TARİHTE BUGÜN 1 Mayıs (Günün Olayı 1 Mayıs İşçi Bayramı) / FAZLI KÖKSAL

Dinle

01 Mayıs 2020 - 22:41

Günün Olayı

1 Mayıs İşçi Bayramı

Chicago'da, Trade-Unions (İşçi Birliği) Kongresi de 1 Mayıs 1886'dan itibaren normal iş gününün 8 saat olarak belirlenmesini kararlaştırdı. 1 Mayıs 1886'da ABD'nin büyük kentlerinde beş binden fazla grev ilan edildi. Polisle grevciler arasında çıkan çatışmalarda bir işçi öldü, çok sayıda işçi yaralandı. 3 gün süren gösteriler sonrasında sendikacılardan dördü idam, dördü ağır hapis cezasına çarptırıldı.

Milletlerarası İşçi Kardeşliği Teşkilatı’nın 1889 Paris Kongresi'nde (II. Enternasyonalin 1. kongresi), işçilerin dayanışmaları amacıyla yılda bir günün ortak bayram ilan edilmesi benimsendi. Amerikalı sendikacıların önerisi üzerine o gün ''1 Mayıs'' olarak belirlendi.

Dünyada 1890’lı yıllara uzanan İşçi Bayramı, tarihi kaynaklara göre, Osmanlı Devleti’nde ilk kez 1911'de kutlandı. Selanik’teki tütün, pamuk ve liman işçileri Türk tarihinde 1 Mayıs’ı ilk kutlayan işçiler oldular. İstanbul’da ise 1 Mayıs ilk kez 1912 yılında kutlandı. 2 Mayıs 1912 tarihli İkdam Gazetesi’nde olay şu cümlelerle duyuruldu: ‘’Amelenin bir kısmı bayramlarını kutlamak için mavi işçi gömlekleri giydikleri ve kırmızı boyun bağı taktıkları gibi, hemen hepsi de kırmızı rozetleri hami idiler. Sosyalist Fırka merkez-i umumisine kırmızı bayrak çekilmişti. Amelenin bindikleri bazı otomobillere de kırmızı bayrak çekmişlerdi.’’

Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşları’nın ardından 1 Mayıs uzun bir aradan sonra ilk kez 1921'de kutlandı. Türkiye Sosyalist Fırkasının (TSF) çağrısı üzerine İstanbul işçileri mayısın birinci pazar günü tatil yaptı. TSF merkezindeki bayramlaşmadan sonra partinin Genel Başkanı Hüseyin Hilmi Bey ve üç delege, sadrazamı ziyaret etti.

Ankara'da da Sovyetler Birliği ile dostluk ilişkileri çerçevesinde, 1 Mayıs 1922'de işçi bayramı kutlandı. 1 Mayıs 1923’te de ilk kez “resmi” olarak işçi bayramı kutlamaları yapıldı. Ancak, 1924 yılında “kitlesel” 1 Mayıs kutlamaları yasaklandı. Ardından 1925 yılında çıkarılan “Takrir-i Sükun” yasasıyla kutlamalar 1935 yılına kadar yasaklandı.

Cumhuriyet'in ilanından sonra 27 Mayıs 1935 tarihli "Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkındaki Kanun" ile 1 Mayıs "Bahar Bayramı" olarak kabul edildi. Büyük ölçekli kutlamaların yaşanmadığı Türkiye’de 1 Mayıs yaklaşık 50 yıl aradan sonra tekrar ısındı. İlk açık 1 Mayıs kutlaması, 1975 yılında İstanbul Tepebaşı'nda bir gazinoda yapıldı. 1976 yılında ise Taksim Meydanı’nda Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyon’u (DİSK),geniş kapsamlı bir kutlama tertip etti.

Kanlı 1 Mayısların da yaşandığı ülkemizde, 1980 ihtilalinden sonra Bahar Bayramı kaldırıldı, dolayısıyla 1 Mayıs iş gününe dönüştü. Nihayet 2009 yılında 1 Mayıs, "Emek ve Dayanışma Günü" adıyla yeniden ulusal tatil günleri arasına girdi… 1 Mayıs yeniden kutlanmaya başlandı

01/05/1707				İngiltere, Galler ve İskoçya, Büyük Britanya olarak birleşti.
01/05/1889				II. Enternasyonal, 1 Mayıs'ın, bütün dünyada işçilerin birlik ve mücadele günü olmasını kararlaştırdı.
01/05/1906				1 Mayıs Türkiye’de işçi ve emekçiler tarafından da kutlanmaya başladı.
01/05/1910				Yazar Eğitimci Nejdet Sançar Doğdu
01/05/1919				Kuşadası ve Selçuk İtalyanlar tarafından işgal edildi- Daha sonra Yunanlılara geçeceki
01/05/1920				Milli Kuvvetler, isyancıları püskürterek Göynük'e girdi.
01/05/1920				Erzurum telgrafçıları "Müdafaa-i Vatan Zahiri İttihad-ı Meslek Telgrafçılar Cemiyeti" Erzurum Şubesini kurdular
01/05/1922				İzmir'deki İngiliz Başkonsolosu Sir H. Lamb'ın Rumbold'a raporu: Küçük Asya Müdafaa-i Milliye komitesinin silahlı direniş hareketi ciddileşmiş ve gerek ordu gerek halk içinde kuvvetlenmiştir
01/05/1935				Aydın Demiryolu Hükümetçe satın alındı
01/05/1945				Alman Nazi Propaganda Bakanı Joseph Goebbels Sovyet Birlikleri Berlin'e girerken karısını ve altı çocuğunu öldürerek intihar etti.
01/05/1948				Hürriyet gazetesi, Sedat Simavi tarafından İstanbul'da kuruldu.
01/05/1956				Jonas Salk'ın geliştirdiği çocuk felci aşısı kullanılmaya başlandı.
01/05/1956				6-7 Eylül olaylarında zarar gören kiliselere 10 milyon lira avans verildi.
01/05/1959				CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, Uşak'ta, sayıları bine yaklaşan kalabalığın saldırısına uğradı. İnönü, atılan taşla yaralandı.
01/05/1964				Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, özel yasayla özerk bir kamu tüzel kişiliğine sahip olarak kuruldu.
01/05/1972				Kuzey Vietnam Birlikleri Quang Tri'yi ele geçirdi. ABD ile savaşta ele geçirdiği bu ilk büyük kent Kuzey Vietnam'ın bütün eyalet üzerinde egemenlik kurmasını sağladı.
01/05/1977				DİSK tarafından Taksim Meydanında düzenlenen yüzbinlerin katıldığı 1 Mayıs mitinginde kalabalığa The Marmara Oteli ateş açıldı. Birkaç kişi kurşun yarasıyla çoğu çıkan panik sırasında ezilerek 37 kişi hayatını kaybetti
01/05/1985				Tokat’ta, Tekel Sigara Fabrikası kuruldu.
01/05/1993				Fransa Başbakanı Pierre Bérégovoy, intihar ederek öldü.
01/05/2003				Bingöl'de meydana gelen 6,4 büyüklüğündeki depremde 176 kişi öldü, 521 kişi de yaralandı.
01/05/2004				Güney Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Malta, Polonya, Slovakya ve Slovenya Avrupa Birliği üyesi oldular.