2021 Ahi Evran Yılına Özel "Ahi Evran" Kitabı Yayımlandı

AHİ EVRAN’IN DOĞUMUNUN 850. YIL DÖNÜMÜ 

Meslek birliği ve esnaf teşkilatı olarak kabul gören Ahiliğin kurucusu Ahi Evran, döneminin önde gelen fikir ve eylem insanları arasında önemli bir yere sahiptir. Onun yaşadığı dönemde kurumlaştırdığı Ahilik,  günümüze Kafkasya’dan Orta Asya’ya, Anadolu’dan Balkanlara, Avrupa’dan Afrika’ya kadar pek çok bölgede benimsenen ilke ve düşünceleriyle etkili olmaktadır. Ahilik, 13. yüzyıldan itibaren ticari kuruluşların, zanaat ve mesleklerin doğruluk ilkesi ışığında gelişmesini, üretimde kalitenin artmasını, üretici ve tüketici haklarının korunmasını ve hak, hukuk, adalet, ahlak ve emek gibi ticari hayatta önemli yer tutan kavramların üzerinde yeniden düşünülmesini teşvik etmektedir.
Ahi Evran’ın benimsemiş olduğu ve insanlığa, sosyal barışa ve etik değerlere dayalı felsefesi, UNESCO’nun temel hedef ve amaçları arasında yer almaktadır. UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümlerine ilişkin olarak UNESCO Türkiye Millî Komisyonu, Azerbaycan ve İran İslâm Cumhuriyeti ortaklığında hazırlanan ve Kuzey Makedonya ile Romanya tarafından desteklenen “Ahi Evran’ın Doğumunun 850. Yıl Dönümü” adaylık dosyası uluslararası toplumda büyük bir destekle karşılanmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda, 58 üyeden oluşan UNESCO Yürütme Kurulu’nun 9-23 Ekim 2019 tarihlerinde gerçekleştirilen 207. Oturumunda görüşülerek oy birliği ile kabul edilen adaylık dosyasının, UNESCO 40. Genel Konferansı’na sunulması kararlaştırılmıştır. UNESCO 40. Genel Konferansı’nın 14 Kasım 2019 tarihli toplantısında ise “Ahi Evran’ın Doğumunun 850. Yıl Dönümü” olarak 2021 yılının UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmasına da oybirliği ile karar verilmiştir.
Ahi Evran daha yaşadığı dönemde ahlak, sanat ve adalet kavramlarının büyük değere sahip olduğu Ahilik teşkilatını saygın bir kurum hâline getirmiştir. Bu teşkilat, yüzyıllardır tüm esnaf ve zanaatkârlara rehberlik ederek, Anadolu’dan Orta Asya’ya, Ortadoğu’dan Balkanlara kadar uzanan coğrafyada zanaat ve ticaret ustalarını bir araya getirmekte ve dayanışmalarını sağlamaktadır.  Ahi Evran, günümüzün çalışma etiğini ve özellikle sosyal güvenlik ve ticaret kurumlarını, işçi sendikalarını ve şehir konseyi gibi yapıları oluşturmada önemli bir başlangıç rolü üstlenmiştir. Ahilik kurumu içinde yer alan birinin, ticari hayatta esnaf, tüccar ya da meslek sahibi olmanın yanında olgun, hayırsever, işlerinde ve davranışlarında dürüst olması da beklenmektedir. Ahi Evran, etik değerleri teşvik ederken, Anadolu’nun ekonomik kalkınmasına da öncülük etmiştir. İnsanlığa, sosyal barışa, hoşgörü ve insan sevgisine dayalı felsefesi birçok kişiye ulaşmıştır ve bu öğretiler birçok insanın toplumsal hayata bakış açısının olumlu yönde değiştirmiştir. 
Ahi Evran’ın Ahi Teşkilatında kültürü, eğitimi, bilimi ve diyaloğu teşvik etmesi; ahlaki değerlerle birlikte üretken toplumlar için insanların çalışmasını sağlayarak toplumsal kalkınmaya katkıda bulunması, UNESCO’nun çalışma alanlarına yönelik toplumları teşvik eden kapsayıcı sistemiyle de uyumludur. “Ahilik” geleneği, UNESCO’nun nitelikli eğitim ve hayat boyu öğrenme ilkeleri ve beklentileri ile birebir örtüşmektedir. Ahilik sistemi hâlen mesleki eğitim merkezlerinde uygulanmaktadır ve günümüzde geleneğin somut temsilcileri okullardır. Ahi Teşkilatı, zanaatkârları etik değerler etrafında bir araya getirirken, zanaatı sürdürmek için usta-çırak sisteminin önemini vurgulamaktadır. Ahilik, sanat ve zanaat alanında birçok somut olmayan kültürel miras unsurunun yaşamasını ve sürdürülmesini sağlamaktadır. 
Ahi Evran’ın dürüst ve doğru olmak; emeğinden ve hak ettiğinden fazlasını kazanmaya çalışmamak; mütevazı, iyi huylu, sözüne sadık olmak; hak ölçüsüne riayet etmek gibi ilkeleri içselleştirmesi, sosyal ve beşerî bilimlerin bileşenlerinden olan etik ilkelerin desteklenmesine katkıda bulunmaktadır. Ahilik Teşkilatı, özellikle esnaf ve tüccar olmak üzere insanlar arasında birlik ve beraberliği sağlayarak insanların birlikte yaşama ilkesini benimsemelerini ve ortak sosyal değerleri paylaşmalarını teşvik etmektedir. Ahilik aynı zamanda cinsiyet eşitliğine de önem vermektedir. Ahilik değerlerine göre kadınlar sosyal ve ekonomik hayatta önemli bir rol oynamaktadır. Nitekim Ahi Evran’ın eşi Fatma Bacı,  kadınların kültür, sanat, edebiyat, sosyal ve ekonomik alanlardaki katkılarını teşvik etmek amacıyla Ahi Teşkilatının bir parçası olarak kabul edilen “Bacıyân-ı Rûm Teşkilatı”nı kurmuştur. Bu durum da UNESCO’nun toplumsal cinsiyet eşitliği önceliğiyle örtüşmektedir. 
Ahi Evran’ın insanlığa, barışı ve sosyal refahı telkin ve teşvik eden felsefesi, kapsayıcı sosyal kalkınma için güzel bir örnek oluşturmaktadır. Benimsenen bu değerler; BM ve UNESCO’nun kapsayıcı sosyal kalkınma hedeflerine ulaşmayı, kültürlerin yakınlaşması için kültürlerarası diyaloğu artırmayı ve etik ilkeleri teşvik etmeyi amaçlayan stratejik hedeflerini de desteklemektedir. Zanaatkârların sahip olduğu bilgi ve deneyimlerinin aktarılmasına ve korunmasına yardımcı olması yönüyle de kültürlerin korunmasını, gelecek kuşaklara aktarılmasını ve yaratıcılığı teşvik etmesine katkı sağlamaktadır. 
UNESCO’nun 2019 yılında aldığı kararla 2021 yılını Ahi Evran’ın Doğumunun 850. Yıl Dönümü olarak Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri Programına almasını takip eden süreçte Cumhurbaşkanlığı kararıyla 2021 yılının “Ahi Evran Yılı” ilan edilmesiyle Ahi Evran farkındalığı memnuniyet verici bir oranda artmıştır. 
Cumhurbaşkanlığı kararıyla 2021 yılının ulusal düzeyde de “Ahi Evran Yılı” ilan edilmesi, UNESCO’nun Ahi Evran’ın Doğumunun 850. Yıl Dönümünü Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri Programına almasını daha da anlamlı hâle getirmiştir. Böylece ulusal ve uluslararası düzeyde önemi vurgulanan böyle yıl dönümünde bu değerli eserin ortaya konulması, gerek bilim gerekse toplumsal farkındalık açısından son derece önemlidir. Emeği geçenlere, katkı verenlere, değerli görüşlerini bizlerle paylaşanlara UNESCO Türkiye Millî Komisyonu adına teşekkürlerimi sunarım.          

Prof. Dr. M. Öcal OĞUZ    
UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Başkanı
 

Ahi Evran kitabında alanında uzman yazar kadrosu:

Not: Takdim yazısı yayıncının izni ile yayınlanmıştır.
Kitabı satın alma adresi:
https://www.shopier.com/ShowProductNew/products.php?id=9041432