İngiltere'den Anadolu mirasını geri istedik

Türkiye, British Müzesi’nin hırsızlık skandalları ile gündeme gelmesinin ardından İngiltere’den bütün müzelerindeki Anadolu’ya ait eserlerin iadesini istedi. Rezaletin ardından eserlerini geri isteyen Yunanistan, Nijerya, Çin, Hindistan, Gana, Nijerya gibi ülkelere ‘burada daha iyi korunuyor’ cevabı veren İngiltere’nin, Anadolu’dan çalınan eserlerle bir cazibe merkezine dönüşen British ve Victoria ve Albert müzelerindeki eserlerimizin iadesine dair Kültür Bakanlığına vereceği cevap merak konusu.

SALİHA SULTAN

British Müzesi’nin bir süredir değerli bazı parçaların çalındığı iddiaları gündeme gelmesinin ardından Türkiye de harekete geçti, İngiltere müzelerindeki Anadolu’ya ait eserlerin iadesini istedi. Müzede patlak veren skandalın ardından eserlerini geri isteyen Yunanistan, Nijerya, Çin, Hindistan, Gana, Nijerya gibi ülkeler arasına Türkiye’de katıldı. Anadolu Ajansı’nın duyurduğu habere göre Kültür ve Turizm Bakanlığı British Müze’sindeki Anadolu eserlerinin Türkiye’ye iadesini talep etti. Bakanlığın Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı Zeynep Boz, Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla müzeye mektup yolladı.

Mektupta, çalıntı haberlerinin ardından müzedeki Anadolu eserlerinin durumu hakkında bilgi talep edilirken, bunların Türkiye’ye iadesi istendi. İngiltere’nin British ve Victoria ve Albert gibi dünyaca ünlü müzelerinde antik Anadolu medeniyetleri ve Osmanlı’ya ait çok sayıda eser bulunuyor.

British Museum, 16 Ağustos’ta depolarda tutulan birçok eserin çalındığı, kaybolduğu ve zarar gördüğü haberiyle gündeme geldi. Bu dönemde müze yönetimi tarafından sorumluların adı ve kaybolan eserlerin sayısı açıklanmazken, dış basında yer alan haberlere göre kayıp, çalıntı ve zarar gören eser sayısının yaklaşık 2 bin olduğu ortaya çıktı. Akdeniz kültürleri, Helenistik dönem heykelleri ve eserleri alanında 30 yıldır müzede çalışan ve eserleri çaldığı ileri sürülen küratör Peter Higgs’in skandalın patlak vermesinin ardından temmuzda işten çıkarıldığı, çalınma olaylarının ise bir başka çalışan tarafından bir yıl önce ihbar edildiği halde yönetim tarafından duruma müdahale edilmediği ortaya çıkmıştı.

Higgs’in milyonlarca dolarlık eserleri bir internet sitesinde yok pahasına sattığının ortaya çıkmasının ardından İngiliz medyasına konuşan yabancı uzmanlar, müzenin ‘utanç verici bir durum’ olduğu için bu konuyla ilgilenmediğini belirtirken, olayın ortaya çıkışının 9’uncu gününde Müze Müdürü Hartwig Fischer istifa etti. Fischer, iddiaların 2021’de önlerine geldiğini ancak o zaman ciddiyetle konuya eğilmediklerini itiraf etti.

İKİ SALON MUĞLA’DAN ÇALINAN ESERLERİMİZLE DOLU

British Müzesi’nin en dikkat çekici bölümünü Türkiye’nin antik şehirlerinden kaçırılan eserlerin sergilendiği 15 ile 23 numaralı salonlar arasındaki galeriler oluşturuyor. Bu salonlarda çoğunlukla Muğla’dan getirilen eserler bulunurken, Yunanistan ve Türkiye’nin farklı kentlerinden eserler de görülebiliyor. Antik dünyanın 7 harikasından biri sayılan ‘Halikarnas Mozolesi’ kalıntıları, 21 numaralı salonda sergileniyor. Burada, Kral Mausolos, eşi Artemisia ile dev at ve aslan heykellerinin yanı sıra savaş sahneleri kabartmaları ve büstler de yer alıyor. Mozole, ‘Nereidler Anıtı’ galerisine bağlanıyor. Anıtın tamamen birleştirilerek tekrar inşa edildiği galeride bugün Muğla’daki Ksanthos Antik Kenti’nden getirilen diğer eserler de sergileniyor. Müze ziyaretçilerini, ana giriş kapısının içinde 2 aslan heykeli karşılıyor.

Halikarnas Mozolesi kazısından çıkarılan iki aslanı geçip müzenin merkezindeki 2. Elizabeth Büyük Salonu’na ulaşan ziyaretçiler, yaklaşık 2 metreye 3 metre büyüklüğündeki, Muğla Knidos’tan kaçırılan Knidos Aslanı’nı görebiliyor. Knidos’tan kaçırılarak İngiltere’ye getirilen bir diğer heykel ise çiftçilerin bereket tanrısı Demeter heykeli. Müzenin İslam eserleri bölümünde de İslam dünyasından eserler yer alıyor. Çoğunlukla üst düzey isimlerinin bağışladığı eserlerin o kişilerin eline nasıl geçtiğine ilişkin bilgi yer almazken, Edward Beghian adlı ‘bağışçının’ sattığı eserler arasında Sultan 3. Selim’in kılıcı da var.

Osmanlı eserlerinin sergilendiği ‘İslam Dünyası’ salonunda, İstanbul’daki Mimar Sinan eseri Çinili Hamamı’nın çinileri bulunuyor. British Museum’da ayrıca Gümüşhane’de bulunan bronz Afrodit heykelinin başı, Hatay’da bulunan ve varlığından o zamana kadar haberdar olunmayan Kral İdrimi heykeli ile Türkiye’de bulunmuş çok sayıda irili ufaklı birçok tarihi eser mevcut.

HALA BİZ DAHA İYİ KORUYORUZ DİYORLAR

Türkiye dışında Çin de British Museum’daki Shang, Zhou, Wei ve Jin gibi hanedanlara ait yaklaşık 23 bin eseri resmi yazıyla talep etti. Çin’in talep mektubunda, “British Museum koleksiyonunda bulunan yaklaşık 8 milyon eser, İngiltere dışından geliyor ve büyük çoğunluğu uygunsuz yollardan hatta ahlaksız yollarla elde edilmiş durumda” ifadeleri yer aldı. İngiltere ise talepler karşısında, eserlerin Londra’da daha iyi korunduğunu, zamanında resmi izinlerle getirildiğini ve söz konusu ülkelerin tanıtımına katkı sağladıklarını iddia ederek istekleri geri çeviriyor. British Museum bugün hem İngiltere hem de dünyanın en önemli arkeoloji, kültür ve sanat müzesi olarak biliniyor. Yıllık ortalama 6 milyon ziyaretçi ağırlayan müzedeki eserlerin büyük çoğunluğunu ise dünyanın farklı yerlerinden getirilen önemli tarihi eserler oluşturuyor.
İlk yayın yeri: https://www.karar.com/kultur-sanat-haberleri/ingiltereden-anadolu-mirasini-geri-istedik-1784086