'GAZİ VE İNKILÂP' KİTABI YAYINLANDI

Doç.Dr. Nejdet Bilgi tarafından yayına hazırlanan 'Gazi ve İnkılap' kitabı yayınlandı. Kitabın 'Ön Söz' bölümünü yayınlıyoruz.

Dinle

03 Aralık 2023 - 19:57 - Güncelleme: 03 Aralık 2023 - 20:20

ÖN SÖZ

Daha önce Millî Mücadele yıllarına ilişkin hatıralarını yayına hazır- lamış olduğum Mahmut Soydan, Millî Mücadele ve Cumhuriyet’in kuruluş yıllarının ilginç bir simasıdır. İkincil önemli görevlerde bulunan kalem erbapları arasında yer alır. Mustafa Kemal Paşa’nın refakat/emir subaylığı görevinden sonra, TBMM’nin ikinci dönemin- den başlayarak ölene kadar dört dönem milletvekilliği görevinde, 1924 yılında İş Bankası’nın kuruluşunda ve yine ölene kadar aynı kurumun yönetim kurulu başkanlığında bulunmuştur. Fakat kamuoyu Mahmut Soydan’ı bu görevlerinden daha çok gazeteciliği ve başyazarlığıyla bilmektedir.

Genç subaylık yıllarında başladığı kalem tecrübelerine bir süre ara verdiği anlaşılan Soydan’ın aktif gazeteciliği 1924 yılında başyazarı olduğu Hâkimiyet-i Milliye’yle başlamaktadır. Hâkimiyet-i Milliye, Mustafa Kemal Paşa’nın isteğiyle 1920 yılında Ankara’da yayın ha- yatına başlayan bir gazeteydi. Millî Mücadele hareketinin sözcüsü olan gazeteyi, Atatürk’e yakınlığıyla bilinen kişiler çıkarmaktaydı. Atatürk’ün de imzasız yazılarının bulunduğu gazetenin başyazarlığına başlayan Mahmut Soydan, 1926 yılında İstanbul’da Milliyet gazetesini kurmuştur. Sahibi ve başyazarı olduğu gazete, yeni rejimin İstanbul’daki sesi olmuştu. Soydan aynı zamanda Hâkimiyet-i Milliye başyazarlığını da sürdürmüştür.

Mustafa Kemal Paşa’ya ve çevresine yakınlığı dolayısıyla, Mahmut Soydan’ın gerek yorum yazılarını gerekse haberlerini, daima yönetimin sesi olarak değerlendirmek mümkündür. Nitekim, 1929-1930 yıllarında yazı dizisi olarak yayımlanan Gazi ve İnkılâp, Cumhuriyet’in kurucusu Atatürk’ün, girişeceği reformların ilk dillendirildiği konuşmalara dayanmaktadır ve bu konuşmaların, 1929’da Mahmut Soydan yorumuyla sunuluşudur. Soydan, Atatürk’ün izniyle yayımladığı bu metinleri, aynen aktarmamış, kendi gözlem ve yorumlarını, kimi zaman da eleştiri ve cevaplarını da bu metinlere ilave etmiştir.

Bu yazı dizisinin kitaplaştırılması fikri ve teşebbüsü, kıymetli ağabeyim Prof. Dr. Ali Birinci Bey’e aittir. Kendisine teşekkür borçluyum. Bundan yaklaşık on yıl kadar önce yazı dizisinin gazeteden çektirdiği fotokopilerini bana vermiş ve hazırlamamı istemişti. Ben de hem fotokopilerin bazı silik kısımlarının eksikliğini gidermek hem de yazı dizisinin tanıtım kısımlarını incelemek için, İzmir Millî Kütüphane’deki Milliyet koleksiyonunu kullandım. Metnin ta- mamını bilgisayara aktardıktan sonra, yazı dizisine dayanak olan Atatürk’ün seyahat konuşmalarını inceledim. Metinleri “Gazi ve İnkılâp”la karşılaştırdığımda, yazı dizisinin Atatürk’ün seyahat yazılarının aktarılması amacıyla değil, inkılâplarının hareket noktasını göstermek amacıyla yayımlandığı kanaatine vardım. Ve kitap olarak yayımlanmasının faydalı olacağını düşündüm.

Kitabı yayına hazırlarken Mahmut Soydan’ın daha önce anılarıyla birlikte yayımlanan biyografisini de geliştirmeye çalıştım. Kitap yayın aşamasında iken Mahmut Soydan’ın kızının torunu Zeynep Baraz Kalaycı’nın arşivinde yer alan mektup ve fotoğraflara ulaştım. Daha önce kamuoyuna yansımamış mektup ve fotoğrafları kullan- ma izinlerinden dolayı kendilerine teşekkür borçluyum. Ayrıca Gazi ve İnkılâp metninin tefrika hâlinde yayımlanmasının yankıları üze- rinde de durmaya çalıştım.

Gazi ve İnkılâp, çok metodik inşa edilmiş bir metin olmamakla beraber, dönemin gündemine uygun yönlerinin başlıklarla öne çıkarılması, gazetecilik ifade biçimine uygun düşmektedir. 1929 sonlarına kadar gerçekleştirilmiş olan reformların, Atatürk’ün 1923 başlarında Eskişehir, İzmit ve Bursa’da gazeteciler ve halkla yaptığı dört ayrı sohbetin metinlerinde, açık veya örtük bir dille anlatıldığına vurgu yapılmaktadır. Konu bazen reformların kapsamından çıkarak, 1920 yılı Meclis tartışmalarına kadar inmektedir. Ama bu da Atatürk’ün öngörü ve iradesinin, ifade ve gerçekleşme sürecinin örneği olarak gösterilmiş gibi durmaktadır.

Cumhuriyet reformları ve Atatürk, şüphesiz birçok araştırmaya konu olmuştur ve olmaya devam etmektedir. Bu araştırmalarda bazen ayrıntılar bile, önemli yorumlara ve sonuçlara katkı sunmaktadır. Mahmut Soydan’ın gözlem ve yorumlarıyla sunduğu bu sohbet metinlerini de bu gözle değerlendirmek gerekir. Son olarak, yazı dizisini kitaplaştırırken, adını aynen korumayı tercih ettim. Kitabın adında veya alt başlığında yazarın adının ve yazı dizisi olduğunun vurgulanmasına ilişkin önerilerde bulunan meslektaşlarıma teşekkür ederim.

Kitabın yayın aşamasında yaptığım düzeltmelerin çoğunu, metni titizlikle inceleyen meslektaşlarıma ve tashihçime borçlu olduğumu belirtmek isterim. Ayrıca, Gazi ve İnkılâp’ın Ötüken Neşriyat yayınları arasında yer almasını sağlayan Gürol Pehlivan, Göktürk Ömer Çakır ve editörlüğünü yapan Oğuzhan Murat Öztürk Beylere de müteşekkirim.

Temmuz 2023, Manisa

Kitabın Künyesi: Yayına Hazırlayan: Nejdet Bilgi
Sayfa Sayısı:240
Basım Yeri:İstanbul
Baskı:1
Basım Tarihi: Kasım 2023
Dili: Türkçe