Zengezur koridorunun son durumu belli oldu
Ermenistan'da Zengezur Koridorunun Kaliningrad statüsünde açılması yeniden gündemde. Ermeniler bu statüyle her şeyin koridorun açılmasına doğru gittiğini iddia ediyor. Bu, Bakü'nün resmi makamının talep ettiği "Azerbaycan'dan Azerbaycan'a ilkesini" de içeren modeldir. Son durum nedir, Ermenistan'ın bu konudaki tutumu nedir?
16 Mayıs 2024 - 10:15
Konuyla ilgili Telegraf.com'a yorum yapan siyaset bilimci Ilgar Velizadeh, Kaliningrad modelinin özünü anlattı.
Ona göre bu, Zengezur koridorunun özel tavizlerle açılması olayı olacak:
"Kaliningrad modeli, yolcu ve mal taşımacılığında imtiyazların uygulandığı, belirli mal kategorilerinden herhangi bir vergi alınmadığı bir modeldir. Mesela bu model hayata geçtikten sonra Nahçıvan halkına günlük ihtiyaçlar gönderilecekse gümrüksüz bırakılacak. Yolcu taşımacılığına gelince, ulaşım Azerbaycan'dan Azerbaycan'a olacağından Nahçıvan'a gitmek veya gelmek isteyen vatandaşlardan vize gerekmeyecek. Bu durumda yalnızca koşullu kontrol gerçekleştirilir.
Koridorun Kaliningrad modeline göre açılması Azerbaycan'ın talebidir. Talebimizin gerçekleşmesi halinde Azerbaycan ile Ermenistan arasında başka yönlerden de iletişim açılacak. Bu Ermenistan'a kazanç getirecek, transit fırsatları yaratılacak ve artırılacak. Bu durumda Ermenistan ile Türkiye arasında ilişkiler kurulacaktır. Bu arada Ermenistan bu hatlar üzerinden Orta Asya'ya ve Rusya'ya doğrudan erişim sağlayabiliyor. Eğer bu talebini yerine getirmezse Ermenistan için her şey olduğu gibi kalacaktır."
İlgar Valizade, Ermenistan'ın "Barış Kavşağı" projesini hayata geçirmek istiyorsa Zengezur koridorunun statüsüne ilişkin şartımızı yerine getirmesi gerektiğine inanıyor:
"O istemezse kimse onu zorlayamaz. İran konusunda bir alternatifimiz var ve eğer Ermenistan'ın çelişkili adımları karşısında bu projeden vazgeçersek hiç şansı kalmayacak. Yani duruma göre koşullar değişebilir. Aslında Ermenistan'ı biraz çekici kılan da Zengezur Koridoru projesi, şimdi ona yakın durmazsa bu fırsatı da kaybedecek. Erivan olası gelişmelerin önüne geçmek istiyorsa baştan önlem alması gerekiyor. Tarih, gecikmiş bir tepkinin gidişatı asla geciktirenin lehine çevirmediğini gösteriyor.
Eğer Ermenistan bu süreçten geçtikten sonra yanıt verirse oyun dışı kalabilir. Örneğin Ermenistan, bu gibi sebeplerden dolayı bölgede hayata geçirilen Bakü-Tiflis-Kars demiryolu ve Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının dışında bırakılmıştır. Artık Azerbaycan'dan Avrupa'ya giden elektrik kabloları Gürcistan üzerinden geçecek, daha sonra Ermenistan üzerinden geçmesi mümkün olacak mı? HAYIR! Bu durum Avrupa'ya açılacak "Yeşil Enerji Koridoru" için de geçerli. Eğer Ermenistan bu kez oyunun dışında kalmak istemiyorsa, istediğimiz statüdeki koridoru açmakta acele etmelidir."
Ermenistan'ın "koridor" tabirini kullanmaktan kaçınmasıyla ilgili siyaset bilimci, bunun olası nedenlerini şöyle anlattı:
"Ermenistan uzun yıllar boyunca Azerbaycan ve Türkiye'ye yalnızca tehdit ve tehlikelerin gelebileceğine kendini inandırdı. Bu nedenle Azerbaycan'ın ana kısmı ile Nahçıvan arasında açılacak koridor, Ermenistan'da bir "işgal girişimi" olarak değerlendiriliyor. Ermeniler hayallerinden korkuyorlar. Öte yandan Ermenistan'da şu ana kadar büyük ölçekli bir transit projesi hayata geçirilmedi. Yani bu tür projelerin ne şekilde uygulandığından, ne gibi avantajlara sahip olduğundan haberdar değiller."
Ermenistan ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Kuzey-Güney koridorunun Gacaran-Sisyan yolunun (Zangezur bölgesi) inşası için 236 milyon euroluk kredi anlaşması imzaladı. Peki bu hangi proje?
İlgar Valizade, bunun Zengezur koridoruyla ilgili olmadığını söyledi:
"Bu tamamen farklı bir proje. Ermenistan, Basra Körfezi ile Karadeniz'i birbirine bağlayan bir proje önerdi. İran'ın Çabahar'ında başlıyor ve Gürcistan'ın Batum limanlarında bitiyor. Gajaran-Sisyan yolu da bunun bir parçası olarak kabul ediliyor. Bu projeye Hindistan, İran, Ermenistan, Gürcistan ve Bulgaristan şartlı olarak katılmaktadır. Avrupa Birliği, Ermenistan üzerinden Hindistan ve diğer Asya pazarlarına ulaşmak istiyor. Bu karmaşık bir konu, zorlu arazi koşulları buna engel oluyor. Ayrıca malların karayoluyla taşınmasını da içerir. Ermenistan yollarının yük taşıma kapasitesi düşüktür. Karayolu taşımacılığı oldukça pahalıdır. Bu kargodan sonra en pahalı kargodur. Benzin, akaryakıt ve motorin kullanıldığı için bunlar da pahalı kaynaklardır. Bu tür taşımalar büyük şirketler ve devletler için kabul edilebilir değildir. Çünkü karayoluyla daha az ve tek kategorideki yükleri taşıyabiliyorlar.
Daha büyük gönderiler genellikle gemi ve demiryoluyla taşındığında daha uygun maliyetli olur. Bu nedenle Ermeni rotası pek karlı değil. Büyük ihtimalle Avrupa İmar Bankası bu projeyi siyasi saiklerle hayata geçirmek istiyor. Ayrıca Rusya'ya burada sizinle birlikte olduğumuzu göstermek istiyorlar."
Kaynak: tukurstan.az
Ona göre bu, Zengezur koridorunun özel tavizlerle açılması olayı olacak:
"Kaliningrad modeli, yolcu ve mal taşımacılığında imtiyazların uygulandığı, belirli mal kategorilerinden herhangi bir vergi alınmadığı bir modeldir. Mesela bu model hayata geçtikten sonra Nahçıvan halkına günlük ihtiyaçlar gönderilecekse gümrüksüz bırakılacak. Yolcu taşımacılığına gelince, ulaşım Azerbaycan'dan Azerbaycan'a olacağından Nahçıvan'a gitmek veya gelmek isteyen vatandaşlardan vize gerekmeyecek. Bu durumda yalnızca koşullu kontrol gerçekleştirilir.
Koridorun Kaliningrad modeline göre açılması Azerbaycan'ın talebidir. Talebimizin gerçekleşmesi halinde Azerbaycan ile Ermenistan arasında başka yönlerden de iletişim açılacak. Bu Ermenistan'a kazanç getirecek, transit fırsatları yaratılacak ve artırılacak. Bu durumda Ermenistan ile Türkiye arasında ilişkiler kurulacaktır. Bu arada Ermenistan bu hatlar üzerinden Orta Asya'ya ve Rusya'ya doğrudan erişim sağlayabiliyor. Eğer bu talebini yerine getirmezse Ermenistan için her şey olduğu gibi kalacaktır."
İlgar Valizade, Ermenistan'ın "Barış Kavşağı" projesini hayata geçirmek istiyorsa Zengezur koridorunun statüsüne ilişkin şartımızı yerine getirmesi gerektiğine inanıyor:
"O istemezse kimse onu zorlayamaz. İran konusunda bir alternatifimiz var ve eğer Ermenistan'ın çelişkili adımları karşısında bu projeden vazgeçersek hiç şansı kalmayacak. Yani duruma göre koşullar değişebilir. Aslında Ermenistan'ı biraz çekici kılan da Zengezur Koridoru projesi, şimdi ona yakın durmazsa bu fırsatı da kaybedecek. Erivan olası gelişmelerin önüne geçmek istiyorsa baştan önlem alması gerekiyor. Tarih, gecikmiş bir tepkinin gidişatı asla geciktirenin lehine çevirmediğini gösteriyor.
Eğer Ermenistan bu süreçten geçtikten sonra yanıt verirse oyun dışı kalabilir. Örneğin Ermenistan, bu gibi sebeplerden dolayı bölgede hayata geçirilen Bakü-Tiflis-Kars demiryolu ve Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının dışında bırakılmıştır. Artık Azerbaycan'dan Avrupa'ya giden elektrik kabloları Gürcistan üzerinden geçecek, daha sonra Ermenistan üzerinden geçmesi mümkün olacak mı? HAYIR! Bu durum Avrupa'ya açılacak "Yeşil Enerji Koridoru" için de geçerli. Eğer Ermenistan bu kez oyunun dışında kalmak istemiyorsa, istediğimiz statüdeki koridoru açmakta acele etmelidir."
Ermenistan'ın "koridor" tabirini kullanmaktan kaçınmasıyla ilgili siyaset bilimci, bunun olası nedenlerini şöyle anlattı:
"Ermenistan uzun yıllar boyunca Azerbaycan ve Türkiye'ye yalnızca tehdit ve tehlikelerin gelebileceğine kendini inandırdı. Bu nedenle Azerbaycan'ın ana kısmı ile Nahçıvan arasında açılacak koridor, Ermenistan'da bir "işgal girişimi" olarak değerlendiriliyor. Ermeniler hayallerinden korkuyorlar. Öte yandan Ermenistan'da şu ana kadar büyük ölçekli bir transit projesi hayata geçirilmedi. Yani bu tür projelerin ne şekilde uygulandığından, ne gibi avantajlara sahip olduğundan haberdar değiller."
Ermenistan ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Kuzey-Güney koridorunun Gacaran-Sisyan yolunun (Zangezur bölgesi) inşası için 236 milyon euroluk kredi anlaşması imzaladı. Peki bu hangi proje?
İlgar Valizade, bunun Zengezur koridoruyla ilgili olmadığını söyledi:
"Bu tamamen farklı bir proje. Ermenistan, Basra Körfezi ile Karadeniz'i birbirine bağlayan bir proje önerdi. İran'ın Çabahar'ında başlıyor ve Gürcistan'ın Batum limanlarında bitiyor. Gajaran-Sisyan yolu da bunun bir parçası olarak kabul ediliyor. Bu projeye Hindistan, İran, Ermenistan, Gürcistan ve Bulgaristan şartlı olarak katılmaktadır. Avrupa Birliği, Ermenistan üzerinden Hindistan ve diğer Asya pazarlarına ulaşmak istiyor. Bu karmaşık bir konu, zorlu arazi koşulları buna engel oluyor. Ayrıca malların karayoluyla taşınmasını da içerir. Ermenistan yollarının yük taşıma kapasitesi düşüktür. Karayolu taşımacılığı oldukça pahalıdır. Bu kargodan sonra en pahalı kargodur. Benzin, akaryakıt ve motorin kullanıldığı için bunlar da pahalı kaynaklardır. Bu tür taşımalar büyük şirketler ve devletler için kabul edilebilir değildir. Çünkü karayoluyla daha az ve tek kategorideki yükleri taşıyabiliyorlar.
Daha büyük gönderiler genellikle gemi ve demiryoluyla taşındığında daha uygun maliyetli olur. Bu nedenle Ermeni rotası pek karlı değil. Büyük ihtimalle Avrupa İmar Bankası bu projeyi siyasi saiklerle hayata geçirmek istiyor. Ayrıca Rusya'ya burada sizinle birlikte olduğumuzu göstermek istiyorlar."
Kaynak: tukurstan.az
FACEBOOK YORUMLAR