İnönü dönemi tarih kitapları

Ömer Aymalı-Dünya Bülteni / Tarih Dosyası    

1930’lu yıllarda Türkiye’de tarih araştırmalarında önemli bir paradigma değişikliği yaşandı. Avrupalıların, ‘Türklerin dünya medeniyetine katkıları yoktur ve sarı ırktandır’ iddialarına karşı Türk tarihi ile ilgili çalışmalara hız verildi. Türk tarihini temel alarak ulusal  bir tarih oluşturma amacısını taşıyan bu çalışmalarla bizzat Atatürk ilgilenmekteydi. Bu noktada en önemli adımlardan biri Türk Tarihi Tetkik Cemiyetinin kurulması oldu.  Atatürk’ün Türk Tarih Kurumundan üç isteği vardı. Birincisi, Türk ve Dünya tarihini eski, yanlış, ideolojik yaklaşımlardan kurtarmak. İkincisi, dünya medeniyetine Türk medeniyetinin yapmış olduğu katkıları ortaya çıkarmak. Üçüncüsü ise, Türk tarihini ilmî metotlarla modern, orijinal bir tarih haline getirmekti.

Temel taşları bu şekilde belirlenen araştırmaların özü ise Türk Tarih Tezinin ispatını sağlamaktı. Yapılacak çalışmalarda şu konuların cevapları bulunmaya çalışılacaktı: 1.Türkler, brakisefal ve beyaz ırktandır. Beyaz  ırkın anayurdu ise Orta Asya’dır. Orta Asya medeniyetin beşiğidir. Medeniyet ilk olarak Orta Asya’da ortaya çıkmış ve dünyayı etkilemiştir. “Büyük Devletler kuran ecdadımız büyük ve şumüllü medeniyetlere de sahip olmuştur. Bunu aramak, tetkik etmek, Türklüğe ve cihana bildirmek bizler için bir borçtur.” 2. Türkiye’nin en eski halkı kimlerdir ? Burada ilk medeniyet kimler tarafından kurulmuştur? 3. Türklerin İslâm Tarihi ve Medeniyetine katkıları nelerdir ? 4. Osmanlı Devleti’nin kuruluşu ile ilgili iddialar araştırılıp, hakikat ortaya çıkarılmalıdır.

Atatürk döneminde tarih alanında yapılan çalışmalar bu çerçevede yoğunlaştı. Çalışmalar Tarih Kongrelerinde ele alındı, tartışıldı. İnönü dönemine gelindiğinde ise Tarih öğretiminde ve araştırmalarında yeni bir yaklaşım kendini gösterdi. Türklerin Orta Asya ile bağı olduğu tezine ilave olarak Türklerin Avrupa ile de kan bağı olduğu iddiası öne çıkmaya başladı. Türklerin Yunanlılarla akraba oldukları hatta Yunanlıların kökeninin Türklerden geldiği dile getirilecek ve bu konuda akademik olarak çalışmalar yapılacaktı.

Bu yöndeki çalışmalara gerekçe olarak ise şu görüşler öne sürülmekteydi: Ülkenin kalkınması için temel hedef Batılılaşmadır. Bunun içinde Batı kültür kaynaklarına inmek lazımdır. Bu da ancak yüksek Batı kültürünün alınması ile mümkündür. Bunun için de Batı kültürünün asli unsurları Yunan ve Latin kültürlerinin tanınması ve benimsenmesi gereklidir.

Hümanist anlayışın kültür politikalarına hakim olduğu İnönü döneminde tarih kitaplarının müfredatları da değiştirildi. Atatürk döneminde yoğunluklu olarak Türk tarihi ağırlıklı tarih kitaplarının yerini İnönü döneminde Avrupa tarihi ağırlıklı ders kitapları aldı. Örneğin 1947 yılında yazılmış olan lise Tarih 1 kitabında ağırlıklı olarak Avrupa tarihi okutulmaktaydı. Kitabın içeriğinde bakıldığında %40 Yunan tarihi, %40 Roma tarihi, %8 Eski Anadolu tarihi ve %8 oranında da diğer konulardan bahsedilirken, Türk tarihinin  kitap içerisindeki oranı ise sadece %4tü.

Genel olarak tarih kitapları incelendiğindeyse liselerde okutulan tarih bilgisinden sadece %41’i Türk Tarihi hakkındaydı. Bir bakıma dünya tarihi okutularak maddi ve manevi değerleriyle Türk insanı yetiştirme yerine, hümanist  dünya vatandaşı yetiştirilmesine gayret sarf edilmişti. Üniversitelerde durum farklı değildi. Tarih eğitiminde Latin ve Yunan tarihi ağırlıklı olarak okutulurken yabancı dil olarak Latince ve Yunanca öğretimine özel önem verildi.

Hem ortaöğretim müfredatında hem de üniversitelerde hümanist tarih anlayışının ön plana çıkması ve önceki döneme göre tarih araştırmalarının ters bir yönde ilerlemesi Fuat Köprülü,Halil İnalcık gibi tarihçiler tarafından tepkiyle karşılanmıştı. Dil Tarih Coğrafya Fakültesinde tarih bölümü eski çağlar, orta çağlar ve yeni çağlar şeklinde ayrılırken Halil İnalcık’ın Osmanlı Tarihi Kürsüsü kurma teklifi ise reddedilecekti

 Kaynaklar:

Bayram Kodaman; Cumhuriyet Dönemi Tarih anlayışları ve Tarih Eğitimi

Kadir Şeker; İnönü Dönemi Kültür Hayatı

yazının devamı:http://www.dunyabulteni.net/tarih-dosyasi/286465/inonu-donemi-tarih-kitaplari