Eski Yugoslavya Türklerinin Masalcı Dedesi Necati Zekeriya
10 Ağustos 2023 - 18:01
Eski Yugoslavya Türklerinin Masalcı Dedesi Necati Zekeriya
Yazan: Taner KOTLE
Necati Zekeriya 11 Kasım 1928 yılında Üsküp’te (K.Makedonya )doğdu. Doğduğu şehirde mahalle mektebine ilk eğitimini eski Türkçe olarak almaya başladı. Krallık Yugoslavyası mecburi eğitim yasasını yürürlüğe getirince eğitimine devlet okulunda Sırpça olarak devam eder.
II.Dünya savaşının patlak vermesiyle Zekeriya ailesiyle birlikte yaşamını Üsküp’ten ayrılıp daha güvenli olan dağ çevre köylerinde geçirir. Savaşın sona ermesinden sonra ailesiyle birlikte Üsküp’e dönerler. Yeni Yugoslavya’nın oluşmasından sonra 1947/51 yılalrında Makedonya/Kosova’da yaşayan Türklere kendi dillerinde eğitim hakkı tanınır. Bu haklar neticesinde Necati Zekeriya Öğretmen Kurslarını kaydını yapar ve oradan mezun olur. Mezun olduktan sonra daha 19 yaşındayken öğretmenlik mesleğine ’’İrfan’’ ilkokulunda ders vermeye başlar. 21 yaşında mecburi olarak mesleğinden ayrılır ve Yugoslav Halk Ordusuna vatani görevini tamamlamak için askere gider. Petrinya’da (Hırvatistan) bir bucuk yıl askeriğini tamamlandıktan sonra Üsküp (K.Makedonya)’ya döner. O dönemde daha yeni çıkmaya başlayan Pşoner çocuk dergisinin yayın yönetmeni olarak görev yapmaya başlar.
Necati Zekeriya Türkçe olarak kaleme aldığı Şiirler adlı,ilk şiir kitabını Temmuz 1950 yılında Novo Poklenje Yayınevi tarafından 5000 adet basılarak Üsküp’te okuyucusuyla buluşur.
Bundan sonra Çağdaş Yugoslavya Türk Edebiyatına kendi kaleminden Türkçe eserler kazandırmaya devam eder. Eserleri;"Okul Çan" Detska Radost" Çocuk Yayınevi, Üsküp 1952), "Silahşor Tavşan" ("Detska Radost" Çocuk Yayınevi, Üsküp 1953), "Nerde Olsam" ("Koço Raçin" Kitap Yaynevi, Üsküp 1953), "Gelincik" ("Koço Raçin" Kitap Yayınevi, Üsküp 1954), "Kırmızı Küpeler" ("Detska Radost" Yayınevi, Üsküp 1958), "Ninniler" ("Kultura" Yayınları, Üsküp 1964), "Sevgi" ("Koço Raçin" Yayınevi, Üsküp 1965), "Damlalar" ("Delska Radost" Çocuk Yayınları, Üsküp 1967).
Necati Zekeriya 1969 yılında baş ve sorumlu yazar olarak Birlik Gazetesine (Üsküp/K.Makedonya ) atanır. Haftalık gazette olan Birlik onun döneminde haftada üç kez çıkmaya başlar. (Yugoslav) Türk asıllı yazarlar kendi kaleme aldıkları kitapları 1947-1969 yılları arasında farklı Türk olmayan yayın şirketlerinde basmak zorunda olduklarından. Necati Zekeriya’da bu eksikliği Birlik Gazetesi şirketince Birlik Yayınlarını kurarak tamamlar.
Bu çerçevede Kosova/Makedonya Türk yazarlarınca kaleme alınan kitaplar Birlik Yayınevi-Üsküp’te basılmaya başlanır. Bu yapılanlar o zamanki rejimin pek hoşuna gitmez ve Birlik Gazetesi-Yayınları görevinden alınarak 1975’te ’’Tan’’ Gazetesi-Yayınlarına Priştine’ye (Kosova) atanır. Sürgün misali bu cezalandırma yinede Necati Zekeriya’yı durdurmaz kaldığı yerden edebiyata Kosova/Makedonya Türk Edebiyatına eserler kazandırmaya devam eder; Eserleri ; "Yeşil Ncrde" ("Kultura" Yayınevi, Üsküp 1975, Türkçe-Makedonca olarak), "Lorka Soyutlaması" ("Tan" Yayınları, Priştine 1977) "Bizim Sokağın Romeo ve Jülieti" ("Tan" Yayınlan, Priştine 1978), "Eskiler Alırım Yeniler Satarım" ("Tan" Yayınları, Priştine 1981),
"Ağaçlar Dile Gelse" ("Tan" Yayınları, Priştine 1985), "Harfler Ne Yer ("Birlik" Yayınları, Üsküp 1988), "Çayhane Şiirleri" ("Tan" Yayınları, Priştine 1989).
Necati Zekeriya sadece Birlik (K.Makedonya) ve Tan (Kosova yayınları dışında) dışında Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Codex, Cem, Tekin, Koza,Kök, Tekin Uçan At, Varlık gibi yayınevlerince kitapları basılmıştır. Bugün bile Necati Zekeriya’nın eserleri kendi doğup büyüdüğü Üsküp’te (K.Makedonya) Yeni Balkan Yayınlarınca basılmaya devam etmektedir. Eski Yugoslavya-Türkiye ilişkilerine edebi yönden dosthane köprülerin kurulmasına vesile olan ve Türk Diline katkılarından dolayı olan Necati Zekeriya’ya 1983 yılında Tınay ödülü verilmiştir. 1950 yılında’da ilk defa Makedonya Türk asıllı yazar olarak Makedonya Devlet Ödülü verilmiştir. Eski Yugoslavya’da çıkan Tomurcuk,Pioner,Kuş daha adını sayamadığımız çocuk dergilerini çıkartmış ve onlarca yazarımızın yetişmiştir.
Kendi Türk Toplumunda saygın kişiliği yer edinmiş değerli yazarlarımızdan olan Necati Zekeriya, diğer Yugoslav Halkları yazarları tarafından sevilen ve saygı duyulan biri olmuştur.
Eski Yugoslav Halklarının Necati Zekeriya hakkındaki düşünceleri;
Dostum olan Necati Zekeriya’nın yapıtlarını seve seve okumak isterdim inanın.
Oskar Doviç (Sırbistan)
Necati Zekeriya kültürümüz ve yazımız için büyük bir zenginliktir.
Mladen Olyaça (Bosna Hersek)
Slovenya’da şimdilik Necati Zekeriya’dan başka bir yazar tanımıyoruz.
Kiril Zlobeç (Slovenya)
Ben şahsen Türk Halkı yapıtlarını, yazın örneklerini zevkle izleyen, sevgi ile okuyan bir yazarım.
Simon Drakul (Makedonya)
Eski Yugoslav Türk Halkı yazınıyla tanışmam Necati Zekeriya sayesindedir.
İbrahim Kayan (Hırvatistan)
Necati Zekeriya genel kültürümüze, genel yazımıza büyük katkı sunmuştur.
Veryem Bırkoviç (Karadağ)
Merhabalar olsun yazınerlerimize …
Olivera Şiyaçki (Voyvodina)
Bir Necati Zekeriya’nız var ki, insan hakkında, yaratıcılığı hakkında kitap yazabilir.
Frenç Feher (Voyvodina Macarı)
Ben ’’Demet’’ adlı yapıtını Necati Zekeriya’nın tanımakla,okumakla yetinemiyorum.
Cakomo Skoti (Yugoslav vatandaşı İtalyan yazarı)
Biz Yugoslav Halkları yazarlarını, sizin Necati Zekeriya’yı tanıyoruz şimdilik.
İliana Ursu (Yugoslav vatandaşı Romen)
O eski Yugoslavya’daki Türklerin Masalcı dedesiydi.
Taner Kotle (Kosova)
Necati Zekeriya öğretmen, şair, yazar, tercüman kişiliğiyle Çağdaş Yugoslavya Türk Edebiyatına büyük katkılar sunmuş kurucu edebiyatçılarımızdan biriydi. Struga Şiir Akşamlarından tutunda farklı nice festivallerde Türklerin sesi olmuştur. Doğal olarak’ta o dönemin ideolojisi çerçevesince yazıp çizmiştir. O eski Yugoslavya’daki Türklerin Masalcı dedesiydi. Belki de şuan hayatta olsaydı farklı ideoloji ve düşüncelerde eserler ortaya çıkartırdı bilemeyiz! Ancak heğ Türkçe okudu, okuttu yazdı! 10 Haziran 1988 yılında Novi Sad (Voyvodina/Sırbisatn) aramızdan ayrıldı. Geriye bizlere emanet ettiği kitapları kaldı. Makedonya Devletince Üsküp Sanatlar körüsünde heykeli dikilecek kadar değerli anılar bırakarak aramızdan ayrıldı. Atatürk’ün babası Ali Rıza efendinin köyü olan Kocacık köyünde onun adını taşıyan Necati Zekeriya ilkokulu kütüphanesine Zekeriyanın ailesi tarafından tüm kitapları bağışlandı.Yapmış olduğu hizmetlerinden dolayı Türk Dünyası Necati Zekeriya’yı kıyamete kadar gönüllerinde yaşatmaya ve anmaya devam edecektir.
Yazan: Taner KOTLE
Necati Zekeriya 11 Kasım 1928 yılında Üsküp’te (K.Makedonya )doğdu. Doğduğu şehirde mahalle mektebine ilk eğitimini eski Türkçe olarak almaya başladı. Krallık Yugoslavyası mecburi eğitim yasasını yürürlüğe getirince eğitimine devlet okulunda Sırpça olarak devam eder.
II.Dünya savaşının patlak vermesiyle Zekeriya ailesiyle birlikte yaşamını Üsküp’ten ayrılıp daha güvenli olan dağ çevre köylerinde geçirir. Savaşın sona ermesinden sonra ailesiyle birlikte Üsküp’e dönerler. Yeni Yugoslavya’nın oluşmasından sonra 1947/51 yılalrında Makedonya/Kosova’da yaşayan Türklere kendi dillerinde eğitim hakkı tanınır. Bu haklar neticesinde Necati Zekeriya Öğretmen Kurslarını kaydını yapar ve oradan mezun olur. Mezun olduktan sonra daha 19 yaşındayken öğretmenlik mesleğine ’’İrfan’’ ilkokulunda ders vermeye başlar. 21 yaşında mecburi olarak mesleğinden ayrılır ve Yugoslav Halk Ordusuna vatani görevini tamamlamak için askere gider. Petrinya’da (Hırvatistan) bir bucuk yıl askeriğini tamamlandıktan sonra Üsküp (K.Makedonya)’ya döner. O dönemde daha yeni çıkmaya başlayan Pşoner çocuk dergisinin yayın yönetmeni olarak görev yapmaya başlar.
Necati Zekeriya Türkçe olarak kaleme aldığı Şiirler adlı,ilk şiir kitabını Temmuz 1950 yılında Novo Poklenje Yayınevi tarafından 5000 adet basılarak Üsküp’te okuyucusuyla buluşur.
Bundan sonra Çağdaş Yugoslavya Türk Edebiyatına kendi kaleminden Türkçe eserler kazandırmaya devam eder. Eserleri;"Okul Çan" Detska Radost" Çocuk Yayınevi, Üsküp 1952), "Silahşor Tavşan" ("Detska Radost" Çocuk Yayınevi, Üsküp 1953), "Nerde Olsam" ("Koço Raçin" Kitap Yaynevi, Üsküp 1953), "Gelincik" ("Koço Raçin" Kitap Yayınevi, Üsküp 1954), "Kırmızı Küpeler" ("Detska Radost" Yayınevi, Üsküp 1958), "Ninniler" ("Kultura" Yayınları, Üsküp 1964), "Sevgi" ("Koço Raçin" Yayınevi, Üsküp 1965), "Damlalar" ("Delska Radost" Çocuk Yayınları, Üsküp 1967).
Necati Zekeriya 1969 yılında baş ve sorumlu yazar olarak Birlik Gazetesine (Üsküp/K.Makedonya ) atanır. Haftalık gazette olan Birlik onun döneminde haftada üç kez çıkmaya başlar. (Yugoslav) Türk asıllı yazarlar kendi kaleme aldıkları kitapları 1947-1969 yılları arasında farklı Türk olmayan yayın şirketlerinde basmak zorunda olduklarından. Necati Zekeriya’da bu eksikliği Birlik Gazetesi şirketince Birlik Yayınlarını kurarak tamamlar.
Bu çerçevede Kosova/Makedonya Türk yazarlarınca kaleme alınan kitaplar Birlik Yayınevi-Üsküp’te basılmaya başlanır. Bu yapılanlar o zamanki rejimin pek hoşuna gitmez ve Birlik Gazetesi-Yayınları görevinden alınarak 1975’te ’’Tan’’ Gazetesi-Yayınlarına Priştine’ye (Kosova) atanır. Sürgün misali bu cezalandırma yinede Necati Zekeriya’yı durdurmaz kaldığı yerden edebiyata Kosova/Makedonya Türk Edebiyatına eserler kazandırmaya devam eder; Eserleri ; "Yeşil Ncrde" ("Kultura" Yayınevi, Üsküp 1975, Türkçe-Makedonca olarak), "Lorka Soyutlaması" ("Tan" Yayınları, Priştine 1977) "Bizim Sokağın Romeo ve Jülieti" ("Tan" Yayınlan, Priştine 1978), "Eskiler Alırım Yeniler Satarım" ("Tan" Yayınları, Priştine 1981),
"Ağaçlar Dile Gelse" ("Tan" Yayınları, Priştine 1985), "Harfler Ne Yer ("Birlik" Yayınları, Üsküp 1988), "Çayhane Şiirleri" ("Tan" Yayınları, Priştine 1989).
Necati Zekeriya sadece Birlik (K.Makedonya) ve Tan (Kosova yayınları dışında) dışında Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Codex, Cem, Tekin, Koza,Kök, Tekin Uçan At, Varlık gibi yayınevlerince kitapları basılmıştır. Bugün bile Necati Zekeriya’nın eserleri kendi doğup büyüdüğü Üsküp’te (K.Makedonya) Yeni Balkan Yayınlarınca basılmaya devam etmektedir. Eski Yugoslavya-Türkiye ilişkilerine edebi yönden dosthane köprülerin kurulmasına vesile olan ve Türk Diline katkılarından dolayı olan Necati Zekeriya’ya 1983 yılında Tınay ödülü verilmiştir. 1950 yılında’da ilk defa Makedonya Türk asıllı yazar olarak Makedonya Devlet Ödülü verilmiştir. Eski Yugoslavya’da çıkan Tomurcuk,Pioner,Kuş daha adını sayamadığımız çocuk dergilerini çıkartmış ve onlarca yazarımızın yetişmiştir.
Kendi Türk Toplumunda saygın kişiliği yer edinmiş değerli yazarlarımızdan olan Necati Zekeriya, diğer Yugoslav Halkları yazarları tarafından sevilen ve saygı duyulan biri olmuştur.
Eski Yugoslav Halklarının Necati Zekeriya hakkındaki düşünceleri;
Dostum olan Necati Zekeriya’nın yapıtlarını seve seve okumak isterdim inanın.
Oskar Doviç (Sırbistan)
Necati Zekeriya kültürümüz ve yazımız için büyük bir zenginliktir.
Mladen Olyaça (Bosna Hersek)
Slovenya’da şimdilik Necati Zekeriya’dan başka bir yazar tanımıyoruz.
Kiril Zlobeç (Slovenya)
Ben şahsen Türk Halkı yapıtlarını, yazın örneklerini zevkle izleyen, sevgi ile okuyan bir yazarım.
Simon Drakul (Makedonya)
Eski Yugoslav Türk Halkı yazınıyla tanışmam Necati Zekeriya sayesindedir.
İbrahim Kayan (Hırvatistan)
Necati Zekeriya genel kültürümüze, genel yazımıza büyük katkı sunmuştur.
Veryem Bırkoviç (Karadağ)
Merhabalar olsun yazınerlerimize …
Olivera Şiyaçki (Voyvodina)
Bir Necati Zekeriya’nız var ki, insan hakkında, yaratıcılığı hakkında kitap yazabilir.
Frenç Feher (Voyvodina Macarı)
Ben ’’Demet’’ adlı yapıtını Necati Zekeriya’nın tanımakla,okumakla yetinemiyorum.
Cakomo Skoti (Yugoslav vatandaşı İtalyan yazarı)
Biz Yugoslav Halkları yazarlarını, sizin Necati Zekeriya’yı tanıyoruz şimdilik.
İliana Ursu (Yugoslav vatandaşı Romen)
O eski Yugoslavya’daki Türklerin Masalcı dedesiydi.
Taner Kotle (Kosova)
Necati Zekeriya öğretmen, şair, yazar, tercüman kişiliğiyle Çağdaş Yugoslavya Türk Edebiyatına büyük katkılar sunmuş kurucu edebiyatçılarımızdan biriydi. Struga Şiir Akşamlarından tutunda farklı nice festivallerde Türklerin sesi olmuştur. Doğal olarak’ta o dönemin ideolojisi çerçevesince yazıp çizmiştir. O eski Yugoslavya’daki Türklerin Masalcı dedesiydi. Belki de şuan hayatta olsaydı farklı ideoloji ve düşüncelerde eserler ortaya çıkartırdı bilemeyiz! Ancak heğ Türkçe okudu, okuttu yazdı! 10 Haziran 1988 yılında Novi Sad (Voyvodina/Sırbisatn) aramızdan ayrıldı. Geriye bizlere emanet ettiği kitapları kaldı. Makedonya Devletince Üsküp Sanatlar körüsünde heykeli dikilecek kadar değerli anılar bırakarak aramızdan ayrıldı. Atatürk’ün babası Ali Rıza efendinin köyü olan Kocacık köyünde onun adını taşıyan Necati Zekeriya ilkokulu kütüphanesine Zekeriyanın ailesi tarafından tüm kitapları bağışlandı.Yapmış olduğu hizmetlerinden dolayı Türk Dünyası Necati Zekeriya’yı kıyamete kadar gönüllerinde yaşatmaya ve anmaya devam edecektir.
FACEBOOK YORUMLAR