sandikli-ilcesi-yaren-gelenegi/