SELİM İLERİ:Keriman Halis Hanım

Hikmet Feridun Es'in İstanbul yazılarından derlenmiş çok güzel bir kitap var: Kaybolan İstanbul'dan Hâtıralar. Selçuk Karakılıç yayına hazırlamış, Ötüken Yayınları 2010'da yayımlamış. Kaybolan İstanbul'dan Hâtıralar'ı geçen yıl bana değerli Sema Uğurcan armağan etmişti. Çok yararlandığım bir kitap oldu.

Hikmet Feridun çocukluğumun Hayat mecmuasından tanıdığım bir ad. Gazeteci, ama edebiyatla, edebiyat ve sanat çevreleriyle haşır neşir bir gazeteci. Yazı yaşamının epey eskilere uzandığını derleme kitaptaki anılarından ayırt ettim.

Kaybolan İstanbul'dan Hâtıralar'da Keriman Halis Hanım da bir ara beliriyor. Yıl 1932; 31 Temmuz günü Keriman Halis Belçika'daki Dünya Güzellik Yarışması'nda Dünya Güzeli seçilmiş. Hikmet Feridun anlatıyor:

"Atatürk çok sevindi. Keriman ve ailesine 'Ece' soyadını verdi. Şimdiye kadar belki kimse pek farkında değildi, ama Atatürk'ün burada belirtmek istediği bir şey vardı. Keriman artık sadece Türkiye güzellik kraliçesi değildi. Dünya güzeli, dünya güzellik imparatoriçesi idi. Ece daha ziyade imparatoriçe anlamına geliyordu. Bütün Türkiye ayağa kalkmıştı."

O dönemlerde güzellik kraliçesi seçilmenin gerçekten böylesi bir etkileyiş gücü var. Falih Rıfkı'dan Nahid Sırrı'ya, Refik Halid'e bazı yazarlarımızın eserlerinde dönemin güzellik kraliçeleri anılır. Muazzez Tahsin Berkand'ın bir romanında baş kişi eski güzellik kraliçesidir.

Es'ten öğrendiğimize göre Keriman Halis Ece'nin ailesinde sanatçılar varmış. Amcası Muhlis Bey, ünlü besteci Muhlis Sabahattin. Muhlis Sabahattin'in genç yaşta ölen kızı Melek film yıldızı. Melek Hanım aktör ve seslendirme sanatçısı Ferdi Tayfur'la evlenmiş. Ferdi Tayfur'un kızkardeşi Adalet Cimcoz. Keriman Halis'in halasıysa güfteci, besteci, içli şarkılara imza atmış Neveser Kökteş.

Keriman Halis Hanım'ı ziyaret ettiğim gün bunları bilmiyordum. Oysa, ne kadar konuşmak isterdim Neveser Kökteş'i. Birçok eserinin yakılmasını vasiyet etmiş Neveser Kökteş. Bir trajedi kahramanı gibi yalnız ölüyor...

Keriman Halis'i İstanbul'daki yarışmada, "elinden tutarak" Peyami Safa sahneye çıkarmış ve halka takdim etmiş. O zamanın seçici kurulları yazarlardan, şairlerden, ressamlardan oluşuyor.

Keriman Halis bana bu sebepten dolayı Halid Ziya Uşaklıgil'le tanışmasını anlatmıştı. Halid Ziya'nın eserleri arasında Bir Yazın Tarihi'ni unutamadığını söylemişti. (Yakın dönemin, 1970'lerin, 1980'lerin kraliçeleri, vakit bulamadıkları için pek kitap okuyamadıklarını, boş vakitlerinde dinlenmek için yün ördüklerini söylemişlerdi.)

Hikmet Feridun Es, Peyami Safa'yla birlikte Dünya Güzeli Keriman Halis'in evine gitmiş. Gazeteci Âbidin Daver bu görüşme için randevu almış. Daver, Halis Bey'in yakın arkadaşı.

"Fındıklı ile Salıpazarı arasındaki bir apartmanda" oturan Halis ailesinin evi o gün epey kalabalıkmış. Dahası, yabancı gazeteciler varmış. Öyle anlaşılıyor ki, Keriman Halis Ece'nin kraliçeliği dünya basınında da büyük ilgi devşirmiş.

Bu sükse Türkiye'de uzun süre varlığını korumuştur. 1960'larda bile Keriman Halis'in 'tek' dünya güzelimiz olduğu arada bir anılırdı.

Yaklaşık yirmi yıl sonra tanıdığım Keriman Halis Hanım çok zarif bir insandı. Güzellikten anladığı bambaşka şeylerdi. Fizik güzelliğin Hitler Almanyası'nda hangi kılıklara girdiğini gerçekten biliyordu. Türkiye'deki büyük ününü kişisel çıkarı için kullanmaktan uzak durmuş, tam tersine, yurdu için bir şeyler yapmak istemişti. Sonra sade bir hayatı seçmiş