EDEBİYAT SOSYOLOJİSİ

Edebiyat sosyolojisi,  kültür sosyolojisinin alt disiplini olarak, edebiyatın sosyal üretimini ve sosyal sonuçlarını inceler. Dikkate değer bir örnek Pierre Bourdieu’nun 1992 Les Règles de L’Art: Genèse et Structure du Champ Littéraire, Susan Emanuel tarafından Sanat Kuralları: Genesis ve Edebiyat Alanının Yapısı (1996) olarak çevrilmiştir.

KLASİK SOSYOLOJİ

Sosyolojinin “kurucu babalarından” hiçbiri ayrıntılı bir edebiyat çalışması yapmadı ancak daha sonra başkaları tarafından edebiyata uygulanan fikirler geliştirdiler. Karl Marx’ın ideoloji teorisi, Pierre Macherey, Terry Eagleton ve Fredric Jameson tarafından edebiyata yöneltilmiştir. Max Weber’in müziğe uyguladığı kültürel rasyonalizasyon olarak modernite teorisi, daha sonra Theodor Adorno ve Jürgen Habermas gibi Frankfurt Okulu yazarları tarafından edebiyat dahil tüm sanatlara uygulandı. Emile durkheim, dışarıdan tanımlanmış sosyal gerçeklerin incelenmesi olarak sosyolojinin sosyoloji görüşü Robert Escarpit tarafından edebiyata yönlendirildi. Bourdieu’nun çalışması açıkça Marx, Weber ve Durkheim’a borçludur.

LUKÁCS VE ROMAN TEORİSİ 

Literatürde sosyolojisindeki önemli bir ilk adımdır tarafından alınmıştır. Georg Lukács’ın sitesindeki Roman The Theory birinci 1916’da Almanca yayınlanmış eseridir. 1920’de kitap biçiminde yeniden yayınlandı ve bu sürüm Frankfurt Okulu’nu güçlü bir şekilde etkiledi. 1962’de yayınlanan ikinci baskı da benzer şekilde Fransız yapısalcılığı üzerinde etkili oldu. Roman Teorisi, klasik epik şiirin, klasik medeniyetin toplumsal bütünleşmesi ile gerçekte önceden verilen bir yaşam bütünlüğüne biçim verirken, modern romanın ‘yaşamın geniş bütünlüğünün olduğu bir çağın destanı’ haline geldiğini savundu. artık doğrudan verilmez’. ^[1]Bu nedenle, yeni biçim, sorunlu bir dünya içindeki sorunlu değerlerin peşinde olan sorunlu kahraman etrafında düzenlenmiştir.

Literatürde sosyolojisine Lukacs’ın ikinci ayırt edici bir katkı sağladı Tarihi Roman Lukács erken 19. yüzyıldan kalma tarihi Romanın merkez başarı gerçekçi temsil etmek olduğunu savundu. İşte 1962 yılında İngiliz çevirisinde ortaya çıktı. Almanca yazılmış ama ilk 1937 yılında Rusça olarak yayınlanan kapitalizm öncesi geçmiş ile kapitalist şimdiki zaman arasındaki farklar. Bu bireysel bir yetenek meselesi değil, kolektif tarihsel deneyim meselesiydi, çünkü Fransız Devrimi ve devrimci ve Napolyon savaşları tarihi ilk kez kitlesel bir deneyim haline getirmişti. ^[2] 1848 devrimlerinin başarısının, tarihi romanın “dekoratif anıtsallaştırma” ve “tarihi özelleştirme” ye gerilemesine yol açtığını ileri sürdü.^[3] Bu nedenle, tarihi romandaki anahtar figürler 19. yüzyılın başlarına aittir ve özellikle Sir Walter Scott en önemli temsilcisidir.

Lukács üzerinde, Lucien Goldmann’nın Roman bir Sosyoloji Doğru Laurenson Bölüm 3 ve Swingewood en içinde, romanın sosyoloji Alan Swingewood tartışması Edebiyatı Sosyoloji ve Franco Moretti s’ harikasından için Taken İşaretler adlı çalışmaların önemli etkisi oldu.

FRANKFURT OKULU

1923’te kurulan Frankfurt Üniversitesi Sosyal Araştırmalar Enstitüsü, Marx, Weber ve Freud’a borçlu olan kendine özgü bir “eleştirel sosyoloji” türü geliştirdi. Edebiyat üzerine çalışan önde gelen Frankfurt Okulu eleştirmenleri arasında Adorno, Walter Benjamin ve Leo Löwenthal vardı. Adorno’nun Edebiyat Notları, Benjamin’in Alman Trajik Dramasının Kökeni ve Löwentahl’ın Edebiyatı ve İnsanın İmgesi edebiyat sosyolojisinde etkili çalışmalardı. Löwenthal, 1950’lerde bu çalışmaya Berkeley’deki California Üniversitesi’nde devam etti.

Adorno’nun Edebiyat Notları, muhtemelen en etkili olanı ‘Lirik Şiir ve Toplum Üzerine’ olan denemelerden oluşan bir derlemedir. Goethe ve Baudelaire’i örnek olarak göstererek şiirsel düşüncenin modern yaşamın metalaşmasına ve şeyleşmesine karşı bir tepki olduğunu savundu. ^[4] Benjamin’in Alman Trajik Dramasının Kökeni, 16. ve 17. yüzyıl Alman “Trauerspiel” oyun yazarlarının aşırı “egemen şiddeti” nin (kelimenin tam anlamıyla yaslı oyun, daha az gerçek anlamda trajedi) prens iktidarının tarihsel gerçeklerini klasik olduğundan çok daha iyi ifade ettiğini savundu.   

Habermas, Adorno’nun yerini Frankfurt Sosyoloji ve Felsefe Kürsüsüne getirdi. Habermas’ın ilk büyük eseri, Strukturwandel der Öffentlichkeit 1962’de Almanca olarak ve 1989’da The Structural Transformation of the Public Sphere adıyla İngilizce çevirisi yayınlandı. Orta sınıf kamuoyunun sosyo-tarihsel ortaya çıkışını on yedinci ve on sekizinci yıllarda açıklamaya çalıştı. Yeni bir tür kurumsal edebiyat sosyolojisi geliştirerek, kamusal alanın Fransa’daki edebiyat salonları, Almanya’daki bilgili ve edebi topluluklar ve İngiltere’deki kahvehaneler etrafında örgütlendiğini savundu. Bu kurumlar erken dönem roman, gazete ve dergi basını sürdürdü.

AVAGARDIN SOSYOLOJİSİ  

Peter Bürger, Bremen Üniversitesi’nde Fransız ve Karşılaştırmalı Edebiyat Profesörü idi. Onun Avantgarde’ın der Theorie 1984 gibi Habermas 1974 ve İngilizce tercümeleri Almanca yayımlandı, Bürger edebiyat ve sanatın kurumsal sosyoloji ilgilenen edildi. Sanat yapıtının işlevi, üretim tarzı ve alım biçimi olmak üzere üç ana eksende ölçülen estetik toplumsal ilişkilerin tarihsel bir tipolojisini varsaydı. ^[5]Bu ona üç ana sanat türü verdi: kutsal, kibar ve burjuva. Ona göre, burjuva sanatının işlevi olarak bireysel kendini anlamaya sahipti ve bireysel olarak üretilip kabul edildi. Sanatın dinden, mahkemeden ve hatta nihayetinde burjuvaziden kurtuluşu biçiminde bir kutlama haline geldi. Dolayısıyla modernist sanat, giderek özerkleşen bir entelektüel sınıfın koruması olan özerk bir sosyal ‘kurum’du. Savaşlar arası yılların ‘tarihsel avangard’ı, modernizmin içinde ve ona karşı bir hareket olarak gelişti, tam da bu özerkliğe karşı nihai olarak başarısız bir isyan olarak sonucuna vardı. ^[6]

Habermas, kendi avangart açıklamasında çok benzer bir yaklaşım benimsemiştir.

KİTAP TİCARETİNİN SOSYOLOJİSİ  

Robert Escarpit, Bordeaux Üniversitesi’nde Karşılaştırmalı Edebiyat Profesörü olarak görev yaptı ve Edebi Gerçekler Sosyolojisi Merkezi’ni kurdu. Eserleri arasında 1958’de Fransızca ve 1971’de İngilizce çevirisi yayınlanan The Sociology of Literature (Fransızca: Sociologie de la littérature) ve 1965’te Fransızca ve İngilizce olarak yayınlanan The Book Revolution (Fransızca: La Révolution du livre) yer almaktadır. 1966. Durkheimci tarzda, Escarpit, yalnızca edebiyatın dıştan tanımlanmış “sosyal gerçekleriyle”, özellikle kitap ticaretinde kayıtlı olanlarla ilgilenmeyi amaçladı. ^[7] Odak noktası, topluca “nesiller” ve “takımlar” olarak anlaşılan “yazarlar topluluğu” oldu. Edebiyat tanımını tüm “işlevsel olmayan” yazıları içerecek şekilde genişletti ve ayrıca edebi başarının “yazar ile okuyucu arasındaki niyetlerin bir araya gelmesinden” kaynaklandığını vurguladı. ^[8]

Birleşik Devletler’de Lewis Coser ve Britanya’da Peter H. Mann , kitap ticareti sosyolojisi üzerine benzer şekilde ampirik çalışmalar yürüttüler.

Lucien Febvre ve Henri-Jean Martin ‘in L’Cisimlenme du livre ilk Fransızca 1958 yılında gibi İngilizce çeviri yayınlanan Kitabın Coming 1976 yılında basıldı.  Ancak karakter olarak derin bir sosyolojiktir – Annales tarihi kararlı bir şekilde sosyal bilimseldi – ve Avrupa kitap ticaretinin uzun vadeli gelişiminin sistematik bir açıklamasını sağlar (1450’den 1800’e kadar olan dönemi kapsar).

GENETİK YAPISALCILIK  

Lucien Goldmann, Paris’teki Sosyal Bilimler İleri Araştırmalar Okulu’nda Çalışmalar Direktörü ve Brüksel Hür Üniversitesi Edebiyat Sosyolojisi Merkezi’nin kurucu Direktörü idi. Escarpit gibi, Goldmann da Durkheim’dan etkilenmiştir: bu nedenle, sosyolojinin konusunu “bilincin gerçeklerinin incelenmesi” olarak tanımlamıştır. ^[9] Ancak metin sosyolojisini geliştirmekle de ilgileniyordu. Edebiyat sosyoloğunun temel görevinin, edebi eserin nesnel anlamını, onu bir bütün olarak incelenen tarihsel bağlamına yerleştirerek ortaya çıkarmak olduğunu ileri sürdü.

Goldmann, yaratılan özneyi birey ötesi, yani Durkheim’ın ‘kolektif bilincinin’ bir örneği olarak tanımladı. Ancak Marx ve Lukács’ın ardından Goldmann, grup bilincinin normalde sınıf bilinci olduğunu varsaydı. Bir sosyal sınıf ile edebiyat eseri arasındaki arabulucu kurum, daha sonra bir sosyal sınıfın bireysel üyelerini birbirine bağlayan ‘dünya vizyonu’ haline geldi. Blaise Pascal ve Jean Racine üzerine yaptığı çalışma olan Le Dieu caché , 1955’te Fransızca olarak ve 1964’te Gizli Tanrı olarak İngilizce çevirisinde yayınlandı . Pascal’ın Pensées’in metinsel yapıları olan Jansenist ‘trajik vizyon’ arasındaki ‘yapısal homolojileri’ tanımladı.ve Racine’in oyunları ve on yedinci yüzyıl “noblesse de robe” sosyal konumu. Goldmann’ın yapısalcılığı ‘genetik’ti çünkü edebi yapıların ortaya çıkışını edebiyat dışı fenomenlerde izlemeye çalışıyordu.

1964’te Goldmann, Alan Sheridan tarafından 1974’te Roman Sosyolojisine Doğru olarak çevrilen Pour une Sociologie du Roman’ı yayınladı. Lukács gibi Goldmann da romanı, sorunlu kahramanın aşağılanmış bir toplumda özgün değerler arayışı etrafında döndüğünü düşünüyor. Ancak Goldmann aynı zamanda romanın edebi biçimi ile metanın ekonomik biçimi arasında “sıkı bir homoloji” olduğunu varsayar. İlk romanın bireysel biyografi ve sorunlu kahramanla ilgilendiğini, ancak rekabetçi kapitalizmin tekelci kapitalizme dönüştüğü için sorunlu kahramanın giderek ortadan kaybolduğunu ileri sürer. Birinci ve İkinci Dünya Savaşları arasındaki dönem, kolektif kahraman olarak toplulukla geçici bir deneyime tanık oluyor: Goldmann’ın örneği, André Malraux’dur. Ancak gelişimin ana çizgisi, ‘öznelerin yokluğu’ romanını yazma çabasıyla karakterize edilir. Burada, Goldmann’ın örnektir nouveau roman arasında Alain Robbe-Grillet ve Nathalie Sarraute’dir.

Andrew Milner ‘in John Milton ve İngiliz Devrimi (1981) esasen on yedinci yüzyıl İngiliz edebiyatı çalışmalarına Goldmann’ın’Yahudi genetik yapısalcılık bir uygulamadır.

SOSYOKRİTİSİZM  

Goldmann’ın edebiyat sosyolojisi kendi içinde önemli olmaya devam ediyor ve Edmond Cros, Pierre Zima ve Fransa ve Kanada’daki meslektaşları tarafından geliştirilen türden “sosyokritisizm” için hem olumlu hem de olumsuz bir ilham kaynağı olarak duruyor.

NEO-MARKSİST İDEOLOJİ ELEŞTİRİSİ 

Marx, ideoloji terimini, edebiyat ve sınıf dahil olmak üzere kültürün içsel bağlılığını belirtmek için kullandı. ^[10] Filozof Louis Althusser, 1970’lerin başlarında, ideolojinin biyolojik bireyleri kendi gerçek varoluş koşullarıyla hayali ilişkilerini temsil ederek sosyal ‘özneler’ olarak oluşturacak şekilde işlev gördüğünü ileri sürerek bu kavramı ayrıntılı olarak ele aldı. ^[11]

Althusser’e göre sanat ideoloji değildi. Ancak teorisi Fransa’da Macherey, İngiltere’de Eagleton ve Amerika Birleşik Devletleri’nde Jameson tarafından literatüre uygulandı. Eagleton’ın Eleştiri ve İdeolojisinin temel yeniliği, edebiyatın onu icra etme anlamında ‘üreten’ ideoloji olarak anlaşılabileceği argümanıydı. ^[12] Jameson’un The Political Unconscious , edebi analizin üç farklı seviyeye odaklanılabileceğini savundu: “metin”, “ideologem” ve “biçim ideolojisi”, bunların her biri eşdeğer “semantik ufukta” kendi sosyo-tarihsel sonucuna sahip. siyasal tarih, toplum ve üretim tarzı. ^[13]Jameson’un bu üç seviyeye de uyguladığı ideoloji versiyonu, özünde Althusseryan’dır. Bununla birlikte, pozisyonunun yeniliği, aynı anda ideoloji ve ütopya ile ilgilenen bir ‘çifte hermenötik’ tartışmaktı.

Macherey, Eagleton ve Jameson mesleklerine göre edebiyat eleştirmenleriydi, ancak edebiyata yönelik ideoloji-eleştirisi uygulamaları, edebi fenomeni edebiyat dışı terimlerle açıklamaya çalıştıkları sürece, karakter bakımından sosyolojiktir.

BOURDİEU  

Bourdieu, Collège de France’da Sosyoloji Profesörü ve Centre de Sociologie Européenne’in Direktörü idi. Edebiyat sosyolojisine (ve diğer sanatlara) ilk büyük katkısı La Distinction’dı., 1979’da Fransızca ve 1984’te İngilizce çevirisi olarak yayınlandı. Ayrıntılı sosyolojik araştırmalara ve kültürel tercihlerin sosyal dağılımının etnografik gözlemine dayanmaktadır. Bourdieu, egemen sınıfın eğitimli kesimlerinde, orta sınıflarda ve işçi sınıflarında sırasıyla baskın olduğunu bulduğu ‘meşru’, ‘orta kaş’ ve ‘popüler’ olmak üzere üç ana zevk alanı tanımladı. Meşru zevki, biçimin işlevden üstünlüğünü öne sürmek için ‘estetik bir eğilim’ üzerine odaklanmış olarak tanımladı. Buna karşın ‘popüler estetik’ sanat ve yaşam arasındaki sürekliliğe ve ‘köklü bir katılım talebine’ dayanır. ^[14]Bu nedenle, gerçek hayatta çirkin veya ahlaksız olan nesnelerin temsillerine düşmanlığı. Sanatsal ve sosyal “ayrım” ın ayrılmaz bir şekilde birbiriyle ilişkili olduğu sonucuna varmıştır, çünkü “saf bakış” dünyaya yönelik sıradan tutumlardan bir kopuşu ima eder ve bu nedenle “toplumsal bir kırılma” dır. ^[15]

Sanat Kuralları daha özel olarak edebiyata, özellikle de Gustave Flaubert’in önemi üzerine odaklanmıştır.modern Fransız edebiyatının yapımı için. Bourdieu, “iktidar alanı” ile harici olarak ve iki “hiyerarşi ilkesi”, heteronomik ve özerk ile ilişkili olarak dahili olarak yapılandırılmış bir “kültürel üretim alanı” modeli öne sürdü. Modern edebi ve sanatsal alan, sanatı ekonomiye tabi kılan heteronomik ilke ile bu tür bir tabiiyete direnen özerklik arasında bir çekişme alanıdır. Bourdieu’nun on dokuzuncu yüzyılın sonlarındaki Fransız edebiyat alanı haritasında, en özerk tür, yani ekonomik açıdan en az kârlı olan – şiir – solda iken, en heteronomik, ekonomik olarak en kârlı olan – drama – sağdadır. arasında bir yerde bulunan roman ile. Bunlara ek olarak,^[16] Flaubert’in L’Éducation sentimentale’deki ayırt edici başarısı, Bourdieu’nun hesabına göre, modern özerk sanatın kurallarını anlamış ve tanımlamış olmasıdır.

ROMANIN YÜKSELİŞİ 

Edebiyat sosyolojisine en eski İngilizce katkılarından biri, Stanford Üniversitesi’nde İngilizce Profesörü olan Ian Watt’ın The Rise of the Novel (1957) adlı eseridir. Watt için romanın ‘yeniliği’ onun ‘biçimsel gerçekçiliği’, ‘romanın insan deneyiminin tam ve otantik bir raporu olduğu’ fikriydi. ^[17] Paradigmatik örnekleri Daniel Defoe , Samuel Richardson ve Henry Fielding’dir.. Watt, romanın sıradan bireyler arasındaki gerçekçi tanımlanmış ilişkilerle olan ilgisinin, felsefi gerçekçiliğin, orta sınıf ekonomik bireyciliğin ve Püriten bireyciliğin daha genel gelişimine paralel olduğunu savundu. Ayrıca, formun yeni orta sınıf okuma halkının çıkarlarını ve kapasitelerini ve bunlara yanıt olarak gelişen yeni kitap ticaretini ele aldığını savundu. Esnaf olarak Defoe ve Richardson, çalışmalarının geniş bir izleyici kitlesine hitap edeceğini bilmek için yalnızca “kendi standartlarına başvurmaları” yeterliydi. ^[18]

KÜLTÜREL MATERYALİZM 

Raymond Williams, Cambridge Üniversitesi’nde Drama Profesörü ve çağdaş kültürel çalışmaların kurucularından biriydi. Kendine özgü yaklaşımını, “(toplumsal ve maddi) üretken bir süreç” olarak bir kültür kuramını ve “maddi üretim araçlarının toplumsal kullanımları” olarak sanat kuramını kastettiği “kültürel materyalizm” olarak tanımladı. ^[19] Bu edebi kritik farklı olarak, açıkça sosyolojik, bakış açısıdır: dolayısıyla olarak ABD’de en genel fuar Kültür Sosyoloji ve İngiltere’de olduğu gibi Kültür, Fontana’nın Yeni Sosyoloji serisinde 1981 tarihli bir başlık. Williams’ın ilgi alanları tüm edebi ve kültürel çalışmalar alanında geniş bir yelpazede yer alsa da, ana eseri edebiyat ve drama üzerine yoğunlaştı. Dolayısıyla, edebiyat sosyolojisinde uzmanlaşmış bir kültür sosyoloğuydu.

In Uzun Devrimi (1961), Williams kitap ticareti, yazarlık sosyoloji ve roman sosyoloji sosyoloji öncü hesaplarını geliştirdi. In Lawrence Dickens İngiliz Romanı (1970), o çağdaş roman ‘bilinebilir topluluk’ olduğunu kilit sorun olan, özellikle modern bir ‘duygu yapısını’, belden öne sürdü. ^[20] In The Country and the City (1973) o İngiliz kır evi şiir sosyal geçmişi oluşturacak, kırsal yaşamın idealisations demystifying amaçlayan literatürde yer alan: ‘Bu şiirler vardır şudur: değil ülke hayatı ancak sosyal iltifat; aristokrasinin ve görevlilerinin tanıdık abartıları ‘. ^[21] OnunMarksizm ve Edebiyat (1977) – aynı anda hem Marksizmin hem de ‘Edebiyat’ın bir eleştirisi – Williams’ın kendi teorik sisteminin kapsamlı bir biçimsel detaylandırmasıdır.

Alan Sinfield ‘ın ayrışmaları: Kültürel Materyalizm ve Muhalif Okuma Siyaset (1992) ve Savaş sonrası Britanya’da Edebiyat, Siyaset ve Kültür (1997) her iki Williams’a açıkça borçlu. Andrew Milner’ın Edebiyat, Kültür ve Toplum (2005) da öyle.

DÜNYA SİSTEMLERİ TEORİSİ  

Franco Moretti, sırayla, Salerno Üniversitesi’nde İngiliz Edebiyatı, Verona Üniversitesi’nde Karşılaştırmalı Edebiyat ve Stanford Üniversitesi’nde İngiliz ve Karşılaştırmalı Edebiyat Profesörü idi. İlk kitabı, İşaretler Harikalar İçin Alındı (1983), Alt Başlığı Edebi Formlar Sosyolojisinde Denemeler idi ve esasen yöntemde nitelikseldi. Ancak sonraki çalışmaları giderek daha nicel hale geldi.

Uygulama Immanuel Wallerstein ‘ın dünyaca sistemleri teorisini literatüre Moretti etmiş olmaları nedeniyle, Avrupa Roman Atlas içinde özünde Fransa ve İngiltere ile, ‘üç Europes on dokuzuncu yüzyıl edebi ekonomi oluşan ettiğini, (1998)’, birçok ülkede çevre ve arada bulunan değişken bir yarı-çevre. Ulusal bibliyografyalardaki çevirilerin hacmiyle ölçüldüğünde , Fransız romancıların Katolik Güney’de ve İngilizlerin Protestan Kuzey’de daha başarılı olduğunu, ancak yine de tüm kıtanın her ikisinden de önde gelen figürleri okuduğunu buldu. ^[22] Tüm Avrupa romanlarının yarısını veya daha fazlasını yayınlayarak, Londra ve Paris’in “bir yüzyıldan fazla bir süredir tüm kıtayı yönettiği” sonucuna vardı.^[23]

Moretti’nin tezleri, Christopher Prendergast’ın düzenlenmiş Debating World Literature (2004) koleksiyonunda bir araya getirilen çok sayıda tartışmaya yol açtı . Moretti, Uzaktan Okuma (2013) adlı eserinde argümanı genişletti .

SON GELİŞMELER 

Kültür, alımlama estetiği ve kültürel sermaye üretimindeki önceki çalışmalara dayanan edebiyat sosyolojisi, son zamanlarda okuyucuların anlam inşası üzerinde yoğunlaşmıştır. Yeni gelişmeler arasında edebiyat ve grup kimlikleri arasındaki ilişkiyi incelemek; kurumsal ve okuyucu-cevap analizi ile ilgili; yazarın niyetlerinin edebiyattaki rolünün yeniden tanıtılması; Edebiyatta etik ve ahlakın rolünü yeniden gözden geçirmek ^[24] ve edebiyatın nasıl olup da diğer medyalara benzemediğine dair daha net bir anlayış geliştirmek. ^[25]

Edebiyat sosyolojisi de son zamanlarda Birinci Dünya ve Üçüncü Dünya yazarları arasındaki küresel eşitsizlikle ilgilenmiştir; buradaki yazarların Paris, Londra veya New York’taki yayıncıların editoryal kararlarına büyük ölçüde bağımlı olma eğilimindedir ve genellikle küresel edebiyat pazarına katılım. ^[26]

New Literary History dergisi, Bahar 2010’da edebiyat sosyolojisine yeni yaklaşımlara özel bir sayı ayırdı.

Bilgipedia Türkiye'nin En Doğru, En Kapsamlı Bilgi Deposu