EMRE KÖYÜNDE BULUNAN HAMAM

EMRE KÖYÜNDE BULUNAN HAMAM[1]

Dr. Yüksel BOZER

Caminin hemen güney doğusunda bulunan hamam, kuzey-güney doğ­rultuda kareye yakın dikdörtgen bir alanı kaplayan küçük boyutlu bir yapıdır. Örtüsü ve su haznesi yıkılmış, içi göçük ve çöplerle dolarak ha­rap bir hale gelmiş; yıkılan su haznesinin yerine camiye ait yeni bir tu­valet yapılmıştır.

Mevcut hamam iki kısımdır:

Sıcaklık ve doğusundaki ılıklık.

 Ilıklık, doğu-batı istikametinde dikdörtgen bir alanı kaplayan sıcaklık kısmının doğusunda yer alır. Burası doğu duvarına açılmış bir kapı ile girilen kubbe ile örtülü dikdörtgen bir mekândır. Kubbe kuzey ve güney yönlerde derin tutulmuş sağır kemerlere; doğu ve batı yönler­de ise duvarlara oturur. Kubbeye geçiş pandantiflerle sağlanmıştır. Bu mekânın güney batı köşesine açılan dikdörtgen çerçeveye sahip sivri ke­merli bir kapı ile sıcaklığa girilir.

Sıcaklık, Semavi Eyice’nin tipolojisine göre “Ortası kubbeli, enine sıcaklık ve çifte halvet hücreli”[2] plan tipine girer. İki askı kemerle üç bölüme ayrılan sıcaklığın ortası mukarnaslı pandantiflerle geçilen kub­beyle örtülmüş, iki yandaki bölümler düz bırakılmıştır. Kubbeli mekânın güney duvarında yıkılmalar mevcuttur. Aynı mekânın kuzey duvarına açılan dikdörtgen çerçeveli ve sivri kemerli birer kapı ile kuzeydeki hal­vet hücrelerine girilir. Hücreler pandantifli birer kubbe ile ör­tülüdür. Kuzey doğudaki halvet hücresinin pandantifleri ılıklık ve sıcaklık kısmında olduğu gibi mukarnaslıdır. Her iki hücrenin güney duvarında sivri kemerli birer niş yer alır. Hücreleri ayıran duvarın güney ucunda lentolu bir kapı açıklığı vardır. Hücrelerin kendi içlerindeki bağ­lantıyı sağlayan kapı açıklığı Türk Hamam Mimarisi’nde yaygın olmayan bir özellik olarak karşımıza çıkmaktadır[3]. Halvet hücrelerinin kuzey ta­rafında boydan boya uzanan, ancak günümüze sadece yan duvarlarının birer parçası kalan su haznesi mevcuttur. Su haznesiyle bağlantıyı, ku­zey doğu köşedeki halvet hücresinin kuzey duvarında bulunan sivri ke­merli bir açıklık sağlamaktadır.

Hamamın dış duvarları moloz taş ve tuğla ile almaşık teknikte; ke­merler, örtüler ve mekânları ayıran iç duvarlar sadece tuğla ile inşa edil­miştir. Yapıda, pandantiflerdeki mukarnas dizilerinden başka süsleme unsuruna rastlanmaz. Hamamın içi dolu olduğundan zemin ve kurnalar hakkında şimdilik kaydı ile bir şey söylemek mümkün değildir. Ancak yapılacak bir temizlik ve sondaj çalışmasından sonra birçok şeyin ay­dınlığa kavuşacağı kanaatindeyiz.

Hamamda soyunmalık kısmının bulunmaması dikkati çekmektedir. Ilıklık olarak nitelendirdiğimiz mekânın önünde halvet hücrelerinin kuzey duvarına kadar uzayan bir soyunmalık mekânının bulunduğu düşünü­lebilir. Bu konuda şimdilik fazla bir ipucu olmamakla birlikte; kuzey doğu halvet hücresinin doğu duvarı ile ılıklık mekânının kuzey duvarı­nın dış yüzlerinde yer yer sıva artıkları görülmektedir. Sıvaları zemine yakın bir yerde görülen bu duvarlar, soyunmalık mekânıyla kuzeydoğu halvet hücresinin ve ılıklık mekânının ortak duvarları olmalıdır. Öte yan­dan bu kısım bugün için ilkokulun bahçesi durumundadır. Okulun bah­çesine hamamın hemen doğusundaki bir kapıyla girilir. Köylüler, okul yapılırken hamamın bir bölümünün yıktırıldığını söylemektedirler. Yık­tırılan bu bölüm hamamın soyunmalık kısmı olmalıdır.

Hamamın inşa tarihi belli değildir. Külliyede yer alan cami, 954/1547-48 M. yıllarında yapılmıştır. Hamam da cami ile aynı yıllarda yapılmış olmalıdır. Her iki yapının inşa özellikleri arasındaki benzerlik de bu yaklaşımı desteklemektedir.