Azerbaycan'ın askeri müttefiki Türkiye, Karabağ'da uzun süre kalma umutlarının saçma olduğunu Rusya'ya açık metinle anlatmaya çalışıyor... ABD ve Batı, NATO'nun Güney Kafkasya'da ancak Türkiye üzerinden konuşlandırılabileceğini anlıyor, çünkü resmi Ankara'nın bölgenin bağlantısız lideri Azerbaycan ile stratejik askeri ittifakı yeri doldurulamaz bir jeopolitik faktördür.
Güney Kafkasya'daki jeopolitik durum, Rusya'nın çıkarlarına ezici bir darbe indirebilecek yönler almaya başladı. Her halükarda, zamanla Kremlin, bölgedeki alışılmış hegemonik konumlarından daha da uzaklaşıyor. Ve bu devam ederse, Rusya yakında bölgeden tamamen çekilmeyi düşünmek zorunda kalacak.Rusya'nın Güney Kafkasya'daki konumunu baltalayan ana faktörün, Azerbaycan ordusunun Ermenistan'a karşı kazandığı tarihi askeri zafer olduğunu da belirtmek gerekir. Çünkü o askeri zafer, Güney Kafkasya'daki jeopolitik durumu ciddi şekilde değiştirdi. Bölgede yeni jeopolitik koşulların oluşmasına zemin hazırladı. Ve şimdi Kremlin, Güney Kafkasya'ya komşu bir ülke haline gelmek üzere.
Gerçek şu ki, İkinci Karabağ savaşından sonra Azerbaycan bölgenin önde gelen devleti haline geldi. Şimdi resmi Bakü, Güney Kafkasya'da yaşanan askeri-politik süreçlerin yönünü tek başına belirleme hakkını yoğunlaştırdı. Ve bu yeni durum Kremlin'i ciddi şekilde endişelendirmekle kalmıyor, aynı zamanda rahatsız ediyor.
Ancak Kremlin şu anda Azerbaycan'a karşı herhangi bir radikal karşı önlem alma yeteneğinden yoksun görünüyor. Birincisi, resmi Bakü, Azerbaycan ordusunu yeniden inşa ederek güçlü bir jeopolitik güç merkezi yaratmayı başardı. Öte yandan Azerbaycan'ın Batılı siyasi çevrelerle hızlı yakınlaşması da Rusya'nın alışık olduğu jeopolitik faktörleri dengeliyor, hatta bazı durumlarda tamamen bloke ediyor.
Gerçek şu ki, Azerbaycan Avrupa Birliği'nin güvenilir bir enerji güvenliği ortağı ilan edildi. Bu nedenle Azerbaycan'ın ulusal güvenliği Batılı siyasi çevreler için büyük önem taşımaktadır. Azerbaycan'ın mali ve ekonomik gücünün artması, Kremlin'in Bakü üzerindeki resmi baskı mekanizmalarını etkisiz hale getiriyor.
Son olarak Azerbaycan Rusya için de büyük önem taşımaktadır. Resmi Bakü ile stratejik ortaklık, Kremlin'in mevcut durumunda vazgeçilmez bir hedef haline geldi. Azerbaycan ile ilişkilerin bozulması Rusya'yı çok ciddi sorunlarla karşı karşıya bırakabilir. Özellikle Kremlin'in Azerbaycan'dan geçen ve Ukrayna'daki savaş nedeniyle kaybedilenlere alternatif olan ulaşım ve iletişim koridorlarına ihtiyacı var. Ve resmi Bakü ile ilişkiler bozulursa, Rusya'nın güney yönündeki tüm "pencereler" kapatılabilir.
Görünüşe göre Azerbaycan, Rusya için jeopolitik koşulları belirleme hakkına zaten sahip. Kremlin yetkilisi, Bakü ile sadece eşitler olarak değil, Azerbaycan'ın ulusal çıkarlarını da dikkate alarak ilişkiler kurmaya mahkumdur. Ve bu bakımdan Kremlin, alışık olduğu bölgesel hegemonyayı umut etmekten çok uzak.
Bütün bunlara ek olarak Türkiye faktörü ön plana çıktı. Türkiye, güçlü bir NATO ülkesi olmanın yanı sıra Azerbaycan'ın askeri müttefikidir. Azerbaycan-Türkiye Birliği şu anda Güney Kafkasya'da hegemonyaya sahip. Ve bu bölgede hiçbir devlet Türk Birliği'nin çıkarlarına aykırı adım atamaz.
Resmi Ankara yakın zamanda Güney Kafkasya politikasını birinci öncelik haline getirdi. Türkiye zaten bu bölgeye Azerbaycan üzerinden girmiş durumda ve resmi Bakü ile ortaklaşa jeopolitik koşulları belirleme konusunda mutlak iradeye sahip. Şimdi Kremlin için Türkiye faktörü aşılmaz bir jeopolitik gerçeklik. Rusya'nın bu bölgeden çıkarılmasında da Türkiye'nin özel bir rolü olacağına şüphe yok.
Gerçek şu ki, Türkiye'de yapılan seçimlerdeki tarihi zaferin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yeniden Güney Kafkasya'daki belirli stratejik hedeflere odaklanmaya başladı. Türk lider Azerbaycan ziyaretinde Rusya'ya sert mesajlar vererek bu bölgede hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağını açıkça ortaya koydu. Rusya için büyük önem taşıyan Türkiye'nin karşısına Kremlin'in cesaret edip etmeyeceği de hiç inandırıcı değil.
Ukrayna savaşında ciddi şekilde zayıflayan Rusya, "Wagner"in ayaklanmasıyla daha da sarsılmış durumda. Böyle bir durumda Rusya'nın bölgedeki çıkarlarını korumak için Kremlin'in Türkiye ile açık bir çatışmayı göze alma şansı çekici görünmüyor. Yani şimdi Kremlin, Türkiye-Rusya ilişkilerini eski seviyede tutmak istediğini göstermeye çalışıyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yakın zamana kadar keskin ayrılıkların olduğu ABD ve Batı ile yenilenen mutabakat Rusya'yı ciddi anlamda endişelendirmeye başladı. Türk lider, Kremlin'in tepkisine bile aldırış etmeden Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky'yi Ankara'ya davet etti. Bundan sonra, ortak bir İHA üretecek fabrikanın inşası ve "Azak" komutanları ile ilgili anlaşma ile Ukrayna cumhurbaşkanını Kiev'e gönderdi.
Elbette resmi Ankara'nın bu davranışı Kremlin'de ciddi bir memnuniyetsizlik yarattı. Ancak Kremlin, Rusya-Türkiye ilişkilerini geliştirme niyetini beyan etmekten öteye gidemedi. Yani Rusya, Türkiye'ye olan ihtiyacını saklamakta zorlanıyor. Bu nedenle de Türkiye'nin çıkarlarına karşı koyamaz.
NATO zirvesinde yaşananlar Kremlin'de gerçek bir "soğuk duş" etkisi yarattı. Çünkü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsveç'in NATO üyeliği üzerindeki vetosunu iptal etti. Kremlin yetkilisi, Ankara'nın bu süreci olabildiğince uzatacağı yönündeki umudunu yitirdi. Ayrıca Türk lider daha önce Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskiy'e Ukrayna'nın NATO üyeliğini desteklediğini bildirmişti. Ve bu bakımdan, Rusya için en talihsiz aşamanın hızla yaklaştığına artık şüphe yok.
Elbette Türk lider, esnek manevralarıyla ABD'den ve Batı'dan ülkesinin çıkarları doğrultusunda tüm tavizleri almayı başardı. Bu nedenle Batılı siyasi çevreler, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı NATO zirvesinin tek kazananı olarak görüyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın Türk lidere hızla değişen süreçleri görüşmek üzere doğrudan temas kanalı kurma teklifinde bulunması bile resmi Ankara'nın uluslararası alanda belirleyici bir siyasi iradenin sahibi haline geldiğini gösteriyor.
Elbette ABD ve Batı da NATO'nun Güney Kafkasya'da konuşlandırılmasının ancak Türkiye üzerinden mümkün olduğunu dikkate alıyor. Çünkü Türkiye'nin Güney Kafkasya'nın bağımsız lideri Azerbaycan ile stratejik askeri ittifakı, ABD ve Batı için vazgeçilmez bir jeopolitik faktördür. Ve bu önemli unsurun "Rusya'sız Kafkasya" projesinin gerçekleşmesi için azami düzeyde kullanılacağına da şüphe yoktur.
Türkiye'nin Güney Kafkasya'da NATO'yu temsil eden önemli bir jeopolitik güç merkezi haline gelmek üzere olduğu anlaşılmaktadır. Resmi Ankara, Azerbaycan-Türkiye ortak hava sahası projesinin uygulanmaya başladığını resmen ilan etti. Böyle bir ortak stratejik askeri-politik projenin uygulanacağı yerde Rusya dahil hiçbir yabancı ülke olamaz.
Dolayısıyla Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın NATO zirvesinde Rusya'nın 2025'te Azerbaycan'ın Karabağ ekonomik bölgesinden çekileceğini resmen açıklaması tesadüf değil. Türkiye bu açıklamasıyla başta Rusya olmak üzere herkese Güney Kafkasya'nın boş olmadığını hatırlatıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, özellikle Kremlin'in anlaşmaları yerine getireceğine inanıyor ve vurgusu, Rusya'nın "Karabağ'dan çekilmek için şimdi hazırlanmaya başlayın" mesajı.
Bütün bunlar, Azerbaycan'ın askeri müttefiki Türkiye'nin Rusya'ya Karabağ'da uzun süre kalma umutlarının saçma olduğunu açık metinle anlatmaya çalıştığını gösteriyor. Dolayısıyla Kremlin bu konuda alternatif seçenekler aramak yerine Rusya'nın Azerbaycan topraklarından çekilme mecburiyetini kabul etmelidir. Aksi takdirde bundan sonra Türk Birliği ile ve NATO paralelinde bir çatışma kaçınılmaz olabilir.
Elchin KHALIDBEYLI,
Siyaset uzmanı,
"Yeni Musavat" Medya Grubu
FACEBOOK YORUMLAR